Læknablaðið - 15.02.1997, Blaðsíða 15

LÆKNABLAÐIÐ 1997; 83
89
Fig 1. Incidence ofright bundle branch block among men and
women in five year intervals.
en hækkandi aldur og taka blóðþrýstingslækk-
andi lyfja meðal kvenna (tafla IV).
Samkvæmt fyrri niðurstöðum okkar jókst
nýgengi hægra greinrofs með hækkuðum aldri
frá 40 af 100.000 á ári hjá körlum og 17 af
100.000 á ári hjá konum fertugum að aldri upp í
570 af 100.000 á ári hj á áttræðum körlum og 251
af 100.000 á ári hjá konum á sama aldri (mynd
!)•
Umræða
Nýgengi hægra greinrofs vex með hækkandi
aldri meðal beggja kynja. Helsti forspárþáttur
um tilkomu þess virðist vera hækkaður aldur.
Auk þess er taka blóðþrýstingslækkandi lyfja
forspárþáttur hjá konum.
Takmarkanir rannsóknarinnar eru einna
helst tvær, annars vegar leið nokkuð langur
tími á milli áfanganna og því má vera að í
mörgum tilfellum hafi greinrofið alls ekki verið
nýlegt. Hins vegar er rétt að benda á að þótt
þýði hóprannsóknarinnar sé stórt reyndust fáir
með hægra greinrof og ef til vill er það hluti
skýringar þess af hverju nokkuð ítarleg könnun
gefur fá marktæk svör. Einnig er athyglisvert
að ómskoðun af hjarta upplýsti lítið um tilurð
eða eðli greinrofsins og kann því að vera að
svör við því megi frekar fá með meinafræðileg-
um athugunum.
Ýmsar rannsóknir hafa verið gerðar til að
finna orsakir hægra greinrofs. í mörgum tilfell-
um hefur greinrofið einungis verið tímabund-
ið, staðið frá nokkrum sekúndum og upp í
fáeinar vikur eftir greininguna. Þekktar orsak-
ir slíks skammtíma greinrofs eru kransæða-
stífla, áreynsla, áverki á brjóstkassa, hjarta-
ígræðsla, ísetning holæðaleggja, jákvæður inn-
öndunarþrýstingur við öndunarvélarmeðferð
og Lyme sjúkdómur (5,6,8-10,12,26,27). Blóð-
segi í lungum, hjáveituaðgerð og hjarta-
ígræðsla eru meðal þekktra orsaka viðvarandi
hægra greinrofs (13,14,27). Tíðni hægra grein-
rofs eftir kransæðastíflu er 3-10%. Drep í
framvegg hjartans virðist líklegast til að valda
hægra greinrofi, þó drep í undirvegg tengist
einnig greinrofi (1-5,16-18). Dánartíðni fólks
með hægra greinrof eftir hjartadrep eykst og
dánarorsök þess var oftast hjartabilun en að
auki voru nýtt hjartadrep, takttruflanir frá
sleglum og lost algengar dánarorsakir
(3,4,17,18,28,29).
Lækning á hægra greinrofi er ekki til enda
óþörf en þó er því lýst að það hafi horfið eftir
meðferð við Lyme sjúkdómi og gjöf nítrata
eftir áreynslupróf (9,26). Flestir telja ekki þörf
á gangráði fyrir fólk með hægra greinrof nema
eftir hjartadrep samfara annarrar eða þriðju
gráðu gáttasleglablokki, því þá aukist tíðni
skyndidauða (29,30).
Faraldsfræðilegar rannsóknir á tilurð hægra
greinrofs eru fáar. Framingham rannsóknin er
þekktust og sambærilegust við rannsókn
Hjartaverndar. í henni reyndust 70 með nýtt
hægra greinrof. Nýgengi þess jókst með aukn-
um aldri og var meðalaldur við greiningu 60 ár
og samræmist þetta niðurstöðum okkar. 1 70%
þátttakenda með nýtt hægra greinrof fannst að
minnsta kosti einn áhættuþáttur fyrir greinrof-
inu, þar af voru 60% með háþrýsting. Það er
athyglisvert því hugsanlegt er að háþrýstingur
þurfi að vara í nokkurn tíma áður en hann
hefur áhrif á tilkomu greinrofsins. Marktækt
fleiri í greinrofshópnum fengu hjartabilun eftir
að greinrofið kom fram (15). Svipuð niður-
staða fékkst í okkar rannsókn því að hjarta-
stækkun reyndist marktækt algengari í heildar-
greinrofshópi meðal karla. Meðal kvenna með
nýtt hægra greinrof í okkar rannsókn var taka
blóðþrýstingslækkandi lyfja hins vegar algeng-
ari og hár lagbilsþrýsingur. Þetta mætti túlka
þannig að konur með greinrof leituðu fyrr
læknis vegna háþrýstings en samanburðarhóp-
ur og væru því oftar á slíkri meðferð, þrátt fyrir
það sæjust afleiðingar langvarandi háþrýstings
til dæmis hægra greinrof í þeirra hópi. í þessu
samhengi er vert að benda á að konur fá hægra
greinrof síðar á ævinni en karlar og á það sama
við um áhættuþætti og sjúkdóma í hjarta og
blóðrás almennt. I Framingham rannsókninni
var algengara að fólk með nýtt hægra greinrof
létist úr hjarta- og æðasjúkdómum ef einþáttar-