Læknablaðið : fylgirit - 01.06.1992, Qupperneq 30

30
LÆKNABLAÐIÐ/FYLGIRIT 21
ALDRAÐIR SJÚKLINGAR Á BRÁÐA-
MÓTTÖKU. VANDAMÁL, ÚRVINNSLA OG
AFDRIF.
Gyða Baldursdóttir, Davíð O. Amar. Guðmundur
Þorgeirsson.
Bráðamóttaka og Lyflækningadeild Landspitalans.
Á undanförnum áratugum hefureinstaklingum sem
ná háum aldri fjölgað í þjóðfélaginu. Gerð var framsýn
könnun sem náði til allra sjúklinga 70 ára og eldri sem
komu á bráðamóttöku Landspítalans á þriggja mánaða
tímabili, október til desember 1991. Tilgangurinn var
að kanna notkun aldraðra á bráðaþjónustunni,
vandamál við komu, úrvinnslu og afdrif.
Alls komu 331 sjúklingur 70 ára og eldri á
bráðamóttökuna á ofangeindu tímabili. Það eru 33%
allra fullorðinna (16 ára og eldri) sem leituðu til
deildarinnar. Meðalaldur hópsins var 79.0 ár og
kynjaskipting var nánast jöfn, 173 konur og 158
karlar. Brjóstverkur var algengasta komuástæðan 50
(15%), 25 (8%) komu vegna mæði og 19 (6%) vegna
kviðverkja. Til lyflækna komu 250 (76%) en 81
(23%) kom á skurðdeild. Mikill meirihluti kom að
heiman 237 (72%) en 74 af stofnun þar af 24 af
slysadeild Borgarspítalans. Af virkum heilsufars-
vandamálu öðrum en komuástæðu voru 177 (53%)
með hjarta og æðasjúkdóma, 63 (19%) með
stoðkerfissjúkdóma og 60 (18%) með öndunarfæra-
sjúkdóma. Samsvarandi þessu voru 177 (53%) á
lyfjum úr flokki hjarta og æðasjúkdóma. Á róandi,
svefn eða geðlyfjum voru 97 (29%). Stærstur hluti
hópsins (87.3%) var áttaður á stað, stund, eigin persónu
og ástæðu fyrir komu á sjúkrahús. Vistaðir á stofnun
voru 36 en 295 bjuggu heima. Hvað úrvinnslu á
bráðamóttöku varðar voru teknar blóðprufur hjá 322
(97%), EKG hjá 303 (92%), röntgenmynd af lungum
hjá 230 (69%) og aðrar röntgenrannsóknir gerðar hjá
51 (16%). Beðið var um álit sérfræðings í 31(9%)
tilfelli en um álit öldrunarteymis í aðeins 4 (1%)
tilfellum. Inn á legudeild lögðust 246 (74%) en 70
(21%) útskrifuðust til síns heima. Til samanburðar
má geta þess að heildarhlutfall innlagna hjá öllum
fullorðnum á tímabilinu var 72%.
Aldraðir eru stór hluti þeirra sem leita á
bráðamóttöku Landspftalans. Flestir komu heiman
frá sér, leituðu til lyflækna og voru innlagðir í kjölfar
skoðunar á bráðamóttöku. Komuástæður voru
fjölbreyttarogflestirsjúklingannaáttaðir. Lítiðsamráð
er haft við öldrunarteymi Landspítalans.
NOTKUN RÓANDI SVEFN- OG GEÐLYFJA HJÁ ÖLDRUÐUM
Á BRÁÐAMÓTTÖKU LANDSPÍTALANS.
Brynjar Vióarsson, Gyóa Baldursdóttir, Davíó
O.Arnar, Nína Hrólfsdóttir, Guómundur Þorgeirs
son. Lyflækningadeild og bráóamóttöku Lsp.
Vegna umraeóu um mikla notkun róandi lyfja og
svefnlyfja á íslandi sl ár og þá sérstaklega
hjá öldruóum, var notkun framangreindra lyfja-
flokka auk geólyfja athuguó hjá einstaklingum
70 ára og eldri er leituóu á bráóamóttöku Lsp
á þriggja mánaóa tímabili, okt.-des. 1991.
Vió öflun gagna voru notaóar upplýsingar úr
framsærri rannsókn á högum og afdrifum sama
þýóis þessa þrjá mánuói og sjúkraskrár þeirra
er skráóir voru á tauga- og geðlyf síóan at-
hugaóar. Farió var eftir ATC-kerfi vió flokkun
lyfja (Anatomical-, Therapeutical-,Chemical-)
og þeir teknir meó er voru á lyfjum í eftir-
töldum flokkum: 1) Sterk geólyf (N 05 A),
2) Róandi lyf (N 05 B), 3) Svefnlyf (N 05 C),
4) Geódeyfóarlyf (N 06 A). Þeir sem voru á
lyfjum vió flogaveiki (N 03 A), Parkinsons
sjúkdómi (N 04 A og B) eóa ofnæmislyfjum (R 06
A) voru ekki teknir meó í þessa athugun.
Skráóar komur í aldurshópnum 70 ára og eldri
voru 331 á þessu timabili. Upplýsingar fundust
ekki um tvo en 93 af 329 reyndust vera á þessum
lyfjum eóa 28.3%. Konur voru heldur fleiri
en karlar eóa 57.0% á móti 43.0% en af heild-
inni 52.3% á móti 47.7%. Munurinn var ekki
marktækur (p=0.342). Aldursdreifing þýóisins
var frá 70 upp í 95 ár og meóalaldur var 79.9
ár (SD 6.19). Sjötiu og sex þeirra sem lyfin
tóku (81.6%) bjuggu heima en 17 (18.4%) voru
á stofnun. Borin var saman notkun hinna til-
teknu lyfja meóal þeirra sem komu af hjúkrunar-
stofnun og þeirra sem komu aó heiman. Af þeim
sem ekki voru á lyfjum bjuggu 218 (92.4%)
heima en 18 (7.6%) voru á stofnun. Voru mark-
tækt fleiri á lyfjum á stofnununum en utan
þeirra (p<0.01). Ekki var marktækur munur á
áttun fólks á lyfjum og þeirra sem ekki tóku
þessi lyf (p=0.068) en af heildinni voru 285
(86.6%) taldir fulláttaóir, 210 (89.0%) án
lyfja og 75 (80.6%) á lyfjum.
Nokkrir sjúklingar sem tóku tilgreind lyf komu
oftar en einu sinni á athugunartimabilinu (7
komu tvisvar og 1 þrisvar) . Voru alls 17 (20.2%)
á sterkum geólyfjum, 38 (45.2%) á róandi lyfj-
um, 45 (53.6%) á svefnlyfjum og 23 (27.4%) á
geódeyfóarlyfjum. Á einu lyfi voru 49, 23 á
tveimur, 8 á þremur, 3 á fjórum og einn sjúkl-
ingur var á fimm lyfjum. Samtals voru þessir
einstaklingar á 136 lyfjum úr áóurnefndum
flokkum.
Notkun róandi, svefn- og geólyfja fólks eldra
en 70 ára sem leitaói á bráóamóttöku var um
28% skv þessari athugun. Ekki var munur milli
kynja. Marktækt fleiri nota þessi lyf á stofn-
unum en í heimahúsi. Gæti þaó skýrst af meiri
veikindum einstaklinga á stofnunum og því
aukinni þörf fyrir þessi lyf. Viróist þessi
aukna notkun ekki koma nióur á áttun.