Læknablaðið : fylgirit - 01.06.1992, Side 21

LÆKNABLAÐIÐ/FYLGIRIT 21
21
Framsæ könnun á notkun fæmismats
(HAQ) við eftirlit iktsýkisjúklinga.
Elísabet Bencdikz^. Þorbjörn Jónsson^
og Helgi Jónsson^.
1) Lyflækningadeild Landspítala.
2) Rannsóknarstofa í ónæmisfræöi, Landspítala.
Mildar framfarir hafa orðið við fæmismat iktsýkisjúklinga
síöustu ár. Meö einföldum spurningalista “Stanford Health
Assessment Questionnaire” (HAQ) er hægt aö skrá fæmi
sjúklinga. Fyrir tæpum 2 árum var sýnt fram á aö HAQ
listinn hentaöi viö íslenskar aöstæöur og aö hann endur-
speglaði raunverulega færni iktsýkisjúklinga. Af 30 sjúklin-
gum sem svömöu listanum þá, em 2 dánir, en hinir 28
svöruðuspumingaiistanum aftur nú íþeim tilgangi aö kanna
notagildi HAQ viö langtímaeftirlit þessara sjúklinga.
Aö meðaltali var fæmi sjúklinganna svipuö nú, og helstu
vandamál þau sömu. Náin tengsl sáust eins og áöur viö
sjúkdómstíma (r=0.72, p<0.001) og röntgenskemmdir
(r=0.67, p<0.001). Einstökum sjúklingum haföi þó vegnaö
mjög misjafnlega. Þannig virtist sjúklingum með stuttan
sjúkdómstíma vegna betur en þeim sem höföu haft iktsýki
lengur.
Sjúklingar meö hækkun á IgG RF eöa jákvætt ANA höföu
minni fæmi og þeim vegnaði ver á rannsóknartímabilinu en
öörum. Einungis tveir af sjö sjúklingum meö jákvætt ANA
voru jafnframt með hækkun á IgG RF og því virtist vera um
tvö aöskilin óhagstæö fyrirbrigði aö ræða. Hækkun á IgA
RF virtist boöa svipaða tilhneigingu og IgG RF en IgM RF
haföi ekki ákveöin tengsl viö færni eða horfur.
Þegar litiö var á meöferö kom í ljós aö fæmi sjúklinga sem
stóöu á prednisoloni versnaöi (p=0.02) og þaö einnig þó
þeir fengju líka Methotrexat (p=0.03). Hér viröist vera um
aö ræöa sjúklingahóp sem svarar illa heföbundinni meö-
ferö. Flestir af þessum sjúklingum höföu haft prednisolon
lengi og að hluta gæti þetta skýrst af óhagstæöum áhrifum
stera viö langtímameöferö.
Þessi sjúklingahópur er of lítill og eftirlitstíminn of stuttur
til þess aö hægt sé að draga stórar ályktanir varöandi langtíma-
horfur. Niöurstööurnar viröast á hinn bóginn staöfesta aö
HAQ spurningalistinn er heppilegt verkfæri viö
Iangtímaeftirlit iktsýkisjúklinga og sjálfsagt aö hvetja til
notkunar hans.
TENGSL ANTICARDIOLIPIN MÓTEFNA (ACA)
VIÐ ÆÐABÓLGU (VASCULITIS) í FYLGJUBED
OG FÓSTURDAUÐA. ÁRANGUR MEÐFERDAR
MEÐ PREDNISOLONE OG ASPIRIN HJÁ 2
KONUM MEÐ ACA OG LUPUS.
Kristián Erlendsson. Kristján Steinsson, Reynir T.
Geirsson og Jóhann H. Jóhannsson. Lyflækninga-,
ónæmisfræði- og kvennadeild Landspítalans og
Rannsóknarstofa Háskólans i meinafræði.
Endurtekin fósturlát eru verulegt vandamál
hjá konum með lupus og virðist meðganga oft fara
verr heldur en virkni sjúkdómsins að öðru leyti gæti
sagt fyrir um. Þá er einnig hópur kvenna, sem ekki
uppfyllir skilmerki lupus en missir fóstur á svipaðan
hátt. Ýmislegt bendir til þess að tilvist anti-
cardiolipin mótefna geti hindrað eðlilegan fósturvöxt
sennilega vegna áhrifa á æðar fylgju. Það er ýmist
talið að um sé að ræða æðastíflur (thrombosur) vegna
aukinnar samloðunar blóðflaga, æðabólgur vegna
bólguvaldandi áhrifa mótefna á æðavegg eða
afbrigðileg myndun prostaglandina vegna beinna
áhrifa á endothel frumur.
Við lýsum tveimum meðgöngum tveggja
kvenna með litið virkan lupus, en anti-cardiolipin
mótefni, sem fengu litla meðferð í fyrri meðgöngu,
með óeðlilegum fósturvexti og fósturdauða. Sýni úr
fylgjubeð sýndu miklar vasculitis breytingar. í seinni
meðgöngu beggja þessara kvenna var meðhöndlað
með barksterum og acetylsalicylsýru. Anticoagulant
og anti-cardiolipin mótefni féllu, ekki sáust
æðabreytingar i fylgjubeð og báðar fæddu eðlileg
börn.