Læknablaðið - 15.10.1991, Blaðsíða 10

294
LÆKNABLAÐIÐ
í báðum hópunum er skreyjutaugarerting
algengasta orsökin. Er það í samræmi við
fyrri rannsóknir sem birst hafa um orsakir
aðsvifa (1-4). Þegar litið er á aðdraganda
aðsvifs/aðsvifskenndar hafa þessir sjúklingar
oftast forboðaeinkenni (sjá mynd). Um
2/3 þeirra svitnuðu og varð óglatt, tæplega
helmingur hafði fundið fyrir sársauka en
heldur færri streitu, verið fastandi eða staðið
lengi. Meðalaldur þessara sjúklinga var
áberandi lægri en annarra greiningarhópa og
einnig borið saman við meðalaldur hópsins í
heild.
Hjartasjúkdómar reyndust vera orsök aðsvifs
hjá umtalsverðum fjölda sjúklinga, eða 26%.
Er það hærra hlutfall en komið hefur fram
í flestum öðrum rannsóknum (tafla VI).
Ferilrannsókn frá Pittsburgh (4) (Pittsburgh
I í töflu) sýnir þó nánast sömu niðurstöðu
hvað þetta varðar. Miðað við fyrri rannsókn
á Borgarspítalanum (1) er um marktækan mun
að ræða (p<0.001). Rannsókn frá Yale (2)
sem einnig var ferilrannsókn og náði yfir eitt
ár leiddi í ljós að hjartasjúkdómar voru orsök
yfirliðs í 9% tilvika. 1 rannsókn frá Boston
(3) sem var afturvirk var þetta hlutfall 8%.
í þessum tveimur rannsóknum kemur fram
marktækur munur samanborið við okkar
rannsókn varðandi þetta atriði (p<0.0001).
Skýringar á þessum mun gætu að hluta til
verið ítarlegri rannsóknir, meðal annars
raflífeðlisfræðirannsókn á hjarta en einnig
kemur til að meðalaldur sjúklinga í okkar
rannsókn var hærri en í hinum rannsóknunum
(1-3). Nýlegar rannsóknir benda til að
hjartasjúkdómar séu algeng orsök aðsvifa hjá
eldra fólki (14,16). í töflu VI eru niðurstöður
tveggja rannsókna á þessum aldurshópi
(tvær síðustu) til samanburðar við hinar
sem ná yfir alla aldurshópa. Urn er að ræða
aðra rannsókn frá Pittsburgh (14) þar sem
hjartasjúkdómar reyndust 34% orsaka aðsvifa
hjá sjúklingum 60 ára og eldri, hin rannsóknin
er frá Frakklandi og voru sjúklingar þar yfir
65 ára aldri (16). í hvorugri þessari rannsókn
er tölfræðilega marktækur munur samanborið
við okkar rannsókn varðandi hjartasjúkdóma
(p=0.10 og p=0.65).
Hjartasjúkdómar reyndust orsök
aðsvifskenndar í 28% tilvika sem er hærra
en í aðsvifshópnum. Mikilvægt er að þekkja
þessa sjúklinga því að dánartíðnin er há
og hægt er að bæta lífslíkur þeirra með
viðeigandi meðferð. Hjartsláttartruflanir
með hraðslátt valda hlutfallslega oftar
aðsvifskennd (17/21) en aðsvifi (12/33) (sjá
töflu III). Ekkert eitt einkenni var algengast
en brjóstverkur, sviti, ógleði eða tilfinning
fyrir óreglulegum hjartslætti komu fyrir í
um það bil 1/3 tilvika hvert fyrir sig og þá
fremur þegar um hraðslátt eða hjartadrep var
að ræða. Hins vegar höfðu sjúklingar með
sjúkan sinus hnút og gáttasleglarof lítil og oft
engin forboðaeinkenni. Ber að hafa þetta í
huga við aðsvif án nokkurs fyrirvara.
Lyf voru orsakavaldur hjá allmörgum.
Hjartalyf voru algengust og voru
flestir þessara sjúklinga á lyfjum við
kransæðasjúkdómi en þó voru nokkrir sem
voru á lyfjum gegn háþrýstingi eingöngu.
Lyf gegn þunglyndi voru orsökin hjá
nokkrum sjúklingum. Oftast ollu lyfin
blóðþrýstingsfalli við stöðu en í þremur
tilvikum í aðsvifshópnum og hjá einum
sjúklingi með aðsvifskennd ollu betahemjarar
verulegum hægatakti. Oft á að vera hægt að
fyrirbyggja þetta með ráðleggingum, fylgja
sjúklingum sem hafa verið settir á lyf betur
eftir og varast stóra skammta, einkum hjá
eldra fólki.
Tólf sjúklinganna, þar sem taugasjúkdómar
orsökuðu aðsvif, reyndust hafa áður óþekkta
flogaveiki en sex höfðu fengið tímabundna
blóðrásartruflun til heila eða heilablóðfall.
Nokkru færri sjúklingar með aðsvifskennd
lentu í þessum hópi hlutfallslega enda missa
sjúklingar með flogaveiki oftast meðvitund í
köstunum.
Bólgu í jafnvægistaug höfðu tveir og einn
völundarsvima (Méniere’s disease). Hugsanleg
ástæða aðsvifs og aðsvifskenndar gæti verið
skreyjutaugarerting sem afleiðing mikillar
vanlíðunar sem þessir sjúkdómar valda.
Ekki reyndist unnt að ákveða greiningu 16
sjúklinga með aðsvif (10%) og er þetta lægra
hlutfall en kemur fram í þeim rannsóknum
sem við höfum til samanburðar. í fyrri
rannsókn á Borgarspítalanum var þetta hlutfall
18% (p<0.05). Einnig er marktækur munur
miðað við rannsóknir frá Pittsburg (4) og
Yale (2) (p<0.0001 í báðum tilvikum). Hins
vegar var ekki marktækur munur miðað við
rannsóknina frá Boston (3) þar sem ekki