Læknablaðið - 15.05.1990, Blaðsíða 21

LÆKNABLAÐIÐ 1990; 76: 243-5
243
Sigríður Dóra Magnúsdóttir (1), Þorsteinn Blöndal (2), Stefán B. Matthíassson (3),
Sigríður Jakobsdóttir (2).
BERKLAPRÓF Á HEILBRIGÐISSTARFSFÓLKI
INNGANGUR
Ahætta heilbrigðisstétta að smitast af
berklabakteríum hefur löngum verið talin
meiri en almennt gerist (1-4). Með lækkandi
nýgengi berklaveiki má vænta þess að hættan
á að smitast minnki (5). Þegar smitnæm
berklaveiki greinist inni á sjúkradeildum
er oft vandasamt að greina nýsmitaða frá
þeim, sem kannski hafa verið jákvæðir
lengi án þess að vita það. Hérlendis hafa
kerfisbundin berklapróf ekki verið gerð á
heilbrigðisstarfsfólki. Til að kanna þessi
mál frekar var ákveðið að gera berklapróf á
starfsfólki Landakotsspítala.
EFNIVIÐUR OG AÐFERÐIR
Urtak starfsfólks var miðað við launaskrá
3. október 1988, alls 680 manns. Starfsfólk
í þvottahúsi, bókasafni, launaskrifstofu,
eldhúsi og borðsal var undanskilið, svo og
læknaritarar og starfsfólk Marargötu 2 aðrir en
læknar í fullu starfi á spítalanum. Þá voru eftir
468 einstaklingar.
Allir voru boðaðir í viðtöl og spurðir um fyrri
útkomu á berklaprófi, berklabólusetningu,
berklasmit eða berklasjúkdóm. Leitað var
staðfestingar á sögu í gögnum á lungna-
og berklavamadeild Heilsuvemdarstöðvar
Reykjavíkur (LOB). Ef ekki fundust
upplýsingar þar var sagan endurmetin. Ör
eftir bólusetningu eða skynsamleg ástæða fyrir
bólusetningu var talin fullgild staðfesting á
sögu. Þannig var hópnum skipt í þá 251 sem
fengið höfðu BCG bólusetningu og hina 217,
sem ekki höfðu verið bólusettir. Af þessum
217 vom 94.0% konur.
Berklaprófin voru framkvæmd í október
og nóvember 1988. Berklaprófað var með
(1) Lyflækningadeild Landakotsspítala, (2) lungna- og
berklavarnadeild Heilsuverndarstöövar Reykjavikur, (3)
trúnaðarlæknir Landakotsspítala.
Mantoux prófi og PPD túberkúlíni (2 TU)
frá Statens Semminstitut í Kaupmannahöfn
(6). Berklapróf var talið jákvætt ef þroti
mældist meiri en 8 mm (7). Prófið var
metið eftir 72 klukkustundir af deildarstjóra
viðkomandi starfsmanns. Ef vafi lék á
niðurstöðu eða ef próf var talið jákvætt var
ævinlega leitað til reynds aðstoðarlæknis á
lyflæknisdeild (SDM) eða hjúkrunarfræðings
sýkingavama og önnuðust þær aflesturinn.
Nýsmitaðir voru þeir taldir, sem höfðu tumast
á berklaprófi á síðustu tveimur árum eða
þegar ekki var unnt að útiloka sýkingu á
síðustu tveimur árum. Engin tilraun var gerð
til frekari mismunagreiningar mykóbaktería
hjá nýgreindum jákvæðum.
Viðmiðunarhópur var valinn frá LOB. A
árunum 1966 til 1985 voru berklapróf gerð
reglulega á öllum sem leituðu til deildarinnar
ef ekki var vitað um jákvætt próf áður.
Algengasta tilefni komu í þessum hópi var
langdreginn hósti.
NIÐURSTÖÐUR
Af þeim 217 sem ekki höfðu verið bólusettir
voru 53 með sögu um jákvætt berklapróf
og var prófið þá ekki endurtekið í þessari
rannsókn. Gögn LOB staðfestu sögu hjá 43
en hjá hinum 10 var sagan ein látin duga enda
voru þeir ekki á að láta prófa sig að nýju þar
eð þeir vissu sig vera jákvæða fyrir. Eftir voru
þá 164.
Af þeim 164 (af 217) sem ekki höfðu sögu
um jákvætt berklapróf náðist í 140 til að
prófa. Af þessum 140 voru 136 neikvæðir en
fjórir jákvæðir. Af þeim 24, sem ekki náðist
í til að berklaprófa var meirihluti (sextán)
bamshafandi eða veikur. Var gengið út frá því
í útreikningum að þessir 24 væru neikvæðir
og litið svo á að skekkjan væri þannig minni
en ef þeim væri sleppt úr útreikningi, einkum
þegar kæmi að samanburði.