Bændablaðið - 31.10.2013, Blaðsíða 40

40 Bændablaðið | Fimmtudagur 31. október 2013
Utan úr heimi
Kýr eru ekki það sem flestir tengja
við Dubai en eitt stærsta kúabú
heims er einmitt í furstadæminu,
einungis um 15 km frá miðbænum!
Al Rawabi Dairy, eins og fyrirtækið
heitir sem á kúabúið og einnig
afurðastöð með sama nafni, var
stofnað fyrir 23 árum er keyptar
voru 500 svartskjöldóttar Holstein-
kvígur frá Hollandi. Kvígunum var
komið fyrir í fjósi rétt við eitt af
vatnsbólum furstadæmisins. Þá
var langt í næstu byggingar en
í dag hefur verulega þrengt að
starfseminni, sem þó er hvergi á
förum.
Bústjórinn er dýralæknir
Frá árinu 2010 hefur dýralæknirinn
Rami Hamad stýrt búinu en auk þess
sér hann um þá 180 starfsmenn sem
á búinu eru en um allt það sem snýr
að afurðavinnslu sér hann ekki um.
Þegar hann var ráðinn til búsins var
hann starfandi á enn stærra kúabúi
í Sádí-Arabíu svo hann þekkti afar
vel til bústjórnar á stórbúi, sem
er vissulega allt önnur en á minni
búum. Kýrnar voru afurðalitlar,
byggingar lélegar og margt annað í
hálfgerðum ólestri. Hafist var handa
við að gjörbreyta rekstrinum og í dag
er búið eitt af best reknu búunum í
Mið-Austurlöndum.
Keypti þrjú þúsund kvígur
Síðustu þrjú ár hefur kúnum fjölgað úr
þrjú þúsund í sjö þúsund sem þó hefur
ekki gerst með eigin ræktun nema að
hluta til. Samhliða byggingu nýrra
fjósa hafa verið keyptar inn nokkuð
jafnt og þétt kvígur bæði frá Hollandi
og Þýskalandi en heildarfjöldinn er nú
kominn í 2.500 dýr. Um gríðarlegan
kostnað er að ræða í grunnfjárfestingu
kynbótagripanna enda kostaði hver
kvíga 1.500 evrur sem svarar til um 245
þúsund króna. Við það innkaupsverð
bætist svo flutningskostnaður
upp á 1.200 evrur eða um 200
þúsund krónur en kvígunum var
flogið frá Amsterdam til Dubai.
Heildar fjárfestingakostnaðurinn
við kvígukaupin ein og sér nema
því um 1.100 milljónum króna.
Við það bætist svo endurnýjun og
nýbyggingar á fjósum með meiru
svo ljóst er að heildar fjárfestingin
í mjólkurframleiðslunni nemur
verulegum upphæðum. Í dag eru á
búinu 11 þúsund nautgripir, þar af
fjögur þúsund geldneyti.
Fjós með sandi
Kúabúið er byggt upp af 34
fjósbyggingum sem allar eru
samtengdar með steyptum og
yfirbyggðum gönguleiðum sem liggja
að mjaltaaðstöðunni sem stendur
mitt á milli bygginganna. Hvert fjós
tekur 320 mjólkurkýr sem er jafnt
skipt sitt hvoru megin við miðstæðan
fóðurgang. Við fóðurganginn er
steypt stétt en legusvæði kúnna
er einskonar sandkassi, þ.e. stórt
sameiginlegt svæði sem þakið er
þykku lagi af sandi. Þrisvar á dag,
þegar kýrnar eru í mjöltum, er
sandurinn rakaður með dráttarvél
og skíturinn hreinsaður upp. Fjós
þessi eru afar opin en í hliðum þeirra
eru hangandi segldúkar sem kýrnar
geta ýtt til hliðar og farið að vild út í
útigerði sem er við öll fjósin.
Kæld fjós
Áður en Rami kom á búið var ekki
kæling til staðar nema fyrir 10% af
kúnum og þá einungis þeim hámjólka.
Það þýddi að margar kýr fengu
hitastreitu þegar heitast var í veðri
á sumrin og féll dagleg framleiðsla
um allt að 40%. Eftir gagngerar
breytingar á fjósunum eru þau nú öll
með kælikerfum sem hafa gjörbreytt
umhverfi kúnna. Í hverri byggingu
eru 24 stórar viftur sem blása beint
niður á legusvæði kúnna. Vifturnar
taka inn útiloftið um sérstakar túður
sem eru alsettar örsmáum úðastútum
sem sprauta vatni á loftið, mismikið
eftir hitastiginu utan við hvert fjós, og
kæla loftið þannig. Þá er lofthæðin í
fjósunum óvenju lág, ekki nema 3,7
metrar, en tilgangurinn er að minnka
rúmmál þess lofts sem þarf að halda
köldu á hverjum tíma. Óhætt er að
segja að þessi aðferð virki vel enda
Með sjö þúsund kýr!
