Bændablaðið - 31.10.2013, Blaðsíða 44

44 Bændablaðið | Fimmtudagur 31. október 2013
Ráðgjafarmiðstöð landbúnaðarins
Fjárvís.is – innlestur sláturupplýsinga
Þeir bændur sem eru þátttakendur
í skýrsluhaldinu í sauðfjárrækt og
færa sitt skýrsluhald rafrænt fá
sláturgögnin sín send yfir í Fjárvís
frá sláturhúsunum. Þetta vita
flestir notendur en alls ekki allir.
Til að nýta sér þessa flýtileið
við móttöku sláturgagna er farið
á forsíðuna á Fjárvís, smellt
á „Staðfesta sláturgögn“ og
valið „Lesa inn í gagnagrunn“.
Athugið að lesa þarf inn hverja
sláturdagsetningu fyrir sig bæði á
dilkum og fullorðnu fé (SD og SF
aftan við dagsetningar). Til að skoða
gögnin eftir innlesturinn er farið í
„Sláturyfirlit“ og kallaður fram listi
yfir alla gripi á því ári sem beðið
er um. Eins minni ég notendur á
að kíkja á „Skýrslur“ og velja þar
„Kjötmatsyfirlit“ og fá upp töflu
yfir árangur feðra sláturlamba.
Þessar upplýsingar er gott að skoða
á milli slátranna að hausti og hafa
til hliðsjónar við val á líflömbum
með tilliti til feðra lambanna sem
og dóma á lífgripum.
Dómaskráning
Margir notendur hafa lent í
vandræðum við að skrá inn dóma á
lömb þetta haustið. Rauðir rammar
birtast í kringum þá reiti sem
innihalda tölur með kommu í sbr.
einkunn fyrir læri, fitu, lögun og
þess háttar. Fjárvís styður Internet
Explorer vafrann og til að krækja
hjá þessu vandamáli er málið einfalt.
Vera í Fjárvís (í gegnum Internet
Explorer) og styðja á F12. Þá opnast
gluggi og efst í þessum glugga á gráu
línunni má finna textann „Browser
mode: IE10“ Smella með músinni
á textann, þá opnast annar gluggi
og velja þar „Internet Explorer 9“
loka glugganum og málið á að vera
úr sögunni.
RML veitir notendum Fjárvís
frekari upplýsingar og aðstoð ef
þarf. Síminn okkar er 516-5000.
Gangi ykkur vel.
Anna Guðrún Grétarsdóttir
Skýrsluhaldsfulltrúi RML
Fæðuöryggi á Íslandi
Síðastliðin fjögur ár hefur
umhverfis dagskrá 7. ramma-
áætlunar ESB styrkt
rannsóknaverkefni sem unnið
hefur verið af háskólum og
félagasamtökum í Bretlandi,
Svíþjóð, Ungverjalandi, Indlandi
og Íslandi. Verkefnið vann
undir heitinu CONVERGE eða
samleiðni (www.convergeproject.
org). Aðalmarkmið verkefnisins
var að finna leiðir til þess að
mannkynið geti lifað innan marka
jarðarinnar með jöfnuð í huga.
Við Háskóla Íslands var þróuð
aðferðafræði sem unnt er að nota til
þess að aðstoða við að vinna með
hagsmunaaðilum á þann hátt að
þeir hjálpist að við að teikna upp
hvernig viss kerfi virka og hvernig
ýmis atriði tengjast innan kerfisins
svo að unnt sé að breyta því í átt að
sjálfbærni. Í þessu verkefni settum
við áherslu á fæðukerfið, til þess
að byggja upp grunn og yfirlit yfir
fæðuöryggi á Íslandi.
Við greindum hvaða hagsmuna-
aðilar koma að fæðuvirðiskeðjunni
á Íslandi, þ.á m. þeir sem hafa
með framboð að gera (t.d. áburð),
framleiðendur (bændur, fiskimenn),
matvælaiðnaðurinn, dreifiaðilar,
seljendur (innflytjendur, útflytjendur,
búðir, stórmarkaðir, matsölustaðir),
neytendur, orkuiðnaðurinn og þeir
sem sjá um úrgang (t.d. Sorpa),
auk þeirra sem bera ábyrgð á
stefnumörkun og stjórnun (t.d.
ráðuneyti, sveitarstjórnir).
Engin fæðuöryggisáætlun
Fæðuöryggisáætlun hefur aldrei
verið unnin á Íslandi. Aðferðafræðin
verður kynnt á doktorsvörn Sigrúnar
Maríu Kristinsdóttur hinn 17.
nóvember við Háskóla Íslands. Í
stuttu máli byggist hún upp á því
að hagsmunaaðilar koma saman og
vinna með leiðbeinendum við að
teikna upp kerfið sem verið er að
greina eins og það er í dag og síðan
ímynda sér hvernig það liti út ef það
væri sjálfbært í framtíðinni með því
að athuga tengingar innan kerfisins
og finna orsakir og afleiðingar innan
kerfisins. Þetta kallast kerfisgreining.
Við buðum yfir 200 manns
að taka þátt og alls komu um 30
manns á þrjá heilsdags vinnufundi.
Kerfisgreiningin var unnin af
þátttakendum og sérfræðingum frá
Háskólanum í Lundi – þeim Harald
Sverdrup prófessor og Deniz Koca
nýdoktor.
