Læknablaðið : fylgirit - 01.06.1992, Blaðsíða 35

LÆKNABLAÐIÐ/FYLGIRIT 21
35
FARALDSFRÆÐIOG STOFNGERÐIR
STREPTOCOCCUS PYOGENES Á ÍSLANDI
Skúli Gunnlauesson. Karl G. Kristinsson, Ólafur
Steingrímsson. Sýklafræðideild Landspitalans
Streptococcus pyogenes er meðal algengustu
meinvaldandi baktería, en hún er m.a. ein aðalorsök
hálsbólgu og húðsýkinga. Síðkomnir aukakvillar eins
og glomerulonephritis og gigtsótt eru háðir ákveðnum
M-próteingerðum á yfirborði þessara baktería. Um og
eftir 1987 varð meira vart við alvarlegar sýkingar af
völdum hennar bæði í Evrópu og Bandaríkjunum sem
tengd var aukningu á M-próteingerð 1. Stofngreining
með T-próteingerð er mun einfaldari en með M-
próteingerð og gefur einnig faraldsfræðilegar
upplýsingar. Markmið rannsóknarinnar var að kanna
hvort próteingerð er svipuð hér og í nágrannalöndunum
auk þess að athuga faraldsfræði þessara baktería hér á
landi.
Farið var yfir ræktunaniðurstöður sýklafræðideildar
Lsp. frá árunum 1986 til 91. Flestir S. pyogenes stofn-
ar sem greindust á sýklafræðideild Lsp. síðastliðin 3 ár
voru til frystir. T- próteingerð stofnanna var könnuð
STREPTOCOCCUS PNEUMONIAE:
FARALDSFRÆÐIOG HJÚPGERÐIR.
Tngólfur Einarsson. Karl G. Kristinsson, Ólafur
Steingrímsson.
Sýklafræðideild Landspítalans.
Undanfarið hefur S. pneumoniae verið mikið í sviðs-
ljósi vegna aukins fjölda ónæmra stofna og vegna
ákvörðunar landlæknis um að bólusetja fólk eldra en 60
ára. f bóluefninu eru mótefnavakar 23 hjúpgerða af
þeim rúmlega 80 sem þekktar eru. Hvorki eru til
fullnægjandi upplýsingar um tíðni pneumókokka-
sýkinga undanfarin ár né hverjar séu algengustu
hjúpgerðir þeirra stofna sem sýkingum valda hér á
landi. Tilgangur rannsóknarinnar er að bæta úr því.
Farið var yfir ræktunamiðurstöður sýklafræðideildar
frá árinu 1988 til 1992 og pneumókokkaræktanir taldar.
Safnað var flestum stofnum fyrstu 4 mánuði ársins
1992 og hjúpgerðir þeirra greindar. Einnig voru
greindar hjúpgerðir stofna sem ræktast höfðu úr blóði
1990, 91 og 92, svo og á stofnum er ræktast höfðu úr
pneumókokkaberum í nokkrum leikskólum.
með kekkjunarprófí eftir ræktun í trypsín broði. Notuð
voru T-prótein mótefni frá Chemopol, Pragh. Var
könnuð T-próteingerð 112 stofna greindra í febrúar og
49 íágústl991. Auk þessa var T-próteingerð þessara
baktería athuguð hjá öllum stofnum úr blóði á árunum
1989-91.
Eftirfarandi niðurstöður fengust úr kekkjunarprófunum:
T-prótein Febrúar fjöldi hlutfall (%) Ágúst fjöldi hlutl
T4 55 49 17 35
T28 28 25 15 31
T12 19 17 9 18
Tll 3 3 4 8
Aðrar 7 6 4 8
Heildarfjöldi S. pyogenes greininga á sýklafræðideild
Lsp voru: 1986,732; 1987, 895; 1988, 975; 1989, 584;
1990,1277; 1991,1483.
Algengi S. pyogenes sýkinga var mjög breytilegt á
rannsóknartímabilinu. Breytingar á algengi miIU ára
virðast tengjast sveiflum á algengi einstakra stofngerða.
Síðastliðin tvö ár hefur orðið veruleg aukning á þessum
sýkingum. Breytingar á stofngerðum frá því 1989
benda til þess að aukningin kunni að vera vegna
stofngerða T4 og T28.
Hjúpgerðin var greind með kekkjunarprófi með
mótefnum frá Statens Seruminstitut, Kaupmannahöfn.
Árið 1988 voru 832 jákvæðar pneumókokka-
ræktanir, 992 árið 1989,714 árið 1990, (30 penisillín
ónæmir) og 785 greindust árið 1991, (110 penisillín
ónæmir). Fyrsta ársfjórðung 1992 voru þær 193 (47
penisillín ónæmir). Alls vora greindar hjúpgerðir 271
stofna og af þeim voru hjúpgerðir 6, 19 og 23
algengastar. Þannig voru 86 (32%) af hjúpgerð 6, 61
(23%) af hjúpgerð 19 og 42 (15%) af hjúpgerð 23.
Meðal beranna voru 19 (33%), 6 (24%) og 23 (15%)
algengastar. Úr jákvæðum blóðræktunum vora
hjúpgerðir 9 (17%) og 18 (13%) algengastar.
Tíðni pneumókokkasýkinga var svipuð á milli ára,
en hlutfall penisillín ónæmra stofna fór hrattvaxandi,
einkum fjölónæmra stofna. Hjúpgerðir vorú dálítið
rrúsmunandi eftir því úr hvaða hópum (sjúklingum eða
berum) sýni voru tekin og hvaðan þau vora tekin.
Meira en 99% stofnanna höfðu hjúpgerðir sem
bóluefnið náði til.