Læknablaðið - 15.12.1994, Blaðsíða 46

554
LÆKNABLAÐIÐ 1994; 80
Brunavaldur var í 30% tilfella heitt vatn en í 28%
eldur, 8,3% var vegna gassprengingar, 7,5%
brenndust snertibruna, 6,8% urðu fyrir bráðnum
málmi. I sex tilvikum varð bruni vegna bráðinnar
feiti en átta af völdum annars konar vökva. Fimm
urðu af völdum rafmagns, tveir vegna ertandi efna,
þrír urðu í bensínsprengingu og ein stúlka brann í
sólarlampa.
Þar sem vitað var um aðdraganda var eldsvoði
(n=21) algengastur. I öðrum tilvikum var um elda-
mennsku (n=15) að ræða, að heitum vökva væri
hellt (n=13) eða að baðvatn væri of heitt (n=8).
Þrettán brunar urðu vegna slysa við hveri og voru 10
af þeim erlendir ferðamenn. Auk þess áttu sígarett-
ur (n=7), flugeldar (n=3), geðveiki (n=4) og
greindarskerðing (n=2) hlut að máli í nokrum tilfell-
um.
Þrettán erlendir ferðamenn voru innlagðir.
Brenndust 10 á hveravatni eða 25% þeirra sem
brenndust á heitu vatni. Þrír þeirra fengu meðferð
erlendis og lágu einungis inni í fáeina daga.
Stærð brunasvæðisins náði venjulega yfir 5% af
líkamsyfirborði (62%). í 19% tilfella var bruninn á
milli 5 og 15%, og hjá 18% náði bruninn yfir meira
en 15% líkamsyfirborðs. Einungis þrjú tilfelli af 1.
stigs bruna voru lögð inn en yfirleitt var um að ræða
2. eða 3. stigs bruna.
Tuttugu og sex (19,7%) fóru á gjörgæslu og var
meðaldvöl þar sex dagar. Þrír dóu inni á sjúkrahúsi.
Hjá 64 (48,5%) sjúklingum þurfti að flytja húð á
brunasvæðin og 9% þurftu endurhæfingar við eftir
útskrift.
Alvarlegir brunaáverkar eru algengir á Islandi.
Hlutfall heitavatnsbruna er hærra hér en í nágranna-
löndunum. Mögulegt ætti að vera að draga úr tíðni
bruna hér á landi með aukinni útbreiðslu heitavatns-
lása eða jafnvel lögleiðingu þeirra. Auk þess mætti
auka brunavarnir á vinnustöðum og við ferða-
mannastaði.
4. Ágrip af sögu
lýtalækninga
Árni Björnsson
í erindinu er reynt að gera grein fyrir sögu lýta-
lækninga, aðallega eftir fyrri heimsstyrjöld. Aðal-
áhersla er lögð á Norðurlönd og sér í lagi ísland.
Sagt er frá því að skurðaðgerðir, sem teljast til
lýtaaðgerða, hafa verið gerðar á öllum Norðurlönd-
um, þar á meðal íslandi, löngu áður en lýtalækning-
ar urðu að sjálfstæðri sérgrein. Sagt er frá nokkrum
brautryðjendum, frá stofnun samtaka lýtalækna á
Norðurlöndum, „Nordisk Plastikkirurgisk Fören-
ing“ og lýtalæknaþingum á íslandi.
Loks eru hugleiðingar um stöðu lýtalækninga inn-
an læknisfræðinnar nú og þróun í framtíðinni.
5. Sortuæxli í húð á íslandi
1984-1993 — Aftursýn
faraldsfræðileg rannsókn
Ragnhildur Steinbach, Ólafur Einarsson
Tíðni sortuæxla hefur farið vaxandi um allan hinn
vestræna heima síðastliðna áratugi. Oft er um ungt
fólk að ræða og er þetta það húðæxli sem hefur
verstar batahorfur. Mikið hefur verið rætt og skrifað
um hvað veldur hinni aukinni tíðni og mjög margt
sem bendir til áhrifa sólarljóss. Til er íslensk rann-
sókn yfir húðkrabbamein á árabilinu 1955 til 1984
þar sem m.a. tíðni, úbreiðsla og Clark flokkun
sortuæxla var rannsökuð og kom þegar fram þar
vaxandi tíðni yfir þetta 30 ára tímabil. Tilgangur
þessarar rannsóknar er að fara yfir næsta 10 ára
tímabil á eftir og farið hefur verið yfir tímabilið 1984
og út árið 1993 og fengnar upplýsingar meðal annars
úr Krabbameinsskránni. Tilgangurinn er að kanna
tíðnina og hvort hún heldur áfram að vaxa og kynd-
reifingu, sem og horfur sjúklinganna.
Hafist er handa við að bera saman niðurstöður
þessara tveggja rannsókna. Á þessu 10 ára tímabili.
það er 1984 til 1993, greinast alls um 144 sjúklingar
með sortuæxli í húð. Ef þetta er borið saman við
tölurnar úr fyrri rannsókninni voru 181 sjúklingur
greindur með sortuæxli í húð á 30 ára tímabili, árin
1975 til 1984 voru 121 sjúklingur greindur með sortu-
æxli í húð þannig að tíðnin virðist halda áfram að
vaxa. Þessir 144 sjúklingar skiptust þannig að 100
þeirra eru konur og 44 karlar. Ef þetta er borið
saman við 10 ára tímabilið á undan hvað varðar
kynskiptingu virðast mun fleiri konur greinast með
þetta hlutfallslega nú en karlar þar sem kynskipting-
in áður var að konur voru rúmlega tvöfalt fleiri en
karlar. Elsti sjúklingurinn í þessum hópi er 93 ára, sá
yngsti 13 ára og auk þess er einn 17 ára gamall.
Nýgengið sveiflast nokkuð milli ára. Árið 1985
greindust ekki nema sjö sjúklingar með sortuæxli í
húð en 1990 greindist 21 sjúklingur og sömuleiðis
1993 greindist 21 sjúklingur. Ef þessu 10 ára tímabili
er skipt upp í tvö fimm ára tímabil greindust 60
sjúklingar með sortuæxli í húð á árunum 1984 til 1988
en 84 sjúklingar á árunum 1989 til 1993. Hvað varðar
meðalaldur, þá er meðalaldur kvennanna 58 ár á
árunum 1984 til 1993 en meðalaldur karla var 55 ár á
sama tímabili. Er það svipað og á fyrra tímabili.
Nýgengi sortuæxlis í húð virðist því áfram fara vax-
andi.
6. Skurðsmásjár og
smásjáraðgerðir
Kristinn R.G. Guðmundsson
Heila- og taugaskurðlœkningadeild Borgarspítala
Skurðsmásjár hafa verið notaðar hér á landi með
glæsilegum árangri til fjölda ára þótt það hafi ekki