Læknablaðið - 01.04.1978, Blaðsíða 54

74
LÆKNABLAÐIÐ
hópi (sjá mynd 5) og jafnvel oftar en
haekkað kólesteról.3103 Því má vera, að
sumum einstaklingum (undirhóp) með
hækkaða þríglyseríða sé hættara en öðrum
að fá æðakölkun. Vel má vera að lipo-
proteinskipti þessa undirhóps séu afbrigði-
leg og þá einkum umbreyting VLDL í
LDL, sem á sér stað undir eðlilegum
kringumstæðum.01116
Þessar mismunandi niðurstöður frá feril-
rannsóknum (prospective) og retrospective
hóprannsóknum hafa því ekki verið fylli-
lega skýrðar, en eins og vikið var að áður
í þessari grein, þá verða áhættuþættir sem
slíkir einungis fundnir með prospective
ferilrannsóknum og skv. niðurstöðum
flestra þeirra geta hækkaðir þríglyseríðar
í blQði ekki kallast sjálfstæður áhættuþátt-
ur. ílinsvegar er af öðrum ástæðum ráðlegt
að meðhöndla verulega hækkun á þri-
glyseríðum.35
Sykursýki og skert sykurþol
Slagæðaskemmdir í sykursjúkum eru
ekki frábrugðnar þeim, sem koma fram
hjá öðrum sjúklingum með æðakölkun og
engin tengsl virðast vera milli þessara
slagæðaskemmda og hinna einkennandi
smáæðaskemmda (microangiopathy) í syk-
ursýki.
Dánartölur frá Joslin sykursýkisdeild-
inni í Boston (1964) sýndu, að æ fleiri
sykursjúkir dóu úr kransæðasjúkdómum í
stað bráðra fyleikvilla sykursýkinnar, eins
og áður var. Samanburður við hóp fólks úr
sama fylki sýndi, að dánartala af völdum
kransæðasjúkdóma var hærri meðal hinna
sykursjúku23 og svipuð varð niðurstaða líf-
tryglingafélaga.32 Reynsla frá stórri sykur-
sýkisdeild í London (Kings College) hefur
þó ekki staðfest þessa auknu tíðni krans-
æðasiúkdóma í sykursjúkum.73 Krufning-
ar hafa einnig gefið til kynna, að merki
æðakölkunar fyndust mun oftar í sykur-
siúkum en öðrum.8 Einkum var sá munur
sláandi í æðum í fótum, sem kemur vel
he|m við kliniska reynslu flestra.
í Framinghamrannsókninni var blóð-
sykur mældur í þátttakendum, þegar þeir
komu til skoðunar, þ.e. þeir voru ekki fast-
andi, en formlegt sykurþolspróf var ekki
gert. I Framingham voru þeir úrskurðaðir
sykursjúkir, sem höfðu blóðsykur meir en
160 mg/dl a.m.k. tvisvar eða voru þegar á
meðferð vegna sykursýki. Rannsókn þessi
sýndi, að sykursjúkum var hættara við að
fá einkenni æðakölkunar, einkum claudi-
cation intermittens (sjá mynd 6).1028
í ferilrannsóknum í Tecumseh í Banda-
ríkjunum og i Bedford í Englandi var
sykurþolspróf gert í upphafi rannsóknar.
Þessar rannsóknir sýndu einnig, að hópn-
um með skert sykurþol var hættara við
að fá einkenni æðakölkunar, en hvorug
þessara hóprannsókna sannaði að skert
sykurþol væri sjálfstæður áhættuþáttur.21
56
Skert sykurþol hefur fundizt i stórum
hópi sjúklinga, sem þegar hafa einkenni
æðakölkunar.70 Þess ber þó að geta, að
skert sykurþol í sjúklingi með nýlega
kransæðastíflu getur verið afleiðing hjarta-
áfallsins og verður prófið oft eðlilegt sé
það endurtekið siðar.21
Þegar rætt er um forspárgildi sykurþols-
prófs ber að hafa í huga takmakanir þessa
prófs.04 44 Mörkin milli eðlilegs og skerts
sykurþols eru tölfræðilega ákvörðuð og
mismunandi mörk hafa verið notuð. Lítils-
háttar breytingar á mörkunum hafa veru-
leg áhrif á tíðni skerts sykurþols. Einnig
eru verulegar breytingar á sykurþoli ein-
staklinga frá degi til dags. í þremur hóp-
rannsóknum, þar sem sykurþolspróf ’hefur
verið endurtekið eftir 5—10 ár, hefur kom-
ið í Ijós, að 8—40% þeirra, sem höfðu skert
sykurþol í upphafi rannsóknarinnar höfðu
fengið kliniska sykursýki.44 Um það bil
þriðjungur hópsins hafði hinsvegar eðli-
legt sykurþol (án þess að hafa notið nokk-
urrar meðferðar) og annar þriðjungur
hafði skert sykurþol svipað og áður.
Á þessu stigi má segja, að flestir séu
sammála um, að klinisk sykursýki, þ.e.
hækkaður fastandi blóðsykur, auki likurn-
ar á að viðkomandi fái æðakölkun. Hins-
vegar eru skiptar skoðanir um hvort skert
sykurþol með eðlilegum fastandi blóðsykri
sé sjálfstæður áhættuþáttur,43 og af fram-
ansögðu virðist aðeins minni hluti þessa
hóps fá kliniska sykursýki a.m.k. innan 10
Mynd 6:
Nýgengi hjarta- og æðasjúkdóma meðal
sykursjúkra og annarra í Framingham-
rannsókninni, aldur 45—74 ára.