Læknablaðið - 15.03.1990, Blaðsíða 19

LÆKNABLAÐIÐ 1990; 76: 141-4
141
Ólöf Anna Steingrímsdóttir, Vilhjálmur Rafnsson
EINKENNI FRÁ HÁLSI OG HNAKKA,
HERÐUMOG ÖXLUM
Hóprannsókn á úrtaki íslendinga II.
INNGANGUR
A vegum Atvinnusjúkdómadeildar
Vinnueftirlits ríkisins fór fram hóprannsókn
á úrtaki Islendinga. Athuguð voru
einkenni frá hreyfi- og stoðkerfi. Við
rannsóknina var notaður spumingalisti,
sem var unninn af starfshópi á vegum
Norrænu embættismannanefndarinnar um
vinnuvemdarmálefni (1, 2), en áður hefur
verið sagt frá niðurstöðum úr yfirlitshluta hans
(3). í þessari grein verður sagt frá þeim hluta
listans sem fjallar nánar um einkenni frá hálsi
eða hnakka og herðum eða öxlum. Listinn
hefur verið þýddur í heild og birtist í fyrri
grein (3).
Markmiðið með þessum hluta rannsóknarinnar
var að fá nánari upplýsingar um algengi
einkenna frá hálsi eða hnakka og herðum eða
öxlum, hve lengi þau hefðu varað og hvort
menn teldu sig hafa orðið óvinnufæra þeirra
vegna. Niðurstöðumar er síðan hægt að nota
til að bera saman við niðurstöður, sem fást
þegar spumingalistinn er lagður fyrir ýmsa
starfshópa.
AÐFERÐIR
Við rannsóknina var notað slembiúrtak
íslensku þjóðarinnar á aldrinum 16-65 ára,
sem svaraði póstsendum spumingalistum.
Urtakið var valið úr þjóðskránni en athugunin
fór fram árið 1986. Urtakinu og framkvæmd
hefur verið lýst áður (3) og verður því aðeins
stuttlega lýst hér. í því voru 421 karl og 434
konur, alls 855 manns. Þátttakendur voru
627 og skiptust í 301 karl og 326 konur.
Heildarþátttaka í rannsókninni var 73,5%.
í útreikningum er gert ráð fyrir að þeir sem
skiluðu einstaka spumingum auðum, hafi
Frá Atvinnusjúkdómadeild Vinnueftirlits ríkisins, Reykjavík.
Barst 09/05/1989. Samþykkt 22/05/1989.
Women
Men
Ever
complaints
Complaints
last year
Complaints
last week
Fig 1. Percentage of women and men who reported
complaints from neck.
ætlað að svara neitandi. Þessi afstaða er byggð
á reynslu, sem fékkst þegar spumingalistamir
voru lagðir fyrir fiskvinnslufólk og farið var
yfir svörin um leið og listanum var skilað.
Þar reyndust brögð að því að þátttakendur
svöruðu einungis spumingum um þau svæði
líkamans, sem þeir höfðu haft einkenni frá.
Hins vegar er þeim einstaklingum sem svara
órökrétt sleppt, til dæmis þeim sem segjast
aldrei hafa haft óþægindi frá ákveðnum
líkamshluta (spumingar 1 og 9), en telja sig
hafa haft óþægindi frá sama svæði síðustu sjö
sólarhringa (spumingar 8 og 17).
NIÐURSTÖÐUR
Háls og hnakki. Mynd 1 sýnir hlutfall karla
og kvenna sem höfðu einhvem tíma haft
einkenni frá hálsi eða hnakka. Jafnframt
kemur fram hlutfall þeirra, sem höfðu haft
einkenni frá þessum svæðum einhvem tíma
á síðustu 12 mánuðum og á síðustu sjö
sólarhringum. Af þeim konum, sem höfðu
einhvem tíma haft einkenni frá hálsi eða
hnakka höfðu 4,3% einhvem tíma slasast og
5,6% höfðu einhvem tíma skipt um starf eða
starfssvið vegna óþægindanna. Af körlum,
sem einhvem tíma höfðu haft einkenni frá