Læknablaðið - 15.12.1994, Blaðsíða 24

536
LÆKNABLAÐIÐ 1994; 80
Háþrýstingur aldraðra —
breytt viðhorf til meðferðar
Þorkell Guðbrandsson
Guðbrandsson Þ
Hypertension in the elderly — changing attitudes
toward treatment
Læknablaðið 1994; 80: 536-9
Raised blood pressure in the elderly is a frequent
finding and is not a benign occurence. It should not
be viewed as a normal or inevitable consequence of
aging. Recent major intervention trials against hy-
pertension in the elderly have showed clear benefits
from actively lowering elevated arterial pressure in
this group of patients and also in those with isolated
systolic hypertension. This review emphasises the
importance of antihypertensive treatment in the el-
derley and underlines the strategies and problems in
the care of elderly patients with hypertension.
Inngangur
Háþrýstingur er algengur kvilli meðal aldr-
aðra. Jafnt hjá öldruðum sem yngri er sterkt
samband milli hækkaðs blóðþrýstings og hættu
á því að fá heilaáföll og hjartasjúkdóma (1). A
síðari árum hefur orðið töluverð viðhorfs-
breyting varðandi meðferð háþrýstings aldr-
aðra og eru læknar að hverfa frá þeirri aftur-
haldssemi um meðferð, sem var einkennandi
um áratuga skeið. Vegna þessa er ekki úr vegi
að velta fyrir sér nokkrum atriðum um háþrýst-
ing aldraðra og meðferð hans.
Frá lyflækningadeild Fjórðungssjúkrahússins á Akureyri.
Skýrgreiningar
Ekki eru allir samdóma um það, hvað sé
háþrýstingur hjá öldruðum. I fyrstu greininni
sem skrifuð var á íslandi um hækkaðan blóð-
þrýsting og birtist í Læknablaðinu fyrir 65 ár-
urn, taldi höfundurinn, Helgi Tómasson, að
slagbilsháþrýstingur væri aldur sjúklings inínus
5 plús 100 og gruna bæri hlébilsháþrýsting ef
gildið mældist 90, en sjúklegt teldist ef gildið
mældist 100 mm kvikasilfurs eða þar yfir (2).
Viðurkenndar skýrgreiningar háþrýstings, eins
og til dæmis skýrgreining Heilsustofnunar
Sameinuðu Þjóðanna og alþjóðlegra háþrýst-
ingssamtaka nota ekki aldursviðmiðun (3,4). í
skýrgreiningu Heilsustofnunarinnar á háþrýst-
ingi eru mörkin sett við 160 og/eða 95 mm
kvikasilfurs. Áður fyrr vakti það áhyggjur
háþrýstingslækna, hversu margir aldraðir töld-
ust hafa háþrýsting samkvæmt þessari skýr-
greiningu. Sumir töldu að hækkandi blóðþrýst-
ingur væri liður í eðlilegum öldrunarbreyting-
um og hætta væri á ofmeðhöndlun þessa
aldurshóps. Því var leitast við að gera skýr-
greiningar fyrir nokkra aldurshópa, það er við-
miðunarmörkin voru hækkuð fyrir aldraða.
Frá þessu hefur nú verið horfið og þarf því
oftar en áður að takast á við mat á blóðþrýst-
ingsgildum hjá öldruðum. Tilhneigingar gætir
til að setja aldraða undir einn hatt, en breyti-
leiki ástands þeirra er mikill og oft meiri en hjá
yngri einstaklingum. Þar að auki er tímaskeið
öldrunar býsna langt og eykur það að sjálf-
sögðu á breytileikann. Skifta mætti öldruðum
til frekari glöggvunar í yngri hóp (65-74 ára),
eldri hóp (75-84 ára) og háaldraða (85 ára og
eldri), en þeir síðastnefndu gætu þurft sérstaka
umfjöllun.
Algengast er að ráðleggingar varðandi með-
ferð séu miðaðar við ákveðnar tölur eða mörk,
til dæmis 160/95, enda þótt í raun sé vitað að
einstaklingar þola háþrýsting misvel. Raun-
hæfara væri ef til vill, að við skýrgreiningu