Læknablaðið - 15.10.1989, Side 55

LÆKNABLAÐIÐ
317
heilbrigði hans eða framtíð. Sjúklingar með
ákveðna sjúkdóma byrja oft á því að afskrifa
sig, eða fjölskyldan byrjar á því að afskrifa
sjúklinginn og segir: Hann er með þennan
sjúkdóm, við því er ekkert að gera og við
skulum byrja strax að undirbúa það sem koma
skal.
í öðrum tilfellum, þegar ekki er til mikils
að vinna og ef til vill einungis spuming
um skamman tíma eða litla breytingu á
lífsgæðum, þá leggur maður minna á sig til
að reyna að sannfæra sjúklinginn að gangast
undir ákveðna aðgerð. Mikilvægast er að vera
heiðarleg í þessu og taka okkur ekki vald
sem við höfum ekki og játa að við verðum
að vinna með sjúklingunum, en láta ekki eins
og við séum í einhverjum fflabeinstumi.
Björn: Hægt er að flytja ágæt guðfræðileg
rök fyrir sjálfræði mannsins, virðingu fyrir
persónufrelsi og persónuhelgi. Guðfræðin
leggur ríka áherslu á gildi einstaklingsins,
manngildi hvers manns óháð uppruna, kyni
eða kynþætti. Samkvæmt kristinni trú byggjast
mannréttindi á þeim rétti sem maðurinn
hefur þegið úr hendi guðs og maðurinn er
skoðaður í afstöðu sinni til guðs. Hann hefur
þegið rétt sinn frá guði en um leið tekið á
sig skyldur. Að því leyti til getum við ekki
talað um ótakmarkað sjálfræði eða frelsi
mannsins. Það takmarkast af virðingu fyrir
sjálfræði eða sjálfsforræði annarra manna.
Þannig er sjálfræði varðandi réttindi og
skyldur sjúklinga ekki sjálfgefið, heldur
talonarkað af réttindum og skyldum annarra.
Það getur varðað lækninn eða aðra sem
annast sjúklinginn. Það getur líka varðað hans
nánustu og þjóðfélagið í heild. Það er því
ekki ótakmörkuð sjálfræðishyggja sem hér
er boðuð.
Eyjólfur: Miklu varðar að fram fari umræða
um þær siðfræðireglur sem menn styðjast
við og hvaða greinarmun menn gera af
alls konar tilefnum. Hann verður að liggja
eins ljós fyrir og frekast er unnt, þó svo að
skráðar reglur geti aldrei komið fyllilega
í stað dómgreindarinnar. Mér er til efs að
nýútskrifaður læknir til dæmis hafi allt sem
segir í Appleton-yfirlýsingunni á hreinu, hvort
heldur í þeim skilningi að hann hafi þetta
allt á tilfinningunni eða að hanni geri sér
ljósa grein fyrir því. Til að svo sé verður að
Björn Björnsson
koma til skipuleg umræða og ég tel eðlilegt að
tryggja að hún fari fram.
KENNSLA í SIÐFRÆÐI
Lbl.: Eru siðfrœðileg vandamál tekin til
umfjöllunar innan lœknadeildar eða er
lœknanemum vísað á guð og gaddinn og látið
ráðast hvernig til tekst eftir að menn hefja
störf?
Sigurður: Mér er ekki kunnugt um formlega
kennslu í siðfræði innan læknadeildar.
Kennslan fer aðallega fram í klínísku
vinnunni á deildum sjúkrahúsanna og á
heilsugæslustöðvunum. Við sem eldri erum
reynum að vera fyrirmynd stúdenta, þannig að
þeir megi nema af vinnubrögðum okkar það
sem við teljum vera rétt. Það var að minnsta
kosti minn skóli, auk þess sem ég hef reynt að
lesa mér til.
Leifur: Læknanemum kennum við þrjú
grunnlíkön er snerta samband læknis og
sjúklings. Hið fyrsta er sambærilegt við
samband foreldris og bams þar sem annar
aðilinn fyrirskipar og hinn hlýðir eða er
óvirkur. Klíníska dæmi þessa í læknisfræðinni
er læknir sem sinnir meðvitundarlausum
sjúklingi, eða sjúklingi sem er óhæfur til
ákvarðanatöku. Stórslasaður maður eða