Læknablaðið - 15.12.1994, Blaðsíða 63

LÆKNABLAÐIÐ 1994; 80
571
dreifð þreifieymsli auk skiftideyfu til staðar. Blóð-
rannsóknir voru eðlilegar nema lifrarhvatar sem
voru vægt hækkaðir. Yfirlitsmynd af kviðarholi
sýndi vökvasöfnun sem reyndist ljósgulleitur vökvi
við kviðarholsástungu (transudat). Á tölvusneið-
mynd reyndist portæð (v.poriae) óeðlilega víð með
hröðu hvirfilstraumsflæði samkvæmt ómskoðun.
Æðamyndataka af slagæðum til maga sýndi A-V
fistil milli a. og v.gastricasin. með flæði yfiríportæð.
Milta og lifur reyndust ekki stækkuð og ekki sáust
merki um æðahnúta við vélindaspeglun.
Hnýtt var fyrir fistilinn í opinni aðgerð og tæmdir
út 6 1 af kviðarhoisvökva. Einnig var tekið lifrarsýni
sem ekki sýndi merki um skorpulifur. Þrýstingur í
portæð mældist 41 mm H:0 áður en fistlinum var
lokað en 14 mm H,0 eftir lokun. Útfall hjarta hélst
óbreytt fyrir og eftir lokun. Tæpu hálfu ári frá aðgerð
lætur sjúklingur vel af sér og nýleg ómskoðun sýndi
engin merki um opna A-V fistulu.
A-V portæðarfistlar eru mjög sjaldgæfir. Þeir sjást
oftast eftir áverka eða rof á slagæðagúlum en geta
verið meðfæddir eða án þekktra orsaka. Áður hefur
verið lýst 17 tilfellum af A-V portæðarfistlum eftir
magaaðgerðir. Sjúklingarnir greinast oftast í kjölfar
hækkaðs þrýstings í portakerfi (æðahnútar í vélinda,
ascites) og vegna kviðverkja eða niðurgangs. Hægt er
að loka fistlunum með opinni aðgerð eins og gert var
í þessu tilfelli en stundum kemur til greina að loka
þeim með svokallaðri emboliseringu.
47. Blöðrubriskirtilæxli —
Tvö sjúkratilfelli og yfirlit
Steinar Guðmundsson, Bjarni A. Agnarsson, Jónas
Magnússon
Handlækningadeild Landspítala, Rannsóknastofa
Háskólans í meinafræði, læknadeild Háskóla Islands
Á handlækningadeild Landspítalans greindust tvö
tilfelli blöðrubriskirtilæxla með stuttu millibili.
Ákveðið var að kynna þau og yfirlit um þennan
sjúkdóm.
Tilfelli 1: Fjörutíu og eins árs gömul kona leitaði til
læknis vegna almennra einkenna og verkja undir
hægri rifjaboga. Ómskoðun og TS-mynd sýndu vel
afmarkaða fjölblöðrótta fyrirferð sem virtist útgeng-
in frá brisi. Við innlögn voru einkennin óbreytt en
við þreifingu fundust eymsli og fyrirferð undir vinstri
rifjaboga. Konan hafði sögu um brjóstsviða og hafði
verið greind með magabólgur. Að öðru leyti var
heilsufarssaga hennar ómarkverð. Endurtekin óm-
skoðun og TS-mynd sýndu ekki merki um meinvörp.
Gerð var distal pancreatectomia og miltistaka.
Vefjarannsókn gaf niðurstöðuna multi- eða microcy-
stískt cystadenoma.
Tilfelli 2: Fimmtíu og átta ára gömul kona var
innlögð vegna gauklabólgu. TS-mynd sýndi stóra
blöðrulaga fyrirferð í brisi á mótum bols og skotts.
Konan hafði þá lést um 12 kg á sex mánuðum. Hafði
auk almennra einkenna haft kviðverki og hægða-
tregðu um alllangt skeið. Við skoðun var hún mjög
grannholda og voru þreifieymsli í efri vinstri fjórð-
ungi kviðar. Konan hafði neikvæða heilsufarssögu
fyrir utan tíðar þvagfærasýkingar og hysterectomíu
nokkrum árum áður. Við ómskoðun af kviðarholi
sást í brisskottinu blöðrótt fyrirferð sem var ómrík og
innihélt margar minni blöðrur. Gerð var distal
pancreatectomia og miltistaka. Vefjarannsókn gaf
niðurstöðuna cystadenoma mucinosum.
Yflrlit: Blöðrubriskirtilæxlum (cystadenoma
pancreatis) er skipt í stórblöðru og smáblöðru kirti-
læxli. Stórblöðru æxlin einkennast af stórum blöðr-
um með slímmyndandi frumum. Þessi æxli verða
iðulega illkynja og eru góðkynja mynd blöðrukirtil-
krabbameins í brisi. Smáblöðru kirtilæxlið inniheld-
ur litlar blöðrur, klæddar þekjufrumum með lítið eða
ekkert slím. Það er fullkomlega góðkynja. Blöðr-
uæxli eru um 10-15% blöðru fyrirferða í brisi. Kvið-
verkir og megrun eru iðulega fyrstu einkennin og má
oft þreifa fyrirferð í kviði. Ómskoðun og TS-myndir
eru kjörrannsóknir en einnig óm- eða TS-stýrð ást-
unga. Oft verður greining þó ekki fengin fyrr en í
aðgerð. Alltaf ætti að líta á stórblöðruæxlin sem
illkynja og er aðgerð kjörmeðferð. Stórblöðrubris-
kirtilæxli og blöðrubriskirtilkrabbamein er oft hægt
að fjarlægja þrátt fyrir seina greiningu og hafa ágætar
horfur.
48. Endaþarmsaðgerðir utan
spítala 1989-1994
Tómas Jónsson
Læknahúsið, Síðumúla 29, Reykjavík
Þar til fyrir fáum árum voru flestar aðgerðir á
endaþarmi gerðar innan veggja spítala. Með bættri
tækni og undirbúningi og með því að velja sjúklinga
vel hefur reynst unnt að framkvæma flestar tegundir
endaþarmsaðgerða án innlagnar á sjúkrahús. Síðast-
liðin þrjú og hálft ár hafa slíkar aðgerðir verið gerðar
í Læknahúsinu af höfundi og sjúklingar farið heim að
aðgerð lokinni. Á þessum tíma voru framkvæmdar
406 aðgerðir á 275 sjúklingum, 154 körlum og 121
konu, meðalaldur45 ár. Skurðaðgerðirvegnagyllin-
æðar voru 165, vegna sprungu við endaþarm ein-
göngu 26, vegna endaþarmssigs fimm, vegna sýking-
argangs (fistula in ano) 15 og 195 aðgerðir voru teygj-
umeðferð vegna gyllinæðar. Fylgikvillar voru fáir og
í öllum nema fimm tilfellum hægt að leysa án inn-
lagnar á spítala. Voru þessi fimm tilvik vegna verkja
en engan þurfti að leggja inn vegna blæðinga eða
vandræða með þvaglát. Eftir hinar eiginlegu skurð-
aðgerðir, það er ekki teygjumeðferð, eru flestir
sjúklingar vinnufærir eftir 10 til 14 daga. Ég tel því að
með þessari aðferð séu innlagnir á spítala óþarfar í
langflestum tilfellum.