Læknablaðið - 15.12.1992, Blaðsíða 33

LÆKNABLAÐIÐ 1992; 78: 423-7
423
—<5?
Kristinn Tómasson
GEÐGREININGAR Á VÍMUEFNADEILDUM
ÁGRIP
Til þess að rannsaka hve margir
sjúklingar, sem leita meðferðar vegna
vímuefnamisnotkunar eða fíknar, eru
haldnir öðrum geðtruflunum, var haft
staðlað greiningarviðtal við 352 sjúklinga.
Þeir skiptast jafnt á milli þriggja deilda,
sjúkrastöðvar SÁÁ að Vögi og tveggja
deilda Landspítalans. Rúmlega þrír fjórðu
hlutar sjúklinganna höfðu eða höfðu haft
aðrar geðgreiningar, svipaður fjöldi á öllum
deildum. Innan við tvö prósent sjúklinganna
höfðu eingöngu notað önnur vímuefni en
áfengi.
Aðeins átta sjúklingar uppfylltu ekki
greiningarskilmerki um fíkn eða misnotkun.
Samkvæmt niðurstöðu rannsóknarinnar
komu eingöngu til meðferðar mikið veikir
áfengissjúklingar og/eða þeir sem jafnframt
hafa eða hafa haft aðrar geðtruflanir. Gera
má ráð fyrir að áfengissjúklingar, sem ekki
eru svo illa haldnir, komist ekki inn eða leiti
ekki nauðsynlegrar afeitrunar og meðferðar á
þessum sérhæfðu deildum.
INNGANGUR
Það hefur verið þekkt um langan aldur að
meðal áfengissjúklinga sé algengi annarra
geðsjúkdóma verulega aukið. Rannsóknir hafa
beinst að geðsjúkdóntum eins og þunglyndi,
kvíða og geðklofa (1). Einkenni áfengissýki
skarast að hluta við einkenni kvíða og
þunglyndis, en það er talið mikilvægt að
lækna þessa geðsjúkdóma, þó að slík lækning
sé ekki meðferð við áfengissýkinni sem slíkri
(2). Einnig er vitað að aðrar geðgreiningar hjá
áfengissjúklingum eru til muna algengari inni
á áfengisdeildum en meðal áfengissjúklinga
sem ekki leita sér slíkrar meðferðar (3). Það er
og athyglisvert að hjá áfengissjúklingum, sem
eru til meðferðar hjá meltingarsérfræðingum
Frá geðdeild Landspítalans og Sjúkrahúsinu Vogi.
vegna skorpulifrar og hafa væntanlega sögu
um mikla áfengismisnotkun, er algengi
annarra geðsjúkdóma ntinna en á sérhæfðum
áfengis- og vímuefnadeildum (4). Á slíkum
deildum hafa allt að 80% sjúklinganna fengið
aðra geðgreiningu jafnframt (5,6). Algengastar
hafa verið andfélagslegur persónuleiki,
þunglyndi og kvíðasjúkdómar. Mikilvægi þess
að slíkar greiningar séu gerðar sést á því, að
áfengissjúklingum með þunglyndisgreiningu er
miklu hættara við sjálfsvígi (7).
Mikið hefur verið rætt hvað komi fyrst:
áfengissýkin, fíknin eða aðrar geðtruflanir.
Leiddar hafa verið líkur að því, að til
dæmis meðal sjúklinga með víðáttu- og
félagsfælni, virðist áfengissýkin vera afleiðing
sjálfsmeðferðar sjúklingsins til að draga úr
kvíðaeinkennunum (8). Kvíðaköst og almenn
kvíðatruflun áfengissjúklinga virðast frekar
vera fylgikvillar áfengissýki. Einföld fælni
virðist ekki tengjast áfengismisnotkun á neinn
sérstakan veg. Þótt ugglaust megi deila um
niðurstöður sem þessar, undirstrika þær þá
staðreynd að meðal áfengissjúklinga eru
aðrar geðgreiningar en áfengissýki og önnur
vímuefnamisnotkun algengar.
Hér á landi hefur meðferðarframboð verið
talið mikið, bæði hjá sjúkrastofnunum SÁÁ
og geðdeild Landspítalans, auk annarra
minni stofnana, sem veita áfengis- og öðrum
vímuefnasjúklingum meðferð. Hvernig
geðgreiningum er háttað meðal þessara
sjúklinga hefur ekki verið rannsakað áður
hérlendis. Er staðan svipuð og erlendis eða
hefur meðferðarframboðið leitt til þess, að
mun fleiri áfengissjúklingar hér greinast með
áfengissýki einvörðungu? Hér er ætlunin
að reyna að svara þessari spumingu og
jafnframt hvort munur sé á greiningum milli
meðferðarstofnana.
AÐFERÐ OG EFNIVIÐUR
Ákveðið var að rannsóknin færi fram á