Læknablaðið - 15.03.1990, Síða 48

168
LÆKNABLAÐIÐ
svöruðu í sömu mynt og áttu þeir talsmenn
marga og volduga. Til gamans má þess
geta að svo fór að smáskammtalæknarnir
báru nokkurn sigur af hólmi, bæði var að
landlæknir mátti illa við margnum og auk þess
nutu smáskammtalæknamir góðs stuðnings
á Alþingi. Þetta kom meðal annars í ljós í
fyrstu lögunum um lækningaleyfi frá 1911,
en þar munu smáskammtalæknar hafa notið
einhverrar undanþágu og þar með voru
smáskammtalækningar óbeinlínis lögleyfðar
og mun svo hafa verið allt til þess að sett
voru læknalög 1932.
Fróðlegt er að kynna sér baráttu Vilmundar
Jónssonar landlæknis við kvakl og kukl,
einkanlega á 4. áratugnum. I ritinu Lœknar
á íslandi rekur Vilmundur feril skottulækninga
og skottulækna á Islandi og minnist meðal
annars á hæstaréttardóm í tilefni meintra brota
á ákvæðum læknalaga þar sem niðurstaðan
var sú, að »athafnir slíks fólks séu út affyrir
sig ekki þannig lagaðar að þœr verði taldar
til lœkningastarfsemi«. Vilmundur gerði því
síðan skóna að það hafi verið mat réttarins,
»að það sem ekki er lœkningastarfsemi geti
heldur ekki verið skottulœkningastarfsemi«.
Og enn segir Vilmundur: »Þó að þetta mœtti
virðast stopul málfrœði og þó enn hœpnari
rökfrœði er það ugglaust órœk lögfrœði enda
tjáir ekki að deila við dómarann og verður við
að sitja«.
Enn sem áður eru tilburðir með kvakl og kukl
læknum og mörgum öðrum þymir í augum.
Mönnum þykir þetta fargan fara vaxandi hér
á Iandi. Sláandi var dæmið síðastliðið sumar
þegar Ríkisútvarpið greindi frá starfsemi
erlendrar konu sem kemur hingað reglubundið
og býður meðferð sem er kvakl af fyrstu
gráðu. Starfsemin var kynnt allrækilega í
Rfkisútvarpinu og einnig var rætt við íslenska
embættismenn. Margir töldu konuna standa í
lokin með pálmann í höndunum, og í staðinn
fyrir að fá reisupassa hafi hún óbeinlínis
fengið eins konar gæðastimpil á starfsemi
sína.
A aðalfundi Læknafélags íslands í september
síðastliðnum var eftirfarandi ályktun
samþykkt: »Aðalfundur L.I., haldinn í
Reykjavík 21.-22. sept. 1989, skorar á
heilhrigðis- og tryggingamálaráðherra og
landlœkni að heita sérfyrir hertum aðgerðum
gegn skottulœkningum hér á landi í samrœmi
við 22. gr. lceknalaga nr. 53/1988«.
Eftirfarandi greinargerð fylgdi tillögunni:
»Skv. 1. málsgr. 22. gr. lœknalaga nr. 53/1988
eru hvers konar skottuiœkningar hannaðar
hér á iandi. 1 síðari málsgr. sömu greinar eru
skottulœkningar skilgreindar. Það er öllum
Ijóst af fjölmiðlum og auglýsingum í þeim að
stöðugt er í framhoði meðferð, þjónusta og
aðgerðir af ýmsu tagi sem fiokkast ótvírœtt
undir skottulœkningar. Þeir sem slíka þjónustu
hjóða með auglýsingum hafa ekki leyfi skv.
lœknalögum til að taka sjúklinga til lœkninga
og gera sér lœkningar að atvinnu enda vœru
þeim þá auglýsingar óheimilar. Enda þótt
kunnugt sé um heilsutjón af skottulœkningum
er þó hitt jafnvel enn alvarlegra ef greining
og meðferð alvarlegra sjúkdómstilvika dregst
af þessum sökum á langinn þannig að ekkert
verður að gert«.
Þessi ályktun aðalfundar var að sjálfsögðu
send viðkomandi aðilum. Stjórn L.I. er vel
ljóst að ályktun af þessu tagi er ein sér næsta
máttvana og vildi því fylgja henni úr hlaði
með þeirri umræðu sem hér er fyrirhuguð.
Nú vilja sumir meina að dagar hins
raunverulega kvakls eða skottulækninga
séu ef til vill að mestu liðnir, menn gæti
sín á því núorðið að auglýsa sig ekki sem
lækna eða kalla starfsemi sína lækningar.
Það sem er áberandi nú til dags á þessum
vettvangi er sala á efnum í hvers kyns formi,
sem auglýst eru bætandi, fyrirbyggjandi,
örvandi, styrkjandi, mýkjandi, herðandi og svo
framvegis. Það er vitað að sala þessara efna er
mikil hér á landi eins og í nágrannalöndunum
og fara miljónir og tugir miljóna á milli handa
í þeim viðskiptum. Og þetta er fiokkað undir
hjálækningar - vallækningar. En er þetta
nokkuð frábrugðið því sem kvaklarar gerðu
er þeir buðu salva sinn til sölu með kvaki og
smáskammtalæknamir sína vöru?
Vert hefði verið að velta því fyrir sér hér
af hverju almenningur er ginkeyptur fyrir
skrumi af þessu tagi. Vitað er, meðal annars
af rannsóknum sem dr. Erlendur Haraldsson
hefur gert og kynnt hérlendis og erlendis að
íslendingar hafa allrfka tilhneigingu til að
aðhyllast kvakl og kukl, og ef til vill verður
þessi tilhneiging að teljast partur af þjóðarsál
þeirra. Það er því vissulega spurning hvort