Læknablaðið - 15.03.1990, Blaðsíða 36

156
LÆKNABLAÐIÐ
dvelst á stofnunum, en hjá þeim, sem eru úti í
þjóðfélaginu (26, 27).
Getum er að því leitt, að lélegra heilsufar og
hreyfingarleysi kunni m.a. að valda því, að
tennur séu færri og í verra ástandi (26).
Niðurstöður þær, sem nú liggja fyrir staðfesta
í stórum dráttum það sama og Haakanson fann
meðal Svía (1, 8, 14).
1) Tannleysi er algengara hjá eldri
einstaklingum.
2) Tannleysi er ennþá algengara hjá konum en
körlum.
3) Tannleysi er algengara við lægri tekjur,
menntun og þjóðfélagsstöðu.
4) Tannleysi er algengara úti á landsbyggðinni
en í Reykjavík. Raunar fundu Dunbar,
Möller og Wolff ekki mun eftir menntun
eða búsetu 1962, en þessi rannsókn, svo
og póstkönnunin frá 1985 sýna greinilegan
mun eftir búsetu, og póstkönnun in gefur
vísbendingu um, að menntun hafi sitt að
segja. (1, 2, 8).
Haakanson komst að þeirri niðurstöðu, að
tannleysi sé mjög svipað hjá báðum kynjum
frá 20 ára aldri til og með 50-54 ára, en
verður svo helmingi algengara hjá konum á
aldrinum 55-60 ára.
I rannsókn Dunbars og félaga voru yfir 84%
kvenna og 40% karla á aldrinum 55-60 ára
tannlaus með öllu (2). Hjá Hjartavemd 1985-
1987 var tíðni tannleysis meðal tilsvarandi
aldurshóps 40% fyrir konur en 32% fyrir karla
O).
Rise og Helöe fundu, að 87% 65-79 ára
kvenna voru tannlausar í Troms 1977 (15). í
sama aldurshópi hjá Hjartavernd voru tæplega
67% tannlausar.
Axell og Öwall komust að raun um, að 50,4%
55-64 ára og 69,5% 65-74 ára sænskra kvenna
höfðu gervitennur árið 1979 (28). Konumar í
úrtaki Hjartavemdar voru með gervitennur í
öðrum gómi eða báðum í 54,2% tilvika 55-64
ára og 75,6% tilfella 65-74 ára. í póstrannsókn
Guðjóns Axelssonar og Castleberrys 1985
voru 83,7% kvenna eldri en 65 ára tannlausar
(8).
Einnig var tannleysi algengara í rannsókn
Axells og Öwalls hjá fólki til sveita en
í þéttbýli (28). Þetta er í samræmi við
niðurstöður Guðjóns og Castleberrys,
%
100
90
80
H Konur
Karlar
52-59 60-69 70-79
Aldur
Mynd 15. Tíöni tannleysis kvenna og karla í úrtaki
Hjartaverndar.
þar sem tannleysi reyndist algengara
meðal dreifbýlisfólksins og getur einnig
skýrt mun þann, sem er á tíðni tannleysis
Reykvíkinganna hjá Hjartavernd og
landsúrtaks þeirra Guðjóns (8).
Samkvæmt enskri könnun, sem gerð var árið
1968 og endurtekin árið 1978, minnkaði
tannleysi meðal 50-64 ára fólks úr 64%
í 48%, en úr 79% í 74% fyrir 65-74 ára.
Bati var minnstur hjá 75 ára og eldri (28).
Þessi sama tilhneiging kemur fram í þessari
rannsókn og öðrum íslenskum niðurstöðum (1,
8).
Athyglisvert er, að þær tvær kannanir, sem hér
hafa verið gerðar sýna aukið tannleysi í eldri
hópum karlmanna síðan 1962. A landsvísu
virðist vera aukning tannleysis er nemur
10,5% meðal 65-74 ár karla, en tæplega
20% fyrir 75-79 ára hópinn (8). í Reykjavík
virðist ástandið nánast óbreytt fyrir 65-74 ára
karlana, en hefur versnað um 7,8% fyrir 75-79
ára hópinn (1). Þrátt fyrir þetta og þó svo að
verulegur bati hafi náðst hjá kvenfólkinu, þá
er tannleysi ennþá mun algengara meðal þeirra
en karlmanna, eins og sjá má á mynd 15.
Aukin tíðni tannleysis eins og hér kemur fram
hjá körlunum kom fram í Finnlandi frá 1970-
1980 þar sem tannleysi jókst úr 42% í 45%
nteðal 50-64 ára og 54% í 67% meðal þeirra,
sem eldri voru en 65 ára (30).