Læknablaðið - 15.08.1992, Qupperneq 35

LÆKNABLAÐIÐ 1992; 78: 243-9
243
Vigfús Sigurðsson, Kristján Steinsson, Sveinn Guðmundsson, Árni J. Geirsson
FJÖLKERFABANDVEFSSJÚKDÓMAR Á
ÍSLANDI
ÁGRIP
I faraldsfræðilegri rannsókn á Islandi
á rauðum úlfum, fjölkerfaherslismeini,
fjölvöðvabólgu/húð-vöðvabólgu og blönduðum
bandvefssjúkdómi var beitt viðurkenndum
skilmerkjum til flokkunar sjúkdómanna.
Efniviður voru allir sjúklingar, skráðir
á sjúkrahúsum landsins sem og utan
sjúkrahúsa, á 10 ára tímabili frá 1975-
1984. Alls fundust 100 ný tilfelli: Með
rauða úlfa 76, 13 með herslismein, sex
með fjölvöðvabólgu/húð-vöðvabólgu og
íimm með blandaðan bandvefssjúkdóm.
Aldursstaðlað nýgengi fyrir rauða úlfa var
5,8 fyrir konur og 0,8/^00.000/ári fyrir
karla; fyrir herslismein 0,7 og 0,4; fyrir
fjölvöðvabólgu/húð-vöðvabólgu 0,3 og 0,1
og fyrir blandaðan bandvefssjúkdóm 0,4 og
0,0. Af sjúklingum með rauða úlfa hefðu 25%
ekki talist með ef efniviður rannsóknarinnar
hefði takmarkast við sjúkrahús landsins.
Samanborið við fyrri rannsókn á rauðum
úlfum á fjórum sjúkrahúsum á íslandi
kom fram raunveruleg fjölgun tilfella á
síðastliðnum 20 árum. Nýgengi og algengi
rauðra úlfa og fjölvöðvabólgu/húð-vöðvabólgu
hér á landi reyndist vera innan þeirra
marka, sem fram hafa komið í erlendum
rannsóknum, en algengi herslismeins og
blandaðs bandvefssjúkdóms reyndist lægra
en talið hefur verið til þessa. Sjúkdómamir eru
allir mun algengari meðal kvenna en karla.
Meðalgreiningartöf er áberandi löng fyrir
rauða úlfa. Dánartíðni reyndist marktækt aukin
við alla þessa sjúkdóma.
INNGANGUR
Fjölkerfabandvefssjúkdóma (diffuse connective
tissue diseases) ber að hafa í huga við
mismunagreiningu sjúkdóma er birtast með
Frá lyflækningadeild Landspítalans. Fyrirspurnir, bréfaskipli:
Kristján Steinsson.
einkennum frá mörgun líffærakerfum. Orsakir
fjölkerfabandvefssjúkdóma eru enn að mestu
óþekktar, en þessir sjúkdómar eiga ýmislegt
sammerkt, hvað meingerð og sjúkdómsmynd
varðar. Yfirleitt er hægt að sýna fram á
sjálfsmótefni í blóðvatni og mótefnafléttur í
vefjasýnum. Áhrifa gætir á mörg líffærakerfi
og sjúkdómsmyndin getur verið óljós í
byrjun, hvað ákveðna sjúkdómsgreiningu
varðar. Sjúkdómamir þróast síðar yfir í
ákveðnari mynd. Sjúkdómsmyndin er þó
áfram blönduð í vissum tilfellum (blandaður
bandvefssjúkdómur). Vegna fjölbreytilegrar
sjúkdómsmyndar hafa verið sett fram
skilmerki fyrir þessa sjúkdóma til stuðnings
við greiningu og flokkun.
Til fjölkerfabandvefssjúkdóma teljast rauðir
úlfar (systemic lupus erythematosus), iktsýki
(arthritis rheumatoides), herslismein (systemic
sclerosis), fjölvöðvabólga/húð-vöðvbólga
(polymyositis/dermatomyositis), æðarbólga
(vasculitis), blandaður bandvefssjúkdómur
(mixed connective tissue disease) og Sjögrens
sjúkdómur (1).
Faraldsfræðilegar rannsóknir á rauðum úlfum,
fjölkerfa herslismeini, fjölvöðvabólgu/húð-
vöðvabólgu og blönduðum bandvefssjúkdómi
á heilt þýði (population) hafa ekki
verið framkvæmdar fyrr. Fyrri erlendar
faraldsfræðilegar rannsóknir á þessum
sjúkdómum (2-16) byggja yfirleitt á völdu
úrtaki frá ákveðnum sjúkrahúsum eða
landsvæðum.
Hér á landi eru aðstæður hagstæðar til
faraldsfræðilegra rannsókna og verður hér
fjallað um slíka rannsókn á rauðum úlfum,
fjölkerfaherslismeini, fjölvöðvabólgu/húð-
vöðvabólgu og blönduðum bandvefssjúkdómi.
Leitast var við að finna öll tilfelli ofangreindra
fjögurra sjúkdóma á landinu og gefa þannig
raunsanna mynd.
ítarlegri athugun var gerð á sjúkdómsmynd