Fréttatíminn - 17.12.2010, Blaðsíða 32

fylgdu eftir þessari hvatningu fundar-
stjórans og eggjuðu menn til að fara að
Sjálfstæðishúsinu við Austurvöll. Þar
sátu sjálfstæðismenn á fundi um Kefla-
víkursamninginn.
Allt að fjögur hundruð manns söfnuð-
ust nú saman á Austurvelli, en á annað
hundrað manns ruddust inn í þéttset-
inn fundarsal Sjálfstæðishússins með
hrópum og köllum og uppreidda hnefa.
Fólk þetta, sem blaðamanni Vísis virt-
ist „einkennilegt í útliti og æðisgengið í
augum“, tróðst upp að sviðinu, heimtaði
að Ólafur Thors stæði fyrir máli sínu á
Austurvelli og hrakti Gunnar Thorodd-
sen, lagaprófessor og alþingismann, úr
ræðustóli. Þegar forsætisráðherra steig
í stólinn, eins og ekkert hefði í skorist,
fékk hann ekki mælt fyrir hrópum og
fúkyrðum: „Niður með Ólaf Thors! Nið-
ur með landráðamennina!“ Þá sungu að-
komumenn „ættjarðarsöngva, en íhaldið
fékkst ekki til að taka undir“, eins og
Þjóðviljinn sagði.
Brátt birtist í anddyri hússins Stein-
grímur Aðalsteinsson alþingismaður,
gamalreyndur verkfallsforingi á Akur-
eyri og fyrrum skólabróðir Stefáns Pjet-
urssonar í Lenínskólanum. Erindi hans
virtist að kveðja félaga sína út á Austur-
völl. En ókyrrðin hélt áfram í um eina og
hálfa klukkustund, þar til einhver heimt-
aði kröfugöngu. Þá gekk fólkið loks út,
en rann þar saman við mannfjöldann,
sem hafði skipað sér „fyrir báðar dyr
hússins og beið þess að sjá herstöðva-
kappana koma út“.
Ólafur Thors tók nú aftur til máls og
sagði illt í efni, þegar ekki fengist friður
til að rökræða ágreiningsmál. Var hann
loks hylltur innilega af fundarmönnum.
Nefndarfundur hafði verið boðaður
um Keflavíkursamninginn í Alþingis-
húsinu og gengu þeir út til að sækja
fundinn Ólafur Thors og þingmenn irnir
Gunnar Thoroddsen og Bjarni Bene-
diktsson borgarstjóri. Mannfjöldinn
réðst samstundis að þeim með óhljóð-
um, hrindingum og barsmíðum og hót-
aði þeim misþyrmingum og dauða. Urðu
lögregluþjónar að leita skjóls í Land-
símahúsinu (næst Sjálfstæðishúsinu)
með þá Ólaf Thors og Gunnar Thorodd-
sen.
Bjarni Benediktsson borgarstjóri lenti
hins vegar inn í þvögu, þar sem lög-
regluþjónar slógu um hann hring. Báðu
þeir hann síðan um að snúa aftur inn í
Sjálfstæðishúsið, en Bjarni svaraði hátt:
„Ég er ekkert hræddur“, og gekk síðan
hiklaust áfram í átt að Landsímahúsinu.
Þá réðst að honum hópur fólks, sem att
var áfram sem fyrr af manni einum all-
þreknum með þunnt ljósjarpt hár, sem
verið hafði fremstur í flokki aðkomu-
manna í Sjálfstæðishúsinu. Þar fór Þor-
valdur Þórarinsson lögfræðingur, einn
af þekktustu kommúnistum bæjarins,
sem á stríðsárunum hafði stundað nám
og störf í frægustu háskólum Bandaríkj-
anna. Hringur lögregluþjóna um borgar-
stjórann brast, hann var króaður af upp
við húsvegg, hattur hans kýldur niður
og síðan sleginn af honum. Því næst
réðst Þorvaldur aftan að Bjarna, þreif í
skyrtuflibba hans, herti að hálsinum og
hrópaði gjallandi röddu: „Sjáiði borgar-
stjórann okkar. Hann er ekkert hrædd-
ur.“ Um leið réðust menn framan að
Bjarna og reyndu að lemja hann í andlit-
ið. Kona togaði í slifsi hans, en þekktur
félagi í Æskulýðsfylkingunni, Hreggvið-
ur Stefánsson, náði fastari tökum á háls-
tauinu, á meðan samherjar hans hrintu
borgarstjóranum óþyrmilega á milli sín
og öskruðu hótanir og ókvæðisorð að
honum og lögregluþjónunum.
