Læknablaðið - 15.12.1994, Blaðsíða 6

LÆKNABLAÐIÐ 1994; 80: 518-9
518
Ritstjórnargrein
Hvernig unnið er með fræðilegar
greinar sem berast Læknablaðinu
Pessi pistill lýsir ritstjórnarferli greina sem
berast Læknablaðinu og er ætlaður til upplýs-
ingar fyrir lesendur og verðandi höfunda. Ég
geng út frá því að klókir höfundar kynni sér
Leiðbeiningar til höfunda um ritun og frágang
frœðilegra greina í Lœknablaðið sem birtist í
Fréttabréfi lækna 7. tölublaði 12. árgangs,
1994, bls. 12-16. Efni þessara leiðbeininga
verður ekki endurtekið hér, heldur gengið út
frá því að þær hafi verið lesnar.
Síðustu mánuði hafa þrír starfmenn unnið
við Læknablaðið og ritstjórn heldur mánaðar-
lega fundi. Milli funda er náið samstarf rit-
stjórnarfulltrúa og ritstjórnar.
Þegar handrit berst Læknablaðinu les rit-
stjórnarfulltrúi það þegar í stað og ef því er
mjög ábótavant hvað varðar frágang eða með
tilliti til ofannefndra leiðbeininga er það sent
höfundi aftur með beiðni um lagfæringar.
Venjulega þarf ekki að vísa handritum til höf-
unda á þessu stigi heldur velur ritstjórnarfull-
trúi tvo ritstjórnarmenn, að nokkru með hlið-
sjón af efni greinarinnar, til að lesa yfir hand-
ritið og annar þeirra tekur að sér að vísa
handritinu til yfirferðar og gagnrýni hjá einum
eða fleiri ritrýnum. Þegar hér er komið sögu
hafa liðið einn eða tveir dagar.
Að fá ritdóma frá hæfum og viljugum ritrýn-
um þarf ekki að vera auðvelt eða fljótgert verk.
Þess er farið á leit við ritrýna að þeir ljúki
gagnrýni sinni og skili til ritstjórnar á tveimur
til þremur vikum. Að meðaltali tekur þetta um
30 daga, getur farið niður í 10 daga en tekur því
miður stundum allt upp í 90 daga. Ritstjórn
velur ritrýna sérstaklega fyrir hvert handrit og
er leitast við að fá til þess lækna eða aðra aðila,
sem hæfastir þykja á því sviði sem um er fjall-
að. Reynsla hefur fengist af mörgum íslenskum
læknum til þessa starfa, þeir sem illa reynast
eru ekki beðnir aftur urn ritrýni. Bestir gefast
ritrýnar sem sjálfir hafa skrifað í ritdæmd
læknatímarit, Læknablaðið eða önnur blöð,
þeir hafa fengið gagnrýni á eigin verk, en auk
þess eru margir íslenskir læknar ritrýnar fyrir
erlend læknatímarit og því vanir starfinu. I síð-
asta Læknablaði birtist listi yfir ritrýna blaðsins
undanfarin sex ár og er þeim hér með þakkað
fyrir veitta aðstoð.
Þegar ritdómur hefur borist fer viðkomandi
ritstjórnarmaður og ritstjórnarfulltrúi yfir
handritið aftur. Oft er höfundi síðan sendur
ritdómurinn óbreyttur, en stundum eftir
nokkra endurskoðun ritnefndar og einnig gerir
ritstjórnarmaður stundum frekari athugasemd-
ir eða ritstjórnarfulltrúi og eru þær athuga-
semdir oftast tæknilegs eðlis og varða frágang,
uppsetningu og fleira. Sumir ritdómar þykja
ekki nógu góðir að mati ritstjórnar og er þá
handritið sent til nýs ritrýnis. Eftir að ritdómur
berst ritstjórn líða að jafnaði einn til sjö dagar
þar til höfundi er sendur ritdómur og athuga-
semdir, nema að sjálfsögðu þegar ritdómur er
ófullnægjandi.
Það kemur auðvitað fyrir að efni greina sé
svo áhugavert og framsetning svo lýtalaus að
handrit er birt án athugasemda, en flestar
greinar fara þó aftur til höfunda með tilmælum
um lagfæringar samkvæmt ritdómi og athuga-
semdum ritstjórnar. Það tekur höfunda mjög
mislangan tíma að skoða og mæta þeim at-
hugasemdum sem þeir fá í ritdómi eða frá rit-
stjórn, frá 10 dögum upp í 365 daga, svo gefin
séu næstum því ystu mörk.
Þegar handrit berst aftur frá höfundi fara
ritstjórn og ritstjórnarfulltrúi enn yfir greinina,
bera saman eldri textann, ritdóm og nýja text-
ann. Þetta tekur einn til sjö daga. Ef höfundur
hefur ekki tekið tillit til athugasemda og til-
mæla á fullnægjandi hátt er hann enn beðinn að
gera bót þar á. Ekki ber svo að skilja að höf-
undar þurfi að hlýða í blindni tilmælum sem
berast frá ritstjórn, en fari þeir ekki eftir til-
mælunum verða þeir að hafa veigamikil rök og
útskýringar af hverju þeim sýnist á annan hátt.
Ritstjórn er ljóst að höfundar fræðilegra greina
kunna manna best skil á því efni sem þeir skrifa