Læknablaðið - 01.03.1979, Side 91

LÆKNABLAÐIÐ
53
völdum æxlis 8 karlar, af ýmsum orsökum 5
karlar og 3 konur. Rúmur helmingur þeirra
sem dóu voru eldri en 75 ára].
Þei sem dóu úr kransæðasjúkdóm voru: 47
ára karl, 57 ára kona, 71 árs kona, 73ja ára
karl.
Bjarni Þjóðleifsson
Dauðsföll af völdum kransæðasjúkdóma
á fslandi 1951—197(5
Mikil aukning varð á kransæðasjúkdómum,
sem skráðu dánarmeini, hjá öllum aldursflokk-
um karla á þessu tímabili. Óveruleg aukning
var hins vegar hjá konum. Samhliða þessari
aukningu kransæðasjúkdóma varð aftur á móti
mikil minnkun á negghrörnun (myocardial
degeneration) sem skráðu dánarmeini. Álitið
var að hvarf negghrörnunar stafaði fyrst og
fremst af breyttum greiningaraðgerðum og
greiningarvenjum lækna, þannig að fyrst á
timabilinu fór stór hópur kransæðasjúklinga í
þennan flokk, en með nákvæmari greiningar-
aðferðum fór þessi hópur minnkandi eftir því
sem leið á tímabilið. Það var því áiyktað að
réttasta myndin af dánartíðni af völdum
kransæðasjúkdóma fengist með því að taka
saman kransæðasjúkdóma og negghrörnun
fyrir allt tímabilið. Þegar Þetta var gert kom
í ljós að dánartíðni hafði aukist hjá körlum
yngri en 70 ára, um allt að 150%. Hjá körlum
70—79 ára var um 40% aukning en engin
breyting var hjá körlum eldri en 80 ára. Hjá
konum var engin marktæk breyting ef litið er
á allt tímabilið.
Ef athuguð eru sérstaklega síðustu 4—5 ár
kemur í ljós lítilsháttar lækkun hjá konum og
körlum eldri en 70 ára.
Á árunum 1971—1976 dóu að meðaltali 250
karlar árlega úr kransæðasjúkdómum og þar
af voru 115 undir sjötugsaldri. Samsvarandi
tölur fyrir konur eru 139 og þar af 27 undir
sjötugsaldri.
Gunnar Sigurðsson:
Áhættuþættir fyrir kransæðadauðsföllum
meðal miðaldra íslenskra karla
Af 2203 körlum á aidrinum 34—61 árs, sem
komu í hópskoðun Hjartaverndar 1968 dóu 152
fyrir 1. desember 1977; þar af dóu 72 (eða
47%) af völdum kransæðasjúkdóms (I.C.D. 410
—414) samkvæmt dánarvottorði. Þegar lík-
amseinkenni þessa hóps árið 1968 voru athug-
uð kom í ljós, að tíðni kransæðadauðsfalla
innan hópsins var í réttu hlutfalli við eftirfar-
andi likamseinkenni: a) hækkandi blóðþrýst-
ing b) blóðsykur (90 mínútum eftir 50 G af
glúkósa per os) c) þríglyseríða í sermi d)
kólesterói í sermi og e) hjartalínuritsbreyt-
ingar. Tölfræðilegir útreikningar („multi-
variate anaiysis“) leiddu hinsvegar í ljós, að
af þessum einkennum voru einungis hjarta-
línuritsbreytingar, blóðþrýstingur og kólester-
ól í sermi sjálfstæðir áhættuþættir fyrir krans-
æðadauða. Tíðni kransæðadauðsfalla var rúm-
lega tvöföld meðal þeirra, sem reyktu meir
en einn vindlingapakka á dag samanborið við
þá, sem ekki reyktu. Niðurstöður rannsóknar-
innar virðast benda tii, að meira en tvö af
hverjum þremur kransæðadauðsföllum úr
þessum hópi karla megi tengja („attributable
risk“) þremur áhættuþáttum: a) háu kólester-
óli í sermi (eða suboptimal þéttni í blóði) b)
háum blóðþrýstingi og c) miklum vindlinga-
reykingum (meir en i/2 pakki á dag). Af
Þessum þremur þáttum virtist hátt kólesteról
vera algengasti þátturinn.
Niðurstöður meðal þeirra karla, sem fengu
kransæðastíflu í fyrsta sinni á tímabilinu 1968
—1975 (en lifðu það af) voru mjög á sömu
lund. Algengi og nýgengi „infarctus myocardii“
innan þessa karlahóps verða birtar.
Nikulás Sigfússon:
Blóðþrýstingur íslenskra karla og kvenna
Haustið 1967 hófst á vegum Hjartaverndar
1. áfangi hóprannsóknar, sem að mestu var
lokið haustið 1968. Til rannsóknarinnar var
boðið þriðjungi hvers árgangs úr 16 árgöng-
um karla á aldrinum 34—61 árs er búsettir
voru á Reykjavíkursvæðinu, alls 2.955 manns.
Mæting var 75.1%.
Samsvarandi rannsókn á konum fór fram
1968—1969. 1 kvennahópnum voru 3.093 konur
og mæting varð 76.3%.
1 þessari rannsókn voru könnuð m.a. nokkur
atriði sjúkrasögu m.t.t. háþrýstings með stöðl-
uðum spurningalista og blóðþrýstingur mæld-
ur tvívegis hjá hverjum þátttakanda með u.þ.b.
10 daga millibili.
Helstu niðurstöður voru: Meðalsystoliskur
blóðþrýstingur karla vex úr um 130 mmHg í
um 150 mmHg á aldursbilinu, en diastoliskur
úr um 84 mmHg í um 93 mmHg.
Meðalsystoliskur blóðþrýstingur kvenna vex
úr um 125 mmHg í um 154 mmHg á aldurs-
bilinu, en diastoliskur úr um 79 mmHg í um 92
mmHg.
Algengi háþrýstings samkvæmt skilmerkjum
WHO (syst. þr. > 160 og/eða diast. þr.
> 95, ein mæling) meðal karla fer vaxandi
á aldursbilinu úr um 13% í um 44% en meðal
kvenna úr um 3% í um 45%.
Meðaiblóðþrýstingur, bæði systoliskur og
diastoliskur svo og algengi háþrýstings meðal
íslenskra karla er mjög svipaður og gerist
meðal nágrannaþjóða okkar.
Um það bil helmingur þeirra kvenna, er
greindur var með háþrýsting vissi um hann
íyrir skoðun en um 1/4 karla. Af 352 körlum
er annaðhvort höfðu háþrýsting samkvæmt
báðum blóðþrýstingsmælingum eða voru undir
læknishendi vegna blóðþrýstings (60) voru 20
með eðlilegan blóðþrýsting.
Sigurður GíiðmuncLsson og Þórður Harðarson:
Flutningur kransæðasjúklinga í Reykjavík
Kannaðir voru flutningar 276 sjúklinga (204
karla og 72 kvenna) með bráða kransæðastíflu
á Borgarspítalann í Reykjavík árin 1972—1975.