Læknablaðið - 15.05.1990, Side 17

LÆKNABLAÐIÐ 1990; 76: 239-41
239
Elín Ólafsdóttir 1), Þorvaldur Veigar Guðmundsson 2), Guðrún Skúladóttir 3), Árni
Kristinsson 2), Þórður Harðarson 2)
ÁHRIF LÝSIS Á SERUMLÍPÍÐ OG LÍPÓPRÓTÍN
í SJÚKLINGUM EFTIR HJARTADREP
INNGANGUR
I hinum umfangsmiklu rannsóknum á
áhættuþáttum kransæðasjúkdóma, ásamt
leit að leiðum til að fyrirbyggja eða hægja
á framgangi sjúkdómsins, hefur athyglin
meðal annars beinst að áhrifum fjölómettaðra
fitusýra í lýsi og feitum fiski á samsetningu
blóðfitu (1). Allmargar rannsóknir hafa kannað
áhrif lýsis á lípíð og lípóprótín í blóðvökva
heilbrigðra og hjarta- og æðasjúklinga. í
flestum þessum rannsóknum hefur neysla
lýsis valdið lækkun á þríglýseríðum, lækkun
á heildarkólesteróli hefur náðst, ef háir
skammtar af eicosapentaenoinsýru (EPS)
og docosahexaenoinsýru (DHS) eru gefnir,
en breyting á styrk HDL-kólesteróls kemur
sjaldnar fyrir (2). Rannsóknir á ómega-3
fjölómettuðu fitusýrunum EPS og DHS, sem
finnast í miklu magni í feitum fiski og lýsi,
en mjög litlu magni í landdýrum, benda til
fjölþættra áhrifa lýsisins. Auk lækkunar á
þríglýseríðum og kólesteróli í blóði er talið að
neysla þeirra minnki hættu á blóðsegamyndun
(3). Nýleg rannsókn Fox og DiCorleto í
Cleveland (4) sýnir að sýrumar letja einnig
framleiðslu æðaþels á prótíni, sem líkist
blóðflöguvaxtarvaka (PDGFc), sem örvar
vöxt á sléttum vöðvafrumum í æðaveggjum.
Hugsanlega eiga allir þessir þættir hlut í
hinum vemdandi áhrifum lýsis gegn hjarta-
og æðasjúkdómum.
Hér verður greint frá athugun á áhrifum
lýsis á blóðfitu og lípóprótín í sjúklingum
eftir hjartadrep. Aður hefur verið greint frá
áhrifum lýsis á takttmflanir í þessum sama
sjúklingahópi (5).
EFNIYIÐUR OG AÐFERÐIR
Blóðsýni voru tekin úr 22 körlum á
aldrinum 33-70 ára (meðalaldur 56 ár). Hæð
Frá 1) meinefnafræðideild Landspítalans. 2)
lyflækningadeild Landspítalans. 3) Raunvísindastofnun
Háskólans.
sjúklinganna var 164-191 cm (meðaltal 179
cm) og þyngd 71-103 kg (meðaltal 87 kg).
Allir höfðu legið á Landspítalanum vegna
hjartadreps og liðu að meðaltali átta dagar frá
innlögn til upphafs rannsóknar. Enginn hafði
langvarandi sjúkdóm í öðm líffærakerfi en
blóðrás. Enginn hafði tekið lýsi að staðaldri
eða neytt áfengis í óhófi, en 13 töldust
neyta þess í hófi. Varðandi nánari lýsingu á
staðsetningu hjartadrepsins, lyfjameðferð og
takttruflunum vísast í fyrri grein (5).
Tilrauninni var skipt í tvisvar sinnum sex
vikur og stóð frá apríl 1986 til febrúar 1988.
Þátttakendum var slembiraðað í tvo hópa,
hóp A sem tók 20 ml af þorskalýsi á dag
í sex vikur og síðan ekkert lýsi í aðrar sex
vikur, og hóp B sem byrjaði fyrst að taka lýsi
þegar fyrri hópurinn hætti og tók það síðan
daglega í sex vikur. Lýsisneyslan hófst eftir
útskrift og höfðu þá tvö blóðsýni verið tekin,
hið fyrra átta dögum eftir hjartadrep og hið
síðara útskriftardaginn um þremur dögum
síðar að jafnaði. Þátttakendur vom beðnir að
breyta í engu sinni venjubundnu neyslu og
enginn sjúklingur neytti áfengis í þrjá daga
fyrir blóðtöku: fastað var í 12 tíma fyrir töku.
Mæliniðurstöður úr blóðsýnum teknum í
lok fjórðu og sjöttu viku hvors tímabils eru
notaðar í útreikningum.
Kólesteról, HDL-kólesteról og þríglýseríð
voru mæld á Multistat III með ensímatískum
aðferðum frá Boehringer Mannheim.
Apolípóprotín A1 og B vom mæld á
Multistat III með ónæmis-felliaðferð frá
Orion Diagnostica. Raunvísindastofnun
Háskólans annaðist mælingar á EPS
og DHS. Plasmalípíð vom dregin út úr
blóðvökvanum með klóróform-metanólblöndu
(2:1, v/v), aðgreind með þunnlagsskilju
(TLC) og hlutföll fitusýra í fosfólípíðum,
þríglýseríðum og kólesterólestemm ákvörðuð
með gasvökvaskilju (GLC). Parað t-próf var
notað við tölfræðilega útreikninga.