Læknablaðið - 15.04.1994, Blaðsíða 44

166
LÆKNABLAÐIÐ
tímasetningu sýnatöku á beiðni og við komu
á rannsóknastofuna skal hún tímastimpluð
"samstundis” með stimpilklukku. Þess er
ekki getið í greininni hvort tilraun var gerð
til að meta þennan þátt eða hvort munur
var á flutningstíma til þeirra staða þar sem
smásjárskoðun eða ræktun fóru fram. Þess
er heldur ekki getið hvort rannsókn var
framkvæmd "samstundis” eftir að sýni bárust
til rannsóknastofa eða hvort þau voru kæld.
Til glöggvunar má geta þess, að ef í þvagsýni,
sem legið hefur í 37° C í 60 mínútur við húð
barns, eru þrjár tegundir baktería, 102 í ml af
hverri, getur heildarfjöldinn orðið 1,9 xlO4 í
ml eftir tvær klukkustundir ef sýnið er ekki
kælt. Hér er því um óvissuþátt að ræða sem
rýrir verulega gildi greinarinnar.
Þrátt fyrir ofannefnda óvissu virðist
greiningin þvagfærasýking byggja eingöngu
á talningu með ræktun á ástunguþvagi eða
þvagleggsþvagi (ekki er getið hve oft hvor
aðferðin er notuð). Ef upplýsingar sem fram
koma í greininni eru skoðaðar, má efast um
að sú greining sé rétt í öllum tilvikum. I því
sambandi má benda á að fjórir sjúklinganna
hafa ekki hvít blóðkorn í þvagi og fleiri
en ein bakteríutegund ræktaðist úr þvagi
þriggja sjúklinga, en það er óvenjulegt eins
og höfundar benda réttilega á sjálfir í umræðu
og reyndar ólíklegt. Þess er getið að einn
sjúklinganna hafi ekki haft einkenni um
þvagfærasýkingu. Tekið er fram að hinir
sex hafi haft einkenni en ekkert er sagt um
hver þau voru eða hvort reynt hafi verið að
kanna hvort einkennin stöfuðu af einhverju
öðru en þvagfærasýkingu. Ekkert er getið um
niðurstöður úr öðrum rannsóknum svo sem
blóðrannsóknum og ekki er þess getið hvort
þvagrannsóknir hafi verið endurteknar.
í töflu III eru birtar niðurstöður úr
útreikningum á næmi, sértæki og spágildum.
Aðeins eru tilgreindar hundraðstölur en ekki
þær tölur sem lagðar eru til grundvallar
útreikningum. Með hliðsjón af þessu og því
sem sagt var hér að ofan verður að telja að
ekki hafi verið nægilega vel sýnt fram á að
þessir útreikningar séu réttir.
Þegar kemur að umræðunni gerast höfundar
mjög djarfir. Þeir fullyrða að neikvæð ræktun
á pokaþvagi hafi gott forspárgildi um að
sjúklingur hafi ekki þvagfærasýkingu. Erfitt
er að sjá á hverju sú fullyrðing byggir því
rannsókn á pokaþvagi virðist hafa verið
eina rannsóknin sem gerð var á hluta þeirra
sjúklinga (eða öllum 63) sem minna en
103 bakteríur úr pokaþvagi ræktuðust hjá.
Samkvæmt aðferðarlýsingunni var hvorki gerð
ástunga né þvag tekið með legg hjá þessurn
sjúklingum.
Fleiri fullyrðingar má finna í umræðunni sem
benda til óskýrrar hugsunar eða óvandvirkni,
svo sem: ”Ef eimmgis hefðu verið valin börn
með einkenni um þvagfœrasýkingu má hins
vegar búast við, að mengunin hefði orðið
eitthvað minni. ” Undir lok greinarinnar koma
höfundar með fullyrðingar um að börn hafi
verið rannsökuð að óþörfu á Barnaspítala
Hringsins. Þetta eru órökstuddar fullyrðingar
og aðeins vitnað í óbirtar niðurstöður höfunda
sjálfra. Að mínum dómi ber ritstjórum
Læknablaðsins að koma í veg fyrir að
alvarlegar ásakanir af þessu tagi séu birtar í
blaðinu án rökstuðnings.
Rétt er að fram komi að bréf þetta er skrifað
með hálfum huga. Það er illt að beita
óvæginni gagnrýni gegn þeim aðilum sem
af dugnaði og atorku reyna að rannsaka og
meta viðteknar rannsóknaraðferðir, sem virðast
misnotaðar eða mistúlkaðar. Hér er ekki
dregið í efa að meginboðskapur greinarinnar
sé réttur. Hann er að mestu í samræmi við
niðurstöður annarra rannsókna eins og fram
kemur í greininni og ekkert í henni bendir
til hins gagnstæða. Gallinn er sá að þær
niðurstöður og upplýsingar sem fram korna í
greininni leyfa ekki að dregnar séu af þeim
þær ályktanir sem höfundar gera. Nú er
mögulegt að höfundar hafi svör við þeim
spurningum sem vakna við lestur greinarinnar.
Ef svo er, eykst ábyrgð ritstjóra blaðsins, sem
aldrei hefðu átt að leyfa birtingu greinarinnar í
því formi sem hún er.
Ólafur Steingrímsson yfirlœknir,
sýklarannsóknadeild Landspítalans