Nauðsynlegt að forgangsraða
og vinna fæðuöryggisáætlun
Helstu niðurstöður vinnufundanna
eru þær að það sé nauðsynlegt
að forgangsraða og vinna
fæðuöryggisáætlun fyrir Ísland.
Einnig þarf að gera orkuöryggisáætlun
fyrir Ísland hvað jarðefnaeldsneyti
varðar. Stofna þarf gildisbanka – líkt
og þá sem fengu umhverfisverðlaun
Norðurlandaráðs árið 2010 (Cultura
Bank, Noregi; Ekobanken, Svíþjóð;
Merkur Andelskasse, Danmörku) en
þeir leggja áherslu á fjárfestingar sem
gagnast samfélaginu og umhverfinu
og leiða þannig til sjálfbærni.
Mikill skortur er á lífrænt vottuðum
áburði og í framtíðinn verður skortur
á áburði til landbúnaðar. Loka þarf
næringarhringjunum á Íslandi og sjá
til þess að fosfat og köfnunarefni
skolist ekki út í sjó, heldur sé það
unnið úr skólpi og búinn til áburður.
Einnig er unnt að vinna áburð úr
fiskiúrgangi og matarleifum.
Þátttakendur lögðu áherslu á að
stofna þyrfti fræbanka á Íslandi, en
enginn slíkur banki starfar í landinu.
Einnig vildi hópurinn leggja áherslu
á landgræðslu og verndun jarðvegs
og vatns.
Vinna þarf að meiri
metanframleiðslu fyrir farartæki
Meðal annarra þátta sem komu fram
á vinnufundunum var að vinna þarf
að meiri metanframleiðslu fyrir
farartæki úr t.d. matvælaúrgangi.
Einnig er unnt að framleiða eldsneyti
úr þörungum og með skógrækt.
Mikilvægt er að nýta umframorku
frá jarðvarma í matvælaframleiðlu
með upphitun gróðurhúsa og með
því að setja leiðslur undir jarðveg
til þess að lengja framleiðslutímann
um tvo mánuði á ári í það minnsta.
Þannig gætum við verið sjálfbær
með grænmetisframleiðslu og
jafnvel flutt grænmeti út og minnkað
ávaxtainnflutning.
Vinnuhópnum fannst mikilvægt
að lögð sé áhersla á rannsóknir
sem leggja áherslu á sjálfbæra
og vistvæna nýsköpun. Styðja
þarf samvinnu milli rannsókna,
fyrirtækja, kennslu- og ríkisstofnana.
Sjálfbærnihugsun vantar í alla
menntun
Hvað menntun varðar komst
hópurinn að þeirri niðurstöðu að
byggja þyrfti sjálfbærnihugsun inn
í alla menntun ungra sem aldinna.
Þar á meðal er einnig mikilvægt
að kenna kerfishugsun, siðfræði
og umhyggju fyrir mönnum og
náttúru. Kerfishugsun ætti að vera
lykilatriði á öllum skólastigum til
þess að nemendur fái heildrænt yfirlit
um hvernig allt tengist.
Stofna þurfi sjálfbærniráðuneyti
á Íslandi
Loks komst samleiðni-
vinnuhópurinn að því að stofna
þyrfti sjálfbærniráðuneyti á Íslandi,
sem ynni að sjálfbærnistefnumótun
í samfélaginu og gegn spillingu hjá
stjórnvöldum og í samfélaginu.
Upphaflega var álitið að við
gætum fullunnið fæðuöryggisáætlun
fyrir Ísland. Hins vegar kom í ljós
að ekki eru öll gögn aðgengileg til
að fullvinna slíka áætlun, en grunnur
að kviku kerfislíkani liggur fyrir.
Þessar rannsóknaniðurstöður eru nú
aðgengilegar á vefsíðu verkefnisins.
Þegar niðurstöður voru kynntar
í Háskóla Íslands föstudaginn
3. október lýstu þátttakendur
í vinnufundunum yfir ánægju
sinni með það að hafa tekið þátt
í verkefninu en lögðu áherslu á
að þessar grunnrannsóknir þyrfti
nú að taka upp í stefnumótun á
Íslandi. Allir sem áhuga hafa á
slíku hafa greiðan aðgang að öllum
grunngögnum og líkaninu frá
pistlahöfundi og samstarfsmönnum
við Háskóla Íslands – þeim Brynhildi
Davíðsdóttur og Sigrúnu Maríu
Kristinsdóttur. Við hlökkum til sjá
stefnu um fæðuöryggi á Íslandi
– hvort það er innan ráðuneyta,
borgar-, bæjar- eða sveitarstjórna.
18.10. 2013
Kristín Vala Ragnarsdóttir
Myndin sýnir hluta vinnuhópsins sem kom að kerfisgreiningu á fæðuöryggi fyrir Ísland.
Myndin sýnir hluta greiningar eins hópsins á fæðuframleiðsu á Íslandi.
Myndin sýnir kerfisgreiningu á vinnu eins hópsins þar sem orsakir og
afleiðingar eru greindar. Greiningin var unnin við Háskólann í Lundi.
Myndin sýnir kerfisgreiningu á fæðukerfinu á Íslandi – unna af hluta vinnu-
hópsins.