Læknablaðið - 15.12.1994, Blaðsíða 14

526
LÆKNABLAÐIÐ 1994; 80
skipti við. Meðferðarheldni sjúklinga er mis-
góð og líklegt að hún sé lakari hjá rosknu fólki
en þeim sem yngri eru. Loks má vafalaust telja
að eftirliti lækna sé stundum ábótavant.
Það hefur lengi verið almenn skoðun lækna
að þvagræsilyf henti vel við meðferð háþrýst-
ings hjá rosknu fólki. í rannsókn okkar var hins
vegar áberandi hátt hlutfall þ-blokka. Allir
helstu flokkar háþrýstingslyfja geta borið við-
unandi árangur í meðhöndlun háþrýstings hjá
rosknu fólki, en ýmsir telja þó að þ-blokkar
beri sístan árangur (2,6). Rannsókn okkar sýn-
ir að meðferðarárangur var viðunandi hjá
stærri hópi sjúklinga sem tóku þvagræsilyf en
þ-blokka. Árið 1991 var gerð könnun á vegum
Þórðar Harðarsonar og félaga (7). Markmið
könnunarinnar var að meta ávísanavenjur ís-
lenskra lækna hvað snerti háþrýstingslyf.
Spurningalistar voru sendir til allra heimilis/
heilsugæslulækna, lyflækna og hjartasérfræð-
inga, alls 313. Þátttaka var um 33%. Mynd 3
sýnir helstu niðurstöður um val á meðferð við
háþrýstingi hjá rosknu fólki. Könnunin leiddi í
ljós að læknar töldu sig gefa þvagræsilyf lang-
mest, einkum heimilislæknar, en lyflæknar og
hjartasérfræðingar töldu sig gefa kalsíum-
blokka í þvínær jafnríkum rnæli og þvagræsilyf.
Mynd 4 sýnir samanburð á niðurstöðum skoð-
anakönnunarinnar 1991 og núverandi rann-
sóknar Hjartaverndar. í ljós kemur að
þ-blokkar eru notaðir miklu meira en skoðana-
könnunin benti til og kalsíumblokkar að sama
skapi minna. Tveir læknar sem tóku þátt í
skoðanakönnuninni gerðu úttekt á gögnum
sínum unt það bil sem könnunin fór fram (8,9).
í ljós kom að þeir meðhöndluðu roskna karla
mest með þvagræsilyfjum og þ-blokkum og í
mjög svipuðum hlutföllum og rannsókn okkar
sýndi.
Skiljanlegt er að lyfjaframleiðendur leggi
mikla áherslu á að draga fram kosti nýrra lyfja
sem þeir hafa þróað með ærnum tilkostnaði og
hugviti. En er víst að nýrri lyf (og dýrari) hafi
þá yfirburði yfir þvagræsilyf sem stundum er
haldið fram? í könnun breskra heilbrigðisyfir-
valda var borin saman háþrýstingsmeðferð
með þvagræsilyfjum, (3-blokkum og sýndarlyfi.
í hópi þeirra sem tóku þvagræsilyf dró úr tíðni
heilablóðfalla um 31% og verulega dró úr
merki um aðra hjarta- og æðasjúkdóma. í
hópnum sem tók þ-blokka varð enginn mark-
tækur árangur á þessu sviði þrátt fyrir svipaða
blóðþrýstingslækkun (5). Þvagræsilyf hafa þá
sérstöðu meðal háþrýstingslyfja að draga hlut-
fallslega meira úr slagþrýstingi en lagþrýstingi.
Því mætti halda fram að þvagræsilyf væru kjör-
lyf fyrir roskna einstaklinga þar sem slagþrýst-
ingur eykst með aldri meðal annars vegna auk-
innar stífni í ósæð og stóru slagæðunum (10,11).
í nokkrum rannsóknum hefur verið sýnt fram á
að þvagræsilyf, kalsíumblokkar og serótónín-
blokkar hafi meiri blóðþrýstingslækkandi áhrif
en þ-blokkar og angíótensín ummyndunar-
blokkar hjá rosknu fólki í samanburði við mið-
aldra fólk. Þessar niðurstöður má ef til vill
skýra með minnkaðri renín virkni í blóðvökva,
aukningu á kalsíumháðum æðasamdrætti með
aldrinum og auknum serótónín stýrðum æða-
samdrætti í rosknum einstaklingum sem hafa
hlotið skemmdir í æðaþeli vegna æðakölkunar.

1-
| Hemilis./Heilsug.
I I Lyflæknar
M Hjartasérfræðingar
Bcta bl. l>vagncsilyf
Mynd 3. Niöurstöður ur skoðcmakönmm Þórðar Harðarsonar
ogfélaga 1991.
%
Mynd 4. Samanburður á könnun Þórðar Harðarsonar
fyrir eldri einstaklinga og rannsókn á rosknunt körlum.