Læknablaðið - 15.02.1997, Blaðsíða 10

86
LÆKNABLAÐIÐ 1997; 83
Mæting var 85,3% meðal karla en 87,5%
meðal kvenna í almennu rannsóknina en litlu
minni í ómunina. Meðalaldur karla við fyrstu
greiningu hægra greinrofs var 60 ár (44-72 ár)
en meðalaldur kvenna 68 ár (50-78 ár). Karlar
höfðu verið til rannsóknar að meðaltali í 13 ár
(fimm til 22 ár) áður en greinrofið greindist en
konur í átta ár (eitt til 20 ár).
Við samanburð á heildargreinrofshópi við
heildarhópinn í hóprannsókninni eftir að
hægra greinrof kom fram sýndi fjölþáttargrein-
ing að karlar höfðu marktækt oftar hjarta-
stækkun samkvæmt röntgenmynd (líkindahlut-
fall 1,7; öryggismörk 1,2-2,5). Konur tóku
marktækt oftar háþrýstingslyf (líkindahlutfall
2,5; öryggismörk 1,5-4,1), voru með lægri lag-
bilsþrýsting (líkindahlutfall 0,97; öryggismörk
0,95-0,99) og höfðu hærra hematókrít (lík-
indahlutfall 1,02; öryggismörk 1,0-1,04). Fjöl-
þáttargreining á forspárþáttum í hópi fólks
með nýtilkomið hægra greinrof, miðað við
heildarhópinn, sýndi að aukinn aldur beggja
kynja (karlar: áhættuhlutfall 1,08; öryggismörk
= 1,05-1,11, konur: áhættuhlutfall 1,09; örygg-
ismörk 1,02-1,17) og taka háþrýstingslyfja
meðal kvenna (áhættuhlutfall 3,5; öryggis-
rnörk 1,2-10,4) hafði forspárgildi fyrir grein-
rofi. Ekki reyndist munur milli hópa við klín-
íska skoðun eða á hjartarafriti. Lítill og ómark-
tækur munur var á ómunarbreytum milli
hópanna.
Af 33 körlum með nýtt hægra greinrof létust
11 áður en skoðun fór fram eða 33,3% en tvær
konur eða 14,3%. Karlar með hægra greinrof
dóu fremur úr kransæðasjúkdómi en einstak-
lingar í samanburðarhópi (p=0,12).
Við ályktum að nýtilkomið hægra greinrof sé
stundum í beinum tengslum við hjartastækkun
og töku blóðþrýstingslækkandi lyfja og sé þá
hluti af þeim hjartabreytingum sem geta orðið
vegna háþrýstings.
Inngangur
Tilkoma hægra greinrofs hefur oft verið
tengd ýmsum sjúkdómum, áverkum og rann-
sóknum. Má þar nefna kransæðastíflu, hjarta-
aðgerðir, blóðsega í lungum, áreynslu, áverka
á brjósthol, meðferð í öndunarvél með jákvæð-
um innöndunarþrýstingi og ísetningu Swan-
Ganz æðaleggs (1-18). Orsök hægra greinrofs
er þó enn óljós í flestum tilfellum.
Schneider og félagar í Framingham í Banda-
ríkjunum birtu árið 1980 niðurstöður fram-
skyggnrar, faraldsfræðilegrar rannsóknar á
fólki með sannanlega nýtilkomið hægra grein-
rof. Nýgengi kransæðasjúkdóma og hjartabil-
unar reyndist hærra í greinrofshópnum en í
tvöföldum samanburðarhópi. Einnig voru
hjarta- og æðasjúkdómar þrefalt algengari dán-
arorsök í greinrofshópnum (15). í rannsókn
sinni á skyndidauða ályktuðu þeir að í fólki
með áhættuþætti hjarta- og æðasjúkdóma sé
tilkoma afbrigða á hjartarafriti ábending um
lélega kransæðablóðrás og að slíkir einstak-
lingar séu í aukinni hættu á bæði kransæða-
stíflu og skyndidauða (19).
Margar greinar hafa fjallað um horfur sjúk-
linga sem hafa fengið kransæðastíflu og hægra
greinrof í kjölfarið og er dánartíðni þeirra
hærri en dánartíðni í samanburðarhópi án
greinrofs og horfur þeirra verri (1,2). Dánar-
orsakir sjúklinga eftir kransæðastíflu og með
hægra greinrof eru oftast hjartabilun, hjarta-
stopp og lost (3-5).
Hóprannsókn Hjartaverndar er framskyggn
faraldsfræðileg rannsókn sem gerð var með
sérstöku tilliti til áhættuþátta og einkenna
hjarta- og æðasjúkdóma. Uppbygging rann-
sóknar Hjartaverndar gerir kleift að kanna
áhættuþætti, einkenni og afdrif þátttakenda
sem sannanlega eru með afbrigði á hjartaraf-
riti, þeirra á meðal nýtilkomið hægra greinrof.
Tilgangur þessarar rannsóknar er að finna
forspárþætti um tilurð hægra greinrofs og meta
ástand og horfur fólks sem greinist með slfka
leiðslutruflun.
Efniviður og aðferðir
Hóprannsókn Hjartaverndar hófst árið
1967. Þátttakendur eru allir karlar fæddir árin
1907-1934 og allar konur fæddar árin 1908-
1935, búsett í Reykjavík og nágrenni sam-
kvæmt Þjóðskrá Hafstofu íslands 1. desember
1966. Þátttakendum var skipt í sex hópa og
hópunum boðið til rannsóknar í áföngum eins
og áður hefur verið lýst (20-24). Þessi rann-
sókn nær til fyrstu fimm áfanganna.
Framkvæmd: Hver þátttakandi í hóprann-
sókninni kom tvisvar til rannsóknar með viku
millibili. í fyrra skiptið var tekið 12 leiðslu
hjartarafrit, röntgenmynd af hjarta og lungum
og framkvæmdar blóð- og þvagrannsóknir. í
seinna skiptið fór þátttakandinn í viðtal og
skoðun hjá lækni, um leið voru fyrri rannsókn-
arniðurstöður metnar (20,21). I rannsókn okk-
ar, sem gerð var árið 1992, var boðið til þátt-