Læknablaðið - 15.03.1990, Blaðsíða 37

LÆKNABLAÐIÐ
157
Danskar rannsóknir 1975 og 1980 sýndu
jafnan bata í öllum aldurshópum (31, 32).
Sé tannleysi kvenna samkvæmt nokkrum
rannsóknum á Norðurlöndum borið saman við
það sem hér hefur verið gert verður útkoman
eins og sést í töflu VI.
1 Noregi minnkaði tannleysi almennt frá 1973-
1981 um 6,3% hjá 50-64 ára fólki, en stóð
næstum í stað hjá aldurshópnum yfir 65 ára.
A sama tíma hafði fjöldi þeirra, sem haldið
höfðu fleirum en 20 sinna eigin tanna aukist
um 15,8% fyrir 50-64 ára, en 5,3% fyrir 65
ára og eldri (17).
Bandarískar kannanir sýna stöðugt lækkandi
tíðni tannleysis og könnun, sem framkvæmd
var í Iowa 1985 sýnir 38,5% tannleysi meðal
65 ára og eldri (16, 22-24).
Samkvæmt athugun Haakansons hafa 20-
24 ára Svíar á Malmö-svæðinu að meðaltali
29 tennur í munni en 11 tennur þegar 55-
60 ára aldri er náð eða u.þ.b. 5 tennur í
Tafla VI. Samanburöur á tannleysi kvenna á
Noröurlöndum.
Land Ár Aldur Tannleysi %
Noregur (15) 1976 65-79 87,0
Noregur (15) 1976 65-69 79,0
Noregur (15) 1976 70-79 93,0
Noregur (26) 1977 67-79 54,0
Noregur (26) 1977 67-78 20,0
Noregur (15) 1978 65+ 62,9
ísland 1987 65-79 66,8
Svíþjóö (14) 1978 50-54 30,6
Svíþjóð (14) 1978 55-60 82,0
ísland 1987 52-54 30,3
ísland 1987 55-59 34,9
Svíþjóö (28) 1979 55-64 58,0
Svíþjóö (28) 1979 65-74 75,9
Svíþjóö (13) 1977 67- 62,8
Svíþjóö (28) 1979 >75 82,3
Svíþjóö (16) 1972 70 55,0
Svíþjóö (16) 1977 70 42,0
ísland (8) 1985 65+ 83,7
ísland (8) 1985 65+ 75,6
ísland 1987 65-69 53,0
Danmörk (25) 1982 50-64 32,7
Island 1986 52-64 37,1
Danmörk (9) 1974 65+ 70,7
Danmörk (9) 1975 65+ 65,3
Danmörk (25) 1982 65-81 64,3
Island 1986 65-79 58,1
hvorum gómi. Þar kemur einnig fram, að
meðalfjöldi eftirstandandi tanna er svipaður
hjá báðum kynjum fram undir 54 ára aldur,
en úr því eru þær konur, sem haldið hafa
eigin tönnum að jafnaði með fleiri tennur en
karlar (14). Hjá Hjartavemd höfðu 55-60 ára
konur að meðaltali 13.5 tennur, að brúarliðum
meðtöldum, eða heldur færri en hjá körlunum
í sama aldurshópi.
í Gautaborg voru 70 ára karlar og konur með
svipaðan tannafjölda væri aðeins litið til hinna
tenntu eða 13,6 og 13,5 tennur alls, en 55%
kvenna (46% karla) voru tannlausar (16).
Meðal tannafjöldi Hjartavemdarkvenna á
aldrinum 65-69 ára var 8 tennur og 50%
voru tannlausar. A aldrinum 70-74 ára voru
konurnar með 3 tennur að meðaltali og
63,6% án tanna, sem er mjög svipað og hjá
körlunum (1). Atján konur voru tenntar í
aldursflokknum 75-79 ára eða 30%, en þær,
sem tenntar voru í báðum gómum höfðu
að meðaltali 20,6 tennur, en hinar sem
tenntar voru í öðrum gómi 5,3 tennur. Að
tannleysingjunum meðtöldum er meðaltalið
3,9 tennur í þessum elsta hópi, en var 4,4 fyrir
karlana (1). Meðaltannafjöldi allra kvennanna
tenntra sem tannlausra voru 9,4 tennur að
brúarliðum meðtöldum (mynd 4).
Þótt munnheilsa hafi eflaust batnað í
nágrannalöndunum, þá hefur sá bati alls ekki
verið augljós á efri aldursstigum. Ef til vill má
spyrja, hvort »bætt munnheilsa« (oral health)
þýði í reynd aðeins seinkun á tanntapi fyrir
ntikinn hluta fbúanna (sjá myndir 9 og 10).
Ætla mætti þó, að mikill fengur sé að slíkri
seinkun. Ekki eru þó allir á einu máli um það.
Rise og fleiri hafa bent á, að gamalt fólk eigi
oft erfitt með að aðlagast nýjum aðstæðum
eins og gervitönnum, auk þess sem kjálkar
eru gjaman orðnir rýrari m.a. eftir langvarandi
tannholdsvandamál. Seinkun er þannig ekkert
markmið í sjálfu sér, heldur það, að menn
haldi tönnum sínum allt til æviloka (1, 17).
Með brýr og krónur voru 29,9% hinna tenntu
í úrtaki Hjartavemdar, eða 15% alls úrtaksins,
sem er nokkru hærra en hjá körlunum.
Akveðið var til hagræðingar að telja krónur
og brúarliði eins og tennur (37).
Lausa tannparta höfðu 8,3%, sem er nokkru
minna en hjá körlunum (14,3%) (1). í úrtaki
Guðjóns Axelssonar og Castleberrys eru 6,1%