Læknablaðið - 15.04.1994, Blaðsíða 27

LÆKNABLAÐIÐ 1994; BO: 149-153
149
Hallgrímur Guöjónsson1*, Einar Oddsson1>, Sigurður Björnsson2>, Ólafur
Gunnlaugsson3*, Ásgeir Theodórs2*, Tómas Árni Jónasson3*, Olaf Bonnevie4>, Bjarni
Þjóðleifsson 1>
MEÐFERÐ Á MELTINGARÓNOTUM MEÐ
SÚKRALFATI
Tvíblind rannsókn
ÁGRIP
Markmið rannsóknarinnar var að meta
gagnsemi súkralfats í meðferð meltingarónota.
Allir sjúklingarnir voru magaspeglaðir. Auk
þess var ómun af kviðarholi og blóðrannsókn
gerð hjá þeim sem ástæða þótti til. Sjúklingar
með sögu um sár í maga eða skeifugörn
voru ekki teknir með. Einkenni sjúklinganna
voru metin bæði í upphafi og við lok
rannsóknarinnar. Sjúklingarnir skráðu þau
tvö einkenni sín sem voru mest áberandi,
hvort þau voru betri, óbreytt eða verri við
lok meðferðar, miðað við upphaf. Rannsóknin
var tvíblind og var gefið ýmist lyfleysa
eða súkralfat 1 g fjórum sinnum á dag í
þrjár vikur. Alls voru 104 sjúklingar teknir
inn í rannsóknina, 56 fengu súkralfat og
48 lyfleysu. Níu sjúklingar féllu út vegna
slælegrar lyfjatöku eða aukaverkana, sex úr
súkralfathópnum og þrír úr lyfleysuhópnum.
Hóparnir voru í aðalatriðum sambærilegir.
Mat á einkennum í lok meðferðar sýndi að
í súkralfathópnum höfðu 34 (68%) hlotið
bata, 11 voru óbreyttir og fimm verri. í
lyfleysuhópnum hafði 31 (69%) hlotið bata,
11 voru óbreyttir og þremur hafði versnað.
Enginn marktækur munur var á milli hópanna.
Þessi þriggja vikna meðferð með súkralfati
1 g fjórum sinnum á dag hjá sjúklingum með
meltingarónot gaf því ekki betri árangur en
lyfleysa.
INNGANGUR
Oþægindi frá efri hluta meltingarvegar eru
mjög algeng meðal vestrænna þjóða og er
talið að 40% einstaklinga finni fyrir slíku á
hverju sex mánaða tímabili (1,3). Fjórðungur
þessa hóps leitar læknis og þarfnast rannsókna
Frá 1>lyflækningadeild Landspítala, 2>lyflækningadeild
Borgarspítala, 3>lyflækningadeild Landakotsspítala,
4>meitingarsjúkdómadeild Frederiksbergspítala í
Kaupmannahöfn. Fyrirspurnir, bréfaskrittir: Bjarni
Þjóðleifsson, lyflækningadeild Landspítalans, 101 Reykjavík.
eða meðferðar (2). Vefrænar orsakir, einkum
sár í maga og skeifugörn, skýra um 10% af
þessum ónotum (1,2), en aðrar orsakir hafa
verið nefndar meltingarónot án sára (non-ulcer
dyspepsia) en í þessari grein verður eingöngu
notað heitið meltingarónot. Þessi kvilli
veldur sjúklingum verulegum óþægindum
og þjóðfélaginu umtalsverðum kostnaði,
beinum og óbeinum (4). í yfirliti yfir allar
útgefnar greinar er varða lækningatilraunir
á meltingarónotum var komist að þeirri
niðurstöðu að engin meðferð hefði sannað
gildi sitt (5). Þrátt fyrir þetta er mjög algengt
að lyf séu gefin við meltingarónotum. í
sænskri rannsókn fengu 92% sjúklinga með
þennan kvilla lyfjameðferð í einhverju formi
(6) og nýleg könnun á notkun magalyfja
á Islandi sýndi, að að minnsta kosti 40%
af öllum lyfjaávísunum voru við þessum
kvilla (7). Sýrulækkandi lyf voru oftast notuð
og sýndu fjórar tvíblindar rannsóknir enga
gagnsemi (8-11), en fjöldi sjúklinga í hverri
rannsókn var fremur lítill. í fimm öðrum
stærri rannsóknum sýndu fjórar bata (12-16).
Aðeins ein rannsókn hefur verið gerð með
lyfinu súkralfat sem sýndi marktækan bata
eftir fjögurra vikna meðferð (17).
Súkralfat er slímuvemdandi (cytoprotective)
lyf með margbrotinn verkunarmáta. Það
hindrar skaðleg áhrif sýru, pepsíns og gallsalta
með því að setjast eins og steypa í sárin
eða festast við bólgna og jafnvel eðlilega
slímhúð magans. Það hefur aðeins minni
háttar bein áhrif gegn sýrunni sjálfri, en
hins vegar hindrar það verkun pepsíns og
gallsalta með því að bindast þeim efnum og
gera þau óvirk. Súkralfat örvar framleiðslu og
losun prostaglandín í maga og skeifugörn
sem aftur leiðir til aukinnar framleiðslu
á lút og slími sem hvort tveggja verndar
magann (18). Fjöldi rannsókna hefur sýnt
fram á að súkralfat græðir sár í maga og