Læknablaðið - 15.12.1992, Blaðsíða 11

LÆKNABLAÐIÐ
401
æxla á samsettum svæðum lækkaði marktækt
á rannsóknartímabilinu (P<0,001).
Mynd 5 sýnir aldursstaðlað nýgengi fyrir
konur úr töflu III. Nýgengi æxla í fjærhluta
magans var hæst meðal svæðanna eins og hjá
körlum og lækkaði á rannsóknartímabilinu
(P=0,07). Breytingar nýgengis á öðrum
svæðum voru ekki eins greinilegar og hjá
körlum en þó má sjá svipaðar tilhneigingar,
það er lækkun á samsettum svæðum og
hækkun í nærhluta magans.
Töflur IV og V sýna dreifingu meingerða
eftir svæðum á þremur tíu ára tímabilum
fyrir karla annars vegar og konur hins vegar.
Samsett og óþekkt svæði voru tekin saman
í einn hóp. Mesta athygli vekur að meðal
karla voru aðeins fjögur af 58 æxlum (7%)
í nærhluta magans dreifkrabbamein og að
meðal kvenna voru engin slík æxli í nærhluta.
Einnig er athyglisvert að aukningin sem
varð á æxlum í nærhluta er öll tilkomin
vegna gamafrumukrabbameina. Hjá konum
(tafla V) er mest áberandi lækkandi tíðni
gamafmmukrabbameina í fjærhluta magans og
virðist hún aðallega valda þeirri heildarlækkun
gamafrumukrabbameina sem sást án tillits til
svæðaskiptingar (mynd 3).
Tafla VI sýnir þær skýribreytur sem
forspárgildi höfðu um afdrif sjúklinga. Ekki
reyndist marktækur munur á dánartíðni
karla og kvenna. Ekki var heldur munur
á dánartíðni eftir staðsetningu æxla í
fjærhluta magans, magabol eða með óþekkta
staðsetningu en of fá æxli voru í magabotni
til að afgerandi niðurstaða gæti fengist. Þessir
flokkar voru því settir saman í viðmiðunarhóp
og æxli í nærhluta annars vegar og æxli sein
náðu yfir tvö eða fleiri svæði hins vegar
borin saman við viðiniðunarhópinn. Ekki var
marktækur munur á dánartíðni hvað varðaði
meingerðimar gamafrumukrabbamein og
krabbamein af óvissri meingerð og voru
þær því settar saman í viðmiðunarhóp.
Viðmiðunarhópar fá síðan dánartíðnihlutfall
1,00 og sýnir tafla VI hlutföll annarra hópa
ásamt 95% vikmörkum þeirra. Hækkun
dánartíðni með aldri reyndist 2,5% fyrir hvert
aldursár sem er liðlega tvöföldun við 30 ára
aldursmun, til dæmis frá fertugu til sjötugs.
A sama hátt hefur dánartíðni lækkað um
1,6% á ári á rannsóknartímabilinu, eða um
rúmlega þnðjung (37%) frá 1955 til 1984.
Lifun (%)
---O---1975-84
Mynd 6. Lifun sjúklinga, karla og h’enna samtals, eftir
skurðaðgerð vegna magakrabbameins árin 1955-1984.
Hlutföll miðuð við árfrá greiningu.
Æxli í nærhluta magans og æxli á samsettum
svæðum voru banvænni en önnur (56% og
45% hvort um sig). Dreifkrabbamein vom
lítillega hættulegri en önnur (20%).
Mynd 6 sýnir lifun eftir skurðaðgerðir á
þremur 10 ára tfmabilum. I samræmi við
niðurstöður í töflu VI sýnir myndin að
lífshorfur hafa batnað. Ennfremur sést að
þessi bati er að mestu bundinn við tímabilið
1975-1984. Þannig var fimm ára lifun á fyrsta
tímabilinu 18,3%, á öðru 18,9% og á þriðja
26,1%.
Æxli á byrjunarstigi, það er bundin við
slímhúð og slímhúðarbeð (submucosa), »early
cancer«, voru tvö á fyrsta, sjö á öðm og 35 á
þriðja tímabilinu.
UMRÆÐA
Lítið hefur verið vitað um meingerð
magakrabbameins í íslendinguin þó að
margir hafi fengist við rannsóknir á þessu
æxli hérlendis. Athyglin hefur fram til þessa
aðallega beinst annars vegar að orsökum
æxlisins og þá fyrst og fremst fæðuþáttum og
hins vegar að faraldsfræði þess. Níels Dungal
stundaði auk þess dýratilraunir um nokkurt
skeið. Tókst honum að framkalla illkynja æxli
í rottum með því að ala þær á hangikjöti og
reyktum silungi. Fæst æxlanna mynduðust þó í
maga dýranna (15).
Hátt nýgengi magakrabbameins á
Norðurlöndum hefur verið talið standa