– heimsókn í Al Rawabi Dairy í furstadæminu Dubai, eitt stærsta kúabú heims
Stórrekstur í landbúnaði:
Skilar ekki auknum
afrakstri í ESB
Hér er Rami sjálfur í kálfafjósinu.
Hér sést vinnumaður gegnbleyta kálfana svo þeir ofhitni ekki.
Mjaltabásarnir eru engin smásmíði en alls er hægt að mjólka 210 kýr í einu. Myndir / SS
Stækkun búa í landbúnaði í
löndum ESB er ekki að skila sér
í aukinni arðsemi af hverjum
hektara ræktunarlands. Í
Danmörku hefur orðið bylting
í landbúnaði á undanförnum
þremur áratugum. Árið 2011
var meðalkúabú með 139 kýr en
tekjur af búrekstrinum hafa hins
vegar ekki aukist að sama skapi.
Sænska búnaðarblaðið ATL hefur
notað talnagögn frá Hagstofu ESB,
Eurostat, til að bera saman tekjur
af hektara ræktunarlands í löndum
ESB, 27 að tölu. Niðurstöður þeirra
sýna að Danmörk er með fjórðu
lægstu tekjurnar af hektara af öllum
aðildarlöndum sambandsins. Flest
lönd í norðanverðri Evrópu eru
einnig meðal hinna tekjulægstu,
Þar á meðal eru Svíþjóð, Eistland,
Lettland og Litháen, ásamt
Tékklandi og Slóvakíu.
Áberandi er að þar sem bújarðirnar
eru stærstar er hag kvæmnin minnst,
segir Christian Anton Smedshaug,
framkvæmdastjóri AgroAnalyse, en
stærstu kúabú í Evrópu er að finna
í Tékklandi. Þar eru viðskiptavinir
kúabænda, þ.e. mjólkursamlögin,
fá en stór.
Stjórnar flokkarnir í Noregi,
Hægriflokkurinn og Framfara-
flokkurinn, segja í stjórnarsáttmála
sínum að þeir vilji auka samkeppni
í matvælaiðnaði í Noregi.
Of miklar skuldir
Samkvæmt stjórnarsáttmála nýju
stjórnarinnar skal stefnt að því
að afnema framleiðslukvóta í
landbúnaði og lækka opinbera
styrki til greinarinnar, draga úr
framleiðslukostnaði og auka
möguleika bænda á að afla sér
tekna. En eins og áður sagði hefur
aukin bústærð og aukin framleiðsla
á dönskum kúabúum orðið
kúabændum þar dýrkeypt.
Meðalskuld danskra kúabúa
voru 21,7 milljón danskra króna
árið 2011. Í fyrra jukust þessar
skuldir enn þrátt fyrir auknar tekjur.
Það bendir til þess að dönskum
kúabændum, sem ráða ekki við
skuldir sínar, fari fjölgandi, segir
Christian Anton Smedshaug.
Kúabú hafa einnig stækkað í
Svíþjóð og árið 2010 var meðalkúaið
með 62 kýr. Heildar verðmætasköpun
á býli í sænskum landbúnaði hefur
aukist. Meðaltekjur á býli hafa hins
vegar lækkað þar, þar sem gjöldin
hafa aukist samhliða, segir Lars-Erik
Lundkvist hjá Fréttastofunni ATL.
Malta gnæfir himinhátt yfir
önnur lönd ESB í tekjum bænda.
Þarnæst kemur Kýpur. Þessi lönd
framleiða einkum vín og grænmeti,
sem skilar góðum hagnaði á hektara,
segir Christian Anton Smedshaug.
/Þýtt og endursagt ME
Árið 1998 var óvenjulega hlýtt á
jörðinni. Flest ár eftir það hefur
hitastigið verið jafnhátt eða hærra
en nokkru sinni frá því að þessar
mælingar hófust um og upp
úr 1850. Hitinn hefur þó ekki
hækkað allra síðustu árin.
Veðurstofan í Noregi og
Bjerknes sentret, miðstöð veðurfars-
rannsókna þar í landi, hafa útskýrt
það þannig að þekkt er, út frá hita-
mælingum og öðrum athugunum,
að hækkun hitastigs á jörðinni
gerist ekki jafnt og þétt heldur er
hún verulega breytileg milli ára.
Aðaláhrifavaldurinn í þeim efnum
er stór eldgos, sem valda kólnun
lofthjúpsins í 1–2 ár eftir gos, og
sólblettir sem breyta hitastigi á
jörðinni og sveiflast á ellefu ára bili.
Jörðin er lengi
að hlýna