Læknablaðið - 15.11.1990, Síða 28

450
LÆKNABLAÐIÐ
Á síðasta aðalfundi sínum beindi
Landssamband sjúkrahúsa því til einstakra
sjúkrahússtjóma að reykingar verði bannaðar
á sjúkrahúsum eigi síðar en 1. janúar 1991.
Stjómamefnd Ríkisspítalanna hefur ákveðið
að verða við þessari áskorun. Jafnframt ákvað
hún að gerð yrði könnun meðal starfsfólks
til þess að kanna viðhorf til reykinga og
þekkingu á skaðlegum áhrifum þeirra.
AÐFERÐ OG EFNIVIÐUR
Spurningalistar voru sendir til allra
sem voru á launaskrá Ríkisspítala í
desemberlok 1989. Fengu allir starfsmenn
stutt bréf um aðdraganda könnunarinnar og
spumingalistann. Engin ítrekun var gerð og
starfsfólkið fékk aðeins þetta eina bréf. Höfð
var fullkomin nafnleynd.
Á spumingalistanum voru átta spumingar.
Spurt var hvort fólk reykti og hvort það
vildi hætta reykingum. Leitað var álits á því
hvort fólk teldi að Ríkisspítalar ættu að bjóða
starfsmönnum sem vilja hætta að reykja á
námskeið.
Fólk var beðið að taka afstöðu til tíu
fullyrðinga um áhrif reykinga. Fimm
fullyrðingar voru réttar og fimm rangar. Við
val fullyrðinganna var stuðst við upplýsingar
úr fræðsluritum Krabbameinsfélags íslands
(6,7) og reynt að hafa atriðin ólík að innihaldi.
Fjórar fullyrðinganna voru um hugsanlega
skaðsemi reykinga tengda sjúkdómum, þrjár
um tengsl reykinga og almenns heilbrigðis, ein
fullyrðing var urn óbeinar reykingar, önnur
um áhrif reykinga foreldra á reykingar bama
og enn önnur um reykingar á meðgöngu.
Ennfremur var spurt um álit fólks á því hvort
banna ætti reykingar á heilbrigðisstofnunum.
Loks var spurt um kyn, aldur og starfsheiti.
Spumingalistinn fylgir í viðbæti.
Öllum starfsmönnum á launaskrá
Ríkisspítalanna, 3247 manns voru sendir
spumingalistar þann 28. desember 1989.
Endursendir listar starfsmanna sem voru
hættir störfum eða voru frá vinnu í lengri
tíma, t.d. vegna barnsburðarleyfa voru
70. Þann 17. janúar 1990 höfðu borist
svör frá 1963 starfsmönnum eða 60.5%
starfsmanna. Gera rná ráð fyrir að þá daga
sem könnunin stóð yfir hafi einhverjir
Tafla I. Starfsmenn og svarendur skipt eftir aldri.
Aldur Allir starfsmenn Svarendur
Fjöldi (%) Fjöldi (%)
Yngri en 30 ára .. .. 643 (19.8) 405 (21.0)
30-49 ára .. 1536 (47.3) 952 (49.2)
50 ára og eldri ... .. 1068 (32.9) 576 (29.8)
Alls 3247 (100.0) 1933 (100.0)
X2=5.40 d.f.=2 p>.05
verið frá vinnu vegna veikinda eða fría og
ekki fengið spumingalistann. Samtölur í
töflunum geta verið mismunandi vegna þess
að sumir svarendur hafa ekki svarað öllum
spurningunum.
Svör bárust frá 372 körlum og 1589 konum,
enda eru konur í miklum meirihluta meðal
starfsmanna Ríkisspítalanna. Tveir svarendur
tilgreindu ekki kyn.
Til þess að gera sér grein fyrir gildi
niðurstaðna var borin saman skipting allra
starfsmanna og svarenda eftir aldri og starfi.
Á töflu I sést að hlutfallslega fleiri svarendur
eru undir fimmtugu en færri eldri í samburði
við alla starfsmenn. Munurinn er þó ekki
marktækur.
Tafla II sýnir hvemig svarendur skiptast í
níu starfshópa. Þar sem úrtakið var fengið
frá launadeild skrifstofu Ríkisspítala, miðast
skipting eftir starfsheitum við þá flokkun
sem skrifstofan notar. Takmarkar það nokkuð
möguleika á sainanburði við aðrar kannanir.
Ef litið er á dreifingu svarenda eftir
starfshópum svara hlutfallslega flestir í hópi
hjúkrunar- og skrifstofufólks, en fæstir meðal
ræstingafólks og vaktmanna og tækni- og
umsjónarmanna. í hjúkrunarhópnum eru
fleiri konur en karlar og svo er einnig meðal
skrifstofufólks en fáar konur eru tækni- og
umsjónarmenn. Hugsanlega hefur þetta áhrif í
þá átt að hlutfallslega fleiri konur hafi svarað
könnuninni en karlar. Konur eru hins vegar
fleiri en karlar í hópi ræstinga- og vaktmanna
og kann því þessi munur að jafnast út. Að
öðru leyti er gott samræmi í aldursdreifingu
og dreifingu starfsfólks í starfshópa meðal
allra starfsmanna Ríkisspítala og þeirra sem
tóku þátt í könnuninni. Áuk þeirra sem
svöruðu alls ekki voru nokkrir sem svöruðu
ekki einstökum spurningum.