Nokkrir ungir menn, sem horfðu upp
á þessar aðfarir með skelfingu, vildu
koma Bjarna til hjálpar, en lögregluþjón-
ar voru fyrri til og hörfuðu með hann
inn í Sjálfstæðishúsið. Skömmu síðar tók
fylking lögregluþjóna sér stöðu við hús-
dyrnar með hjálma, kylfur, gasgrímur
og táragassprengjur. Fólkið þjappaði
sér fast upp að þeim og hóf eins konar
umsátur um Sjálfstæðishúsið, þar sem
rúður voru brotnar með grjótkasti.
Á meðan virðist hópur ungs fólks hafa
ruðst inn í Landsímahúsið til að lumbra á
forsætisráðherra. Þegar bíll renndi upp
að bakdyrum og lögreglan fylgdi Ólafi
Thors út, „ærðust þessi hjú“, að sögn
Vísis, „æptu upp að hann skyldi ráðinn
af dögum, rotaður og þar fram eftir göt-
unum, en er bifreiðin ók af stað grýttu
þau hana, með því að þau urðu of sein til
að stöðva hana“. Alþýðublaðið sagði að
mannfjöldinn við Sjálfstæðishúsið hefði
stöðugt hrópað ókvæðisorð að fylkingu
lögreglumanna og hótað því „að beita
Alþingi og einstaklinga ofbeldi“ til að
hnekkja Keflavíkursamningnum.
Klukkan 18.15 tilkynnti Agnar Kofo-
edHansen lögreglustjóri í hátalara, að
fólk hefði fimm mínútur til að dreifa
sér. Við það jókst aðeins æsingurinn.
Þá skaut þar skyndilega upp Einari Ol-
geirssyni, formanni Sósíalistaflokks-
ins. Krafðist hann þess að lögreglu-
stjóri fengi úrskurð Finns Jónssonar
dómsmálaráðherra, áður en hann gerði
„árás með táragasi á reykvíska alþýðu“.
Nokkru síðar komu boð frá Finni (Al-
þýðuflokksmanni) um að ekki skyldi
beita táragasi, en menn hverfa friðsam-
lega burt af Austurvelli. Þá ósk höfðu
menn að engu heldur „skipuðu sér
þéttar saman“. Um klukkan hálfátta til-
kynnti Stefán Ögmundsson loks í hátal-
ara að fulltrúaráð verkalýðsfélaganna og
ASÍ hefðu boðað allsherjarverkfall „til
að mótmæla herstöðvasamningnum og
knýja fram þjóðaratkvæði“. Fólk skyldi
því halda á brott „og hlýddi hver maður á
augabragði“. Hópur manna fór hins veg-
ar að heimili forsætisráðherra í Garða-
stræti, hrópaði ókvæðisorð og kyrjaði
Internationalen, alþjóðasöng sósíalista.
Ólafur Thors „var hinn rólegasti yfir
þessum látum“, en hugsaði sitt.
Niður
með
Ólaf
Thors!
Niður
með
land-
ráða-
menn-
ina!
Logn á eftir
stormi við Sjálf­
stæðishúsið 1946.
Hópurinn kom af
mótmælafundi
Sósíalistaflokksins
gegn Keflavíkur­
samningi, reyndi
að hleypa upp
fundi sjálfstæðis­
manna og gerði
síðan aðsúg að
Ólafi Thors for­
sætisráðherra og
þingmönnunum
Bjarna Benedikts­
syni borgarstjóra
og Gunnari Thor­
oddsen prófessor.
32 viðtal Helgin 17.­19. desember 2010