Læknablaðið - 01.03.1979, Blaðsíða 45

LÆKNABLAÐIÐ
25
SJÚKDÓMAR í MECKELS-GÚL
Gúllinn hefur oft verið nefndur ,,the ab-
dominal masquerader“ vegna þess, hvað
sjúkdómsmyndin getur verið margbreyti-
leg og villandi.10 Er því þýðingarmikið að
muna eftir honum við sérhvert tilfelli af
bráðum kviðverkjum, sé ástæðan fyrir
þeim ekki augljós. Auk þeirra sjúkdóma,
sem komið geta í garnirnar í kring, á
Meckels-gúllinn líka sína eigin sjúkdóma.
Algengasta ástæðan til sjúkdóma í
Meckles-gúl er aðskotavefur af magaslím-
húð. Sýran sem hún framleiðir, getur vald-
ið auknum samdrætti og verkjum auk
bólgu og sármyndunar með blæðingu og
jafnvel holsári, og loks geta myndast þar
samvextir við önnur líffæri, eða þrengsli
í görninni vegna örmyndunar.
Önnur algeng ástæða til sjúkdóma í
Meckles-gúl er það, þegar gúllinn er fastur
í endann, annað hvort frá upphafi með
streng, eða hann hefur lóðast við önnur
líffæri eftir bólgu. Þá er hætt við að görn-
in komist í klemmu vegna togs, snúnings
eða hnúts. Það veldur svo aftur rennslis-
hindrun eða garnastíflu.
Vegna þess hve gúllinn er hreyfanlegur,
þrýstist hann gjarna út í kviðslit og kemst
þá í klemmu. Hann hefur fundist í nafla-,
nára- og lærakviðslitum.15 17
Meckels-gúll er nokkuð oft tilefni að
garnasmokkun (invagination), einkum þó
hjá fullorðnum. Garnasmokkunin getur
líka gengið út um naflann, þegar um opinn
gang þar er að ræða.
Rennslistregða í gúlnum eykur líkumar
á að aðskotahlutir stöðvist þar. Þeir geta
svo valdið ertingu á veggnum og jafnvel
farið í gegnum hann. Eins geta myndast í
gúlnum steinar.4
Bæði góðkynja og illkynja æxli hafa
fundist í Meckles-gúl.16 17
Sjúkdómar í Meckles-gúl koma fyrir á
öllum aldri. Tilfellum er lýst, þar sem gúll-
inn hefur sprungið fyrir fæðingu.9 Sjúk-
dómur í Meckles-gúl hefur fundist hjá ný-
fæddum 1000 g fyrirburði og hjá 92 ára
konu.16
Þarmablæðingar og sár eru algengasta
sjúkdómsmyndin hjá börnum, og þar næst
garnastífla, en hjá fullorðnum er bólga
(diverticulitis) aftur á móti algengasta
sj úkdómsmyndin. Æxli og steinar koma
aðeins fyrir hjá fullorðnum.
EFNIVIÐUR OG UMRÆÐA
Frá því Barnaspítali Hringsins tók til
starfa á árinu 1957 og til ársloka 1976,
fengu 27 sjúklingar sjúkdómsgreininguna
diverticulum Meckeli. Sjúkraskrár þeirra
voru teknar og athugaðar nánar. Einn
sjúklingur hafði haft vessandi nafla og
fyrirferðaraukningu ofan við hann, en
hvort tveggja var horfið eftir 4 vikur án
nokkurra aðgerða. Ekkert sýni var tekið
og því óvíst um greiningu. Hann var því
ekki talinn með.
Sjúklingarnir eru því endanlega 26 tals-
ins. Hjá 23 sjúklingum var Meckels-gúll-
inn mögulegur eða sannaður meinvaldur,
en 3 sjúklingar höfðu Meckels-gúl, sem
flokkast sem meinlausir eða fundnir af til-
viljun.
Það voru tvær stúlkur (8 og 9 ára), sem
höfðu bráða botnlangabólgu og ósjúkan
Meckels-gúl og 10 ára drengur, sem hafði
garnalömun af völdum blæðingar bak við
lífhimnu (retroperitonealt) eftir slys, hafði
Meckels-gúl, sem var látinn eiga sig. Gúll-
inn var meinleysislegur, þ.e. hafði vítt op
inn í görnina og ekki sjáanlegan aðskota-
vef.
Kyn og aldur
Eins og sjá má á mynd III skiftust sjúk-
lingarnir 26 í 18 drengi og 8 stúlkur. Það er
svipuð skifting milli kynja og fundist hefur
annars staðar. Rutherford11 fann 111
drengi og 37 stúlkur. Aitken1 fann 47
drengi og 26 stúlkur, og Vaage10 fann 64%
drengi og 36% stúlkur. Börnin voru á aldr-
inum 4 vikna til 11 ára. Þriðjungur barn-
anna var á fyrsta ári og helmingur innan
3ja ára. í athugun Söderlund15 voru 34
barn af 115 á fyrsta ári og 40 innan 2ja
ára, og hjá Rutherford11 var helmingur
innan 2ja ára. Vaage10 fann 30% barnanna
á fyrsta ári og 54% innan 5 ára.
Aðrir meðfæddir gallar
Af okkar 26 sjúklingum höfðu 4 aðra
galla. Einn klofna vör, annar var fæddur
með klumbufót og nárakviðslit og tveir
voru vangefnir, þar af annar með marga
skapnaðargalla. Fleiri galla var ekki vitað