Læknablaðið - 01.09.1964, Side 58

130
LÆKNABLAÐIÐ
framkalla fæðingu fyrir tímann.
Þær aðferðir eru miklu áhrifa-
meiri til þess að örva sótt, sem
er í gangi, en lil þess að fram-
kalla sólt hjá konu, sem er ekki
farin að fæða. Þá segir: „Yegna
þess að 511 þessi lyf liafa í sér
fólgnar hættur, þá ráðleggjum
við að nota þau ekki, nema um
sé að ræða verulega liættu vegna
sóttlevsis á útþenslustigi. Þá er
aðallega um að ræða að
sprengja helgi, sprauta heitu
vatni inn í leggöngin og leggja
upp gúmhlöðru í legháls með
ádrætti (metreuryse) “. Ekki var
þó talið ráðlegt að nola gúm-
belginn, nema um væri að ræða
mjög þrálátt hríðaleysi, með al-
varlegt ástand í aðsigi, og var
þá slíkt notað sem þrautalend-
ing og talið geta komið að gagni,
þó að hætturnar væru miklar,
og ekki sízt vegna smithættu.
Enn var ein aðferð notuð og
nefnd „kateterisation". Gúm-
slöngu, t. d. magaslöngu, var
rennt upp í legið, milli helgja
og legveggsins, en árangur af
þessari aðgerð var talinn svo
seinvirkur, að hún var sjaldan
notuð, nema þá helzl til þess
að framkalla fæðingu. Hið ein-
falda og hætlnlausa ráð til þess
að auka hríðir var líka notað,
sem er í því fólgið að nudda
legbotninn. Þetta er gamalt ráð
hjá ljósmæðrum og er sennilega
nolað mikið enn í dag, þar sem
ljósmæður eru mikið einar við
fæðingar. Eldri fæðingarlækn-
ar töldu, að slík aðferð hæri
ekkí árangur, nema þá helzt,
þegar sæi orðið í höfuðið.
Lækningin við sóttlejrsi á
öðru stigi fæðingar, útfærslu-
tímahilinu, var ekki önnur en
að gefa í hæfilega smáum
skömmtum svæfingu. Er þó
mikið varað við þessari aðferð,
vegna þess að djúp svæfing lami
fullkomlega samdrætti legsins.
Þá var hlaðran einnig tæmd með
þvaglegg, og síðan, ef annað
þraut, var gerð „expression",
sem er i því fólgin að þrýsta á
kvið konunnar með þeim krafti,
sem viðkomandi gat beitt, og
lagðist hann þá venjulega með
fullum þunga sinum ofan á, og
geta menn ímvndað sér þær að-
farir við fæðingar. Annars var
ekki um annað að gera en að
leggja töng á barnshöfuðið, og
þar átli töngin sinn tilverurétt,
svo fremi að höfuðið var tangar-
tækt. Þannig var þá áslatt í fæð-
ingarhjálp, þegar fyrst kemur
til sögunnar hríðaukandi lyf,
sem hefnr nokkur veruleg áhrif,
og hlaut það nafnið „pituitrin“.
Þegar læknar nítjándu aldar-
innar stóðu við krufningu, var
jafnan reglan að fleygja því í
ruslafötuna, sem ekkert var
markvert á að sjá með hernm
augum, eða venjulegri smásjár-
rannsókn, og í þann flokk ófull-
kominna líffæra lentu gjarnan
líffæri innrennsliskirtlanna.
Það var fyrst árið 1894, að
læknarnir Oliver og Cháfcr