Dagblaðið Vísir - DV - 30.03.2007, Síða 16

föstudagur 30. mars 200716 Fréttir DV
LeikskóLabörn í skerandi hávaða
Hávaði í leikskólum
getur valdið óbæt-
anlegu heyrnartjóni
og hegðunarvanda-
málum. Á þessu
fyrsta skólastigi
landsins er á köflum
talið ómögulegt að
tjáskipti og einbeit-
ing geti átt sér stað.
Jónína Bjartmarz
umhverfisráðherra
segir að von sé á
úrbótum þar sem
endurskoðuð reglu-
gerð geri ráð fyrir
sérstakri hljóð-
vernd barna.
TrausTi hafsTeinsson
blaðamaður skrifar: trausti@dv.is
„Á álagstímum getur þetta verið
ansi þrúgandi og hávaðinn mikill.
Það er margt sem við reynum til að
draga úr hávaðanum, annars væri
þetta einfaldlega bugandi. Það er
alltaf líf og fjör þar sem börn eru og
þannig viljum við hafa þau. Álag-
ið og streitan geta verið þrúgandi
til lengdar og maður þarf að passa
sig sjálfur að tala ekki of hátt til að
börnin hækki ekki róminn,“ segir
Þóra Þorvaldsdóttir leikskólakenn-
ari.
Leikskólabörn og starfsmenn
leikskóla þurfa að dvelja í óbærileg-
um hávaða sem getur valdið varan-
legu tjóni á heyrn. Fjöldi leikskóla-
bygginga samræmist ekki lögum,
þar sem hávaðinn varir alltof lengi.
Fyrir utan hættu á heyrnarskemmd-
um hefur verið sýnt fram á teng-
ingu hávaða við hegðunarvanda-
mál og námsörðugleika. Starfsaldur
íslenskra leikskólakennara er styttri
í samanburði við aðrar þjóðir og
sumir þeirra hafa leitað dauðupp-
gefnir eftir aðstoð vegna raddveilu-
einkenna. Menntamálaráðherra og
umhverfisráðherra ætla að skoða
vandann.
Óbærilegur hávaði
Sigurður Karlsson, sérfræðingur
á hollustuháttadeild Vinnueftirlits
ríkisins, hefur framkvæmt hávaða-
og ómtímamælingar á leikskólum
víða um land. Hann segir niður-
stöðurnar berlega sýna óbærileg-
an hávaða sem valdi börnunum og
starfsfólki óþægindum. „Hávaðinn
er kominn yfir þau hámarksmörk
sem sett eru til að vernda heyrnina.
Það er alveg klárt mál að óþægilega
mikill hávaði mælist á leikskólum.
Streita, þreyta og álag geta kom-
ið fram við miklu lægri gildi,“ segir
Sigurður.
Þau hámarksmörk sem Sigurð-
ur vísar til eru mörk samfellds há-
vaða yfir daginn án þess að hann
valdi heyrnarskaða. Til eru önnur
hávaðagildi í reglugerð yfir vinnu-
staði þar sem krafa er um að sam-
ræður og einbeiting geti átt sér stað.
Á þessu fyrsta skólastigi landsins,
leikskólum, mælist hávaðinn langt
yfir þeim mörkum og því ógerlegt á
köflum að tjáskipti, fræðsla og ein-
beiting fari fram undir þeim kring-
umstæðum. Valdís Jónsdóttir, dokt-
or í talmeinafræði, er sannfærð um
að munnleg fyrirmæli og fræðsla
fari framhjá börnunum. „Auðvit-
að er verið að brjóta lög. Miðað við
þann hávaða sem mælist má gera
ráð fyrir að mörg börn heyri illa eða
ekki það sem talað er til þeirra. Há-
vaðinn er ótækur ef haft er í huga
hvaða starfsemi á að fara fram í
leikskólunum,“ segir Valdís.
