Læknablaðið - 15.04.1991, Síða 45

LÆKNABLAÐIÐ
161
Table XII. Number and mortality rate in four groups of injured, comparing total patients outcome to outcome of
patients who sustained ISS scores <20 versus ISS scores >20.
Mortality
Years of Died ISS <20 ISS >20
Authors admission N (%) N (%) N (%)
Bull JP (16)............. 1961 56/1333 (4.9) 8/1220 (0.7) 57/113 (50.4)
Goris RJA (13)........... 1981* 28/1442 (1.9) 2/1374 (0.1) 26/68 (38.2)
Copes WS, et al (9)...... 1982-86 647/11173 (5.8) 234/9704 (2.4) 413/1469 (28.1)
Present study............ 1980-84 46/401 (11.5) 2/221 (0.9) 44/180 (24.4)
* Hospital Trauma Index (HTI) - ISS used to score the severity of injuries instead of AIS - ISS.
þess fyrir einstaka slysahópa. Margir telja
kerfið vera það besta sem völ er á eins
og er, til að meta og flokka áverka, og
þykir það henta vel til að gera athuganir
á sjúklingahópum með fjölsvæða áverka
(7,13,14). Það þykir mikill kostur hve kerfið
er einfalt í notkun, svo að jafnvel þeir sem
ekki eru læknislærðir eiga auðvelt með að
nota það (8,15). Ekki eru þó allir á sömu
skoðun (11) og segja að aðeins sérþjálfað
starfslið sjúkrahúsa sé fært um að nota kerfið.
Við samanburð á dánartíðni hér (11.5%)
og hjá öðrum rannsakendum kemur í ljós
að hér er dánartíðni talsvert hærri en hjá
sumum annarra sem eru með stór heildarúrtök.
I Baltimore (6) er dánartíðni 12% hjá
2128 sjúklingum úr umferðarslysum. í
Birmingham (16) 4.9% hjá 1333 sjúklingum
úr umferðarslysum, í Washington DC (9)
5.8% hjá 11.173 sjúklingum með sljóa áverka
(blunt trauma) og 8.3% hjá 3703 sjúklingum
með skarpa áverka (penetrating injury), í
Nijmegen, Hollandi (13) 1.9% hjá 1442
sjúklingum, í New York (14) 4% hjá 3000
sjúklingum, í Madison, Wisconsin (17) 7.7%
hjá 823 fjölslösuðum sjúklingum úr hópi
4566 slasaðra, og í Toronto (18) 17% hjá 894
fjölslösuðum sjúklingum.
Áverkar sem eru metnir á ISS > 20 eru taldir
til alvarlegra eða lífshættulegra áverka. Með
ISS > 20 voru hér 180 (44.9%), og borið
saman við aðra rannsakendur er Goris (13)
með 4.7% sjúklinga með ISS > 20, Bull (16)
8.5%, Semmlow og Cone (12) með 10% af
öllum slysum og 19% af umferðarslysum
einum, Moylan o.fl. (17) með 11% og Copes
o.fl. (9) með 13.1% hjá sjúklingum með sljóa
áverka, en 18.6% hjá þeim sem höfðu skarpa
áverka.
í töflu XII er gerður samanburður á fjórum
hópum sjúklinga, frá jafnmörgum löndum.
Borin er saman heildardánartíðni, dánartíðni
þeirra sem voru með ISS < 20 og þeirra
sem höfðu fengið ISS > 20. Niðurstöður
sýna að dánartíðni þeirra, sem voru minna
slasaðir, var lág og lægst hjá Goris 0.1%, en
dánartíðni þeirra, sem voru meira slasaðir,
var hér 24.4%. Tvær aðrar rannsóknir frá
svipuðum tíma (9,13) sýndu aðeins hærri
dánartíðni, 28.1% og 38.2%, en rannsókn J.P.
Bull (16) sem er gerð á umferðarslysum frá
1961, eða um það bil 20 árum áður, er með
mun hærri dánartíðni (50.4%) hjá sjúklingum
með ISS > 20, þó að heildardánartíðni í
þeirri rannsókn sé aðeins 4.9% (16). Möguleg
skýring á þessu gæti verið fólgin í því að
framfarir í læknisfræði hafa orðið mjög miklar
á síðustu 20-25 árum og því ekki raunhæft að
bera saman þessi tvö tímabil, nema til að sýna
fram á batnandi árangur meðferðar.
í þessari könnun voru 5.5% sjúklinga með ISS
> 50, af þeim dóu 16, og þeir sex sem lifðu
voru allir yngri en 50 ára. Af þeim sem voru
70 ára og eldri dóu 50% sjúklinganna á ISS-
bili 20-29 og 100% þar fyrir ofan. Það leiðir
hugann að því sem sumir hafa lagt áherslu á
(6,16), að munurinn á þeim yngri og eldri lýsi
sér í því að þeir yngri hafi meiri möguleika á
að lifa af lífshættulega áverka sem þeir eldri
deyi af í mörgum tilfellum, einkum þeir sem
eru 70 ára og eldri.
Mikið af alvarlegum höfuðáverkum var
í könnuninni og átti það drjúgan þátt í
dánartíðni, en því hefur verið haldið fram að
um 50% þeirra sem deyja af sljóum áverkum
deyi af áverkum á heila (13,17). í þessari
rannsókn voru heila- og mænuáverkar valdir
að dauða 67.4% þeirra sem dóu, en aðrar
rannsóknir sýndu 50% (17), 50.1% (19),