Læknablaðið - 15.12.1992, Blaðsíða 34

424
LÆKNABLAÐIÐ
tveimur deildum, sem hafa sjúklinga til
afeitrunar, og einni deild þar sem lengri
meðferð fer fram. Fyrir valinu urðu deild
33A, sem er afeitrunardeild geðdeildar
Landspítalans með 15 rúm, deild 16 á
Vífilsstöðum, sem er eftirmeðferðardeild
geðdeildar'Landspítalans fyrir áfengis- og aðra
vímuefnasjúklinga með 15 rúm og Sjúkrastöð
SAA að Vogi, sem er afeitrunardeild og tekur
sjúklinga til skemmri meðferðar, með 60
rúm. Allir sjúklingar sem komu á deild 33A
og voru lengur en í fjóra daga á deildinni
og allir sjúklingar sem komu á deild 16 og
voru að minnsta kosti í eina viku voru valdir
til þátttöku í rannsókninni. Ennfremur var
talað við sjúklinga, sem komu á Sjúkrastöð
SAA, valda eftir slembitölu, þannig að allir
þeir sem þangað komu höfðu jafnar líkur til
að lenda í úrtakinu. Reyndist það vera um
sjötti hver sjúklingur sem þar lagðist inn.
I upphafi viðtala við sjúklingana voru þeim
kynnt áform rannsóknarinnar, þeir látnir svara
almennum spumingum urn áfengisneyslu sína
og jafnframt beðnir um leyfi til að skrá þá
í áframhaldandi rannsóknir til þess að meta
árangur af meðferð. Að þessu loknu var
íslensk þýðing (9) DlS-geðgreiningarviðtals
(10) lögð fyrir með hjálp tölvu (11), þannig að
sérhver spurning birtist á tölvuskjá og er henni
svarað þar. Upphaf þessa viðtals er þó ekki
tölvutækt en það er íslensk þýðing svokallaðs
MMSE-prófs sem er einfalt staðlað próf til
mats á glöpum (12). Ef sjúklingamir fengu
færri en 18 stig var ekki talið rétt að leggja
fyrir þá aðra hluta geðgreiningarviðtalsins og
var viðtalinu þar með lokið. Ef sjúklingurinn
var stirðlæs, voru spumingamar lesnar fyrir
hann, annars sá hann um að svara tölvunni
sjálfur. Með þessu viðtali er greint hvort
fólk hafi eða hafi haft geðtruflun samkvæmt
skilmerkjum bandaríska greiningarkerfisins
DSM-III (13). Hægt er að greina hvort
truflun hafi verið síðustu vikur eða mánuði
eða einhvem tíma fyrr á ævinni, lífsalgengi
(lifetime prevalence) (11). í þessari grein
verður eingöngu fjallað um lífsalgengi.
Viðtölin voru tekin undir urnsjón tveggja
sálfræðinga með BA-próf í sálarfræði að
fengnu samþykki lækna viðkomandi sjúklinga,
sem mátu hvort sjúklingurinn gæti tekið
viðtalið þann daginn. Ef ekki, var því frestað
þangað til hann var talinn í betra jafnvægi
og ekki eins bráðveikur. Ekki var rætt við
sjúklinga meðan þeir vom undir áhrifum og
reynt var að miða við að sjúklingar hefðu
fótaferð og fráhvarfsmeðferð væri að mestu
lokið. Viðtölin fóru fram á tímabilinu frá
desember 1991 til september 1992. I upphafi
var stefnt að 120 viðölum á hverri deild. I
úrvinnslu var litið á flokka geðgreininga en
síðar verður greint frá einstökum greiningum.
Fjallað er um misnotkun og fíkn sem eina
greiningu. Við samanburð á meðaltölum var
byggt á Anova og við samburð á tíðnitölum
var byggt á kí-kvaðrati. Við útreikning á
fylgni var beitt línulegri aðfallsgreiningu.
NIÐURSTÖÐUR
Af 368 sjúklingum, sem leitað var til, luku
121 viðtölum á Vogi, 119 á deild 16 og 112
sjúklingar á deild 33A. Það voru því alls 16
einstaklingar eða rúm 4% sem vildu ekki taka
þátt í geðgreiningarviðtalinu og verður ekki
frekar fjallað um þá einstaklinga. Eins og
kemur fram í töflu I eru sjúklingar áberandi
elstir á deild 33A en yngstir á Sjúkrastöð
SAA að Vogi. Hlutfallslega fiestar konur eru
í hópnum á deild 16, en færri á deild 33A
og Vogi. Meðalaldur er 46 ár á 33A, 42 ár á
Vífilsstöðum og 37 ár á Vogi (p=0,0001). Á
töflu II kemur fram að nær allir sjúklingamir
greinast með áfengismisnotkun eða fíkn,
en rétt um þriðjungur hefur einnig sögu um
misnotkun annarra ávana- og fíkniefna. Tveir
þriðju hafa einvörðungu notað áfengi en
aldrei önnur ávana- eða fíkniefni. Mjög fáir
sjúklinganna, innan við 2%, hafa misnotað
önnur ávana- og fíkniefni án þess að hafa
sögu um áfengismisnotkun. Fjórtán sjúklingar
fá ekki vímuefnagreiningu. Af þessum 14
eru fimni sjúklingar með það alvarleg glöp,
að þeir voru ófærir um að svara frekari
spumingum í viðtalinu, allir á deild 33A á
Landspítalanum. Athugun á sjúkraskrám þeirra
leiddi í ljós mjög langa og mikla áfengissögu.
Til viðbótar við þessa fimm sjúklinga var
einn sjúklingur með veðmálafíkn eingöngu.
Þannig voru aðeins átta sjúklingar, eða 2,3%, í
hópnum þar sem ekki fékkst fram greining um
misnotkun eða fíkn með DlS-viðtölum.
Aðeins fjórðungur sjúklinganna
hefur einvörðungu áfengis- og/eða
fíkniefnagreiningu en ekki aðra geðgreiningu
(tafla III). Þrátt fyrir að tvær af þessum