Óbætanlegar skemmdir á
heyrn
Sérfræðingar segja engan vafa
leika á því að sá hávaði sem mælist
í leikskólum geti valdið varanleg-
um skaða á heyrn leikskólabarna
og starfsmanna leikskólanna.
Hættan er talin enn meiri sökum
þess hversu lengi hávaðinn var-
ir yfir daginn. Ingibjörg Hinriks-
dóttir, yfirlæknir Heyrnar- og tal-
meinastöðvar Íslands, segir hættu
á fjölda fylgikvilla vegna of mikils
hávaða. „Hætta á skemmdum eykst
með styrk hljóðsins og tímanum
sem dvalið er í hávaðanum. Börn
eru í sérstökum áhættuhópi. Há-
vaði hefur áhrif á hegðun og athygli
barna og getur valdið streitu og ein-
beitingarörðugleikum. Einnig get-
ur hann valdið svefntruflunum og
jafnvel vaxtarseinkun barna,“ segir
Ingibjörg.
Undir þetta tekur Málfríður
Gunnarsdóttir, framkvæmdastjóri
Heyrnarhjálpar. Hún segir tjón á
heyrn vegna hávaða óbætanlegt.
„Ef einstaklingur er allan liðlang-
an daginn í mikum hávaða er veru-
lega verið að ógna heyrn. Þetta er
hvorki gott fyrir börnin né starfs-
fólkið. Heyrnartap vegna hávaða
er varanlegt og óbætanlegt,“ segir
Málfríður.
aðrir fylgikvillar hávaða
Raddheilsa leikskólakennara er
bágborin samkvæmt niðurstöðum
könnunar sem fram fór í fyrra. Frið-
rik Rúnar Guðmundsson, formaður
Félags talmeinafræðinga, segir að
vandinn hafi verið ræddur meðal
félagsmanna. Til hans leita reglu-
lega dauðuppgefnir leikskólakenn-
arar með raddveilueinkenni. „Í
þessum hávaða er ekki fræðilegur
möguleiki fyrir röddina að drífa yfir.
Annað hvort gefur röddin sig á end-
anum eða leikskólakennarinn gefst
upp á starfinu,“ segir Friðrik Rúnar.
Hluti leikskólabarna er í áhættu-
hópi vegna hegðunarvandamála og
námsörðugleika. Að mati hljóðvist-
arsérfæðings, sem hefur gert ítar-
legar rannsóknir á áhrifum hávaða
á hegðun barna, færast flest íslensk
leikskólabörn í þennan áhættuhóp
vegna hávaðans sem mælist. Grét-
ar Marínósson, prófessor í kennslu-
fræðum við Kennaraháskóla Ís-
lands, telur líkur á sambandi þarna
á milli. „Ég efast ekki um að þarna
geti verið samband á milli. Hávað-
inn er mikill og maður ímyndar
sér að það valdi truflunum á hegð-
un, sjálfur hef ég reynslu af því að
mörgum börnum finnst óþolandi
að vera í hávaða,“ segir Grétar.
Fyrir utan hættu á heyrnar-
skemmdun, ógnun við raddheilsu
leikskólakennara og möguleg hegð-
unarvandamál leikskólabarna eru
ýmsir kvillar sem geta komið fram í
því streituumhverfi og þeim hávaða
sem fyrirfinnst á leikskólum lands-
ins.
Brot á byggingareglum
Fjöldi leikskólabygginga brjóta
gegn byggingareglum því að ómtími
hljóðs mælist víða yfir leyfilegum
mörkum. Það þýðir að hinn mikli
hávaði á leikskólunum varir lengur
en eðlilegt þykir. Skipulagsstofnun
ber að fylgjast með því að sveitarfé-
lög sinni ákvæðum byggingareglu-
Vernduð fyrir hávaða
Vinna við nýja reglugerð þar sem
kveðið verður á um sérstaka
hljóðvernd barna er langt komin.
Hávaðamælingar á leikskólum sýna
berlega fram á óbærilegan hávaða
sem geta valdið óbætanlegum
skemmdum á heyrn.