Læknablaðið - 15.12.1992, Blaðsíða 16

406
LÆKNABLAÐIÐ
en fannst ekki í annarri íslenskri rannsókn
(22). Þetta er lág tíðni, en ætla má að hún
sé hærri hjá sjúklingum með langvinna
lungnasjúkdóma. Algengi M. catarrhalis í
lungnasýkingum þessara sjúklinga er óþekkt
hér á landi.
Tilgangur rannsóknarinnar var að kanna tíðni
M. catarrhalis í hrákasýnum frá sjúklingum
með langvinna lungnasjúkdóma og hve oft
bakterían teldist orsök neðri loftvegasýkinga
sömu sjúklinga.
EFNIVIÐUR OG AÐFERÐIR
Á tímabilinu 01.07.89-30.06.90 var farið yfir
allar hrákaræktanir sjúklinga sem lögðust inn
á lungnadeild Vífilsstaðaspítala. Á þeirri deild
eru 37 sjúkrarúm sem flest eru notuð fyrir
sjúklinga með langvinna lungnasjúkdóma.
Sjúklingar sem lögðust inn á deildina vegna
svefnrannsókna voru ekki teknir með.
Rannsóknin var afturvirk fyrir tímabilið
01.07.89-30.04.90, en framvirk frá þeim tíma
til 30.06.90. Niðurstöður allra hrákaræktana,
sem fundust í sjúkraskýrslum sjúklinganna,
svo og í skýrslum sýklafræðideildar
Landspítalans, voru skoðaðar. Hrákasýnin
voru rannsökuð á sýklafræðideild
Landspítalans á eftirfarandi hátt: Þeim var
sáð á blóð-, súkkulaði- og McConkey-agar,
sem var komið fyrir í hitaskáp við 37°C
í 18-24 klukkustundir og á blóðagarskál
fyrir loftfirrðar aðstæður. Magn hverrar
bakteríutegundar var metið gróft með tilliti
til fjölda þyrpinga á skálunum (enginn
vöxtur, lítill, nokkur eða mikill vöxtur) og
greining örvera var með hefðbundnum hætti.
Streptococcus pneumoniae, /3-hemólýtískir
streptókokkar, Haemophilus influenzae
og Pseudomons aeruginosa voru alltaf
taldir mögulegir sýkingarvaldar, en M.
catarrhalis, Staphylococcus aureus og
kólílíkir stafir (coliform bacilli), aðeins ef
þeir voru í hreingróðri eða hlutfallslega miklu
magni miðað við eðlilegu örveruflóruna.
Ræktunarsvarið var álitið jákvætt, ef um
var að ræða talsverðan eða mikinn vöxt
einhverrar þeirra baktería sem nefndar voru
áður og það kom frá sjúklingi með hósta
og purulent uppgang (með eða án hita,
andþrengsla eða aukningu hvítra blóðkoma)
og/eða íferð á röntgenmynd af lungum.
Litið var á ræktunarsvarið sem neikvætt ef
engin ofangreindra baktería ræktaðist eða ef
bakteríuflóran var talin upprunnin í munnvatni
(17-19) (það er að segja smásjárskoðun á
Grams lituðu hrákasýninu sýndi mikið af
flöguþekjufrumum).
Til þess að fá sem best hrákasýni frá
neðri loftvegum aðstoðaði vant starfsfólk
sjúklingana við að ná sýnunum. Markmiðið
var að taka hrákaprufur áður en meðferð
með sýklalyfjum hæfist. Ástæðan fyrir
sýnatöku var í langflestum tilfellum versnun
á langvinnri lungnateppu (chronic obstructive
lung disease) eða astma með auknum hósta
og slímmyndun, 274 sýni (82%). Aðrar
sjúkdómsgreiningar voru lungnabólga 36
sýni (11%), lungnakrabbamein átta sýni
(2,4%), blóðhósti af óþekktum uppruna sjö
sýni (2,1%), bronchiectasis tvö sýni, (0,6%),
lungnaígerð eitt sýni (0,3%), sarcoidosis eitt
sýni (0,3%), berklar eitt sýni (0,3%) og óþekkt
fimm sýni (1,5%).
Sjúklingur taldist vera nteð lungnabólgu ef
klínísk einkenni bentu til þess og hann hafði
dæmigerða íferð á röntgenmynd af lungum.
Ekki var regla að taka blóðræktanir frá öllum
sjúklingum grunuðum um lungnabólgu.
NIÐURSTÖÐUR
Á þeim 12 mánuðum sem rannsóknin tók
til voru athuguð 335 hrákasýni frá 179
sjúklingum á lungnadeild Vífilsstaðaspítala.
Þegar hrákasýnin voru tekin var viðkomandi
sjúklingur á sýklalyfjameðferð í 66 skipti,
ekki á sýklalyfjameðferð í 219 skipti, en
upplýsingar voru óljósar í 58 skipti. í 149
tilfellum (44,5%) ræktuðust mögulegir
sýkingarvaldar frá viðunandi hrákasýni,
en frá 186 var ræktun neikvæð eða sýnið
ófullnægjandi. Þeir sem voru á sýklalyfjum
höfðu ekki oftar neikvæðar ræktanir en þeir
sem voru ekki á sýklalyfjum (35 af 64 á
móti 122 af 219, x2=0,16, p>0,5). í 35
tilfellum, þar sem um var að ræða jákvæðar
ræktunamiðurstöður, reyndist vera um vöxt af
fleiri en einni tegund baktería að ræða.
Langalgengasta bakterían í hrákasýnunum
reyndist vera Haemophilus influenzae, sem
ræktaðist frá 52 af jákvæðu ræktununum
149 (35%). M. catarrhalis ræktaðist frá 37
(25%) og Streptococcus pneumoniae frá 32
(21,5%). Aðrar bakteríur voru mun sjaldgæfari
meðal mögulegra sýkingarvalda (tafla I). Tveir
stofnar S. pneumoniae reyndust vera penisillín