Læknablaðið - 15.02.1999, Blaðsíða 64

154
LÆKNABLAÐIÐ 1999; 85
Á seinni árum hefur sjálf-
stæður rekstur heilbrigðis-
starfsmanna í heilbrigðisþjón-
ustu farið vaxandi í hinum
vestræna heimi. Lengst hefur
þróunin náð í Bandaríkjunum
þar sem heilbrigðisþjónustan
er að stórum hluta einkarekin.
Skiptar skoðanir hafa verið
um ágæti þess fyrirkomulags
sem þar er ríkjandi, en þó eru
flestir sammála því að slíkt
fyrirkomulag myndi af mörg-
um ástæðum ekki vera æski-
legt hér á landi.
Umræða um forgangsröðun
í heilbrigðisþjónustu er meira
áberandi nú en áður, meðal
annars vegna bættra mögu-
leika til lækninga og breyttrar
aldurssamsetningar þjóðar-
innar. Löng hefð er fyrir um-
fangsmikilli þátttöku ríkisins í
rekstri heilbrigðisþjónustu hér
á landi og í nágrannalöndum
okkar. Slíkt fyrirkomulag á að
tryggja jöfnuð milli þeirra
sem nota þurfa þjónustuna
óháð efnahag og búsetu.
Einstaklingshyggjan á sér
ríka hefð á Islandi og nægir að
minna á Islendingasögurnar í
því sambandi. Löng hefð er
fyrir sjálfstæðum rekstri
lækna á íslandi. Þannig var
fyrirkomulagið nær eingöngu
þar til lækningar færðust í
auknum mæli inn á opinberar
stofnanir á fyrri hluta þessarar
aldar. Sjálfstæð starfsemi
lækna hefur þrátt fyrir það
verið all umfangsmikil á
seinni árum, en aukinnar til-
hneigingar hefur gætt hjá hinu
opinbera til þess að setja
þeirri starfsemi þrengri skorð-
Umræöa og fréttir
Formannsspjall
Sjálfstæði lækna
ur en fyrr. Er þetta gert þrátt
fyrir yfirlýsingar valdhafa um
að tryggja eigi fjölbreytt
rekstrarform í heilbrigðis-
þjónustu. Það virðist því mið-
ur eins og það eigi að gilda
einhver önnur lögmál um
mannauð og rekstur í heil-
brigðisþjónustu en í öðrum
viðskiptakerfum. Starfsemi
Læknavaktarinnar er dæmi
um þá möguleika sem sjálf-
stæður rekstur lækna bíður
upp á. Þar fara saman góð
þjónusta, gæði og hagkvæmur
rekstur. „Gamli góði heimilis-
læknirinn“ kann að líða undir
lok ef ekki verður brugðist við
fyrirsjáanlegri fækkun sjálf-
stætt starfandi heimilislækna.
Eini vettvangur heimilislækna
til starfa verður þá í fastmót-
uðu kerfi heilsusgæslu.
Fyrirsjáanleg er fækkun
sjúkrarúma og fjölgun á
svonefndum ferliverkum á
næstu árum. Ferliverk eru á
ábyrgð læknisins og byggja á
þekkingu hans og reynslu.
Það liggur beint við að læknar
eiga að hafa möguleika á að
taka þetta rekstrarform að sér
að öllu leyti í auknum mæli.
Möguleikar eru nú taldir á því
að einkavæða þjónustu á
sjúkrahúsum og hefur röntgen-
og rannsóknarþjónusta verið
nefnd í því sambandi. Rönt-
gen Domus Medica hefur þeg-
ar sannað að slíkt rekstrar-
form leiðir til bættrar þjónustu
án útgjaldaaukningar. Sjálf-
stætt starfandi sérfræðingar
sinna mjög mikilvægri heil-
brigðisþjónustu á hagkvæman
hátt. Gott aðgengi fólks að
sérfræðingum innan og utan
heilsugæslustöðva er eitt af
sérkennum íslenskrar heil-
brigðisþjónustu.
Breytingar á lögum um
heilbrigðisþjónustu sem
gengu í gildi á síðasta ári, þrátt
fyrir andstöðu læknasamtak-
anna, veita framkvæmdastjór-
um heilbrigðisstofnana aukin
völd. Það kann aldrei góðri
lukku að stýra að láta ekki fjár-
hagslega og faglega ábyrgð
fara saman. Hugsanlega má
með þessu fyrirkomulagi
skýra hluta af samskiptaörð-
ugleikum starfsfólks og
læknaskort sumra sjúkrastofn-
ana sem borið hefur á undan-
farið.
Stefna Læknafélags íslands
er skýr hvað varðar sjálfstæða
lækningastarfsemi. Margir að-
alfundir hafa ályktað um nauð-
syn þess að tryggja beri fjöl-
breytt rekstrarform í heil-
brigðisþjónustu. Nauðsynlegt
er að saman fari fagleg og
fjárhagsleg ábyrgð í auknum
mæli. Fjárhagsleg ábyrgð á
rekstri og afrakstur hans
glæðir áhuga lækna á gæðum
þjónustu og að nýta sem best
þekkingu sína, tæki og að-
stöðu. Slíkt mun væntanlega
leiða til betri þjónustu, auk-
inna gæða og hagkvæmni í
rekstri. Mikilvægast er þó að
við hlúum áfram vel að vel-
ferðarkerfinu sem tryggir
jafnt aðgengi allra þegna
landsins að heilbrigðisþjón-
ustu.
Guðmundur Björnsson