Læknablaðið : fylgirit - 01.06.1992, Side 37

LÆKNABLAÐIÐ/FYLGIRIT 21
37
ALDURS-, KYNDREIFING OG AHÆTTUÞÆTTIR
EINSTAKLINGA SEM BAÐU UM MDTEFNA-
MÆLINGU GEGN ALNÆMISVEIRU A RANNSOKNA-
DEILD BORGARSPÍTALANS FRA ARINU 1987:
ALGENGI MOTEFNA GEGN HIV, HBV OG HCV.
Gisli J Snorrason, Sigurður
Sigurðarson, Sigurður Guðmundsson,
Haraldur Briem. Rannsókna- og
lyflækningadeild Borgarspitalans.
Rannsóknadeild Borgarspitalans hefur
boðið almenningi að fá mótefnamælingu
gegn alnæmisveiru (anti-HIV) án
milligöngu læknis frá því í mars 1987.
Frá nóvember 1987 hefur mönnum verið
gefinn kostur á að svara spurningum um
eftirtalda áhættuþætti: Kynmök við
vændiskonu(r), kynmök við marga,
kynmök við einstakling af sama kyni,
fikniefnaneyslu i æð, blóðgjöf og
aðrar ástæður.
Kannað var algengi smits af völdum
HIV i þessum hópi og einnig algengi
lifrarbólguveiru B og C þar sem smit-
leiðir eru sambærilegar.
Blóðsýni voru merkt með fæðingar-
mánuði, fæðingarári og kyni viðkomandi
einstaklings. Anti-HIV og mótefni gegn
lifrarbólguveiru B (anti-HBc) og C
(anti-HCV) voru mæld i sermi með ELISA
tækni.
Samtals bárust 476 beiðnir um anti-
HIV mælingar á tímabilinu frá mars
1987 til mars 1992. Af heildarhópnum
voru 212 konur og 264 karlar (<20
ára, 11.6%; 20-29 ára, 45.8%; á 30
ára, 42.7%). Af þeim 402 sem fengu
spurningalista nefndu 259 (64.4%)
áhættuþætti (156 karlar og 103 konur).
Þ Af þeim sem gáfu upplýsingar höfðu 40
karlar (25.6%) og 1 kona (1%) sögu um
mök við vændiskonur. 47 karlmenn
(30.1%) og 20 konur (19.4%) gáfu 1
skyn fjöllyndi. 23 karlmenn (14.7%) og
1 kona (1%) voru samkynhneigð. 3
karlmenn (1.9%) og 2 konur (1.9%)
höfðu neytt fikniefna i æð. 7 (1.7%)
höfðu fengið blóðgjöf. 32 (12%) komu
til mótefnamælingar vegna kröfu þriðja
aðila. Aðrar ástæður nefndu 56 (21.6%)
og óraunhæfar ástæður nefndu 58
(22.4%).
Af 476 einstaklingum voru 2 (0.4%)
anti-HIV jákvæðir (2 karlar), 10
(2.2%) voru anti-HBc jákvæðir (9
karlar, 1 kona) og 12 (2.5%) voru
anti-HCV jákvæðir (5 karlar, 7 konur).
Marktækt samband fannst milli
samkynhneigðar karla og anti-HIV
(P<0.05) og milli fiknefna-neyslu i æð
og anti-HCV (P<0.0001).
Af þeim 259 sem upplýsingar gáfu
höfðu 137 (53%) sögu um áhættuhegðun.
Þótt fjöldi þeirra sem nýta sér
þjónustu þessa sé litill benda þessar
upplýsingar til þess að starfsemin
hafi tilgang. Athyglisverð er há tiðni
HCV smits meðal fikniefnaneytenda.
Sjónhimnulos í báðum augum alnæmissjúklings eftir
CMV sjónhimnubólgu - sjúkratilfelli
Magnús Gottfreðsson, Ingimundur Gíslason,
Þórður Sverrisson, Sigurður B. Þorsteinsson.
Lyflækningadeild Landspítala og Augndeild
Landakotsspítala
Inngangur: Cytomegaloveirusýkingar (CMV) komafyrir
í ríflega 20% sj úklinga með al næmi. Þar er sjónhimnubólga
(retinitis) algengust (70-80%). Einkenni sýkingarinnar
eru fyrst í stað ósértæk, - oft vægar sjóntruflanir sem geta
þróast yfir í verulega sjónskerðingu. Aðrar
sjónhimnusýkingar eru sjaldgæfari, t.d. af völdum
herpesveira, toxoplasma gondii og sveppa.
Siúkratilfelli: Um er að ræða 26 ára konu sem greindist
með HIV smit í kjölfar pneumocystis carinii lungnabólgu
í mars 1991. Augnbotnaskoðun var eðlileg í desember
1991 og sjónskerpa 6/6 báðum megin. í marslok 1992
kvartaði konan undan versnandi sjón og vægri ertingu í
augum. Við skoðun sáust breytingar í augnbotnum sem
taldar voru samrýmast CMV sjónhimnubólgu. Þvag var
tekið í veiruræktun og ræktaðist CMV úr því. Með hægra
auga greindi konan aðeins handahreyftngar, en á því
vinstra var sjónin því sem næst eðlileg (6/6). Meðferð var
hafin með ganciclovir. Þrátt fyrir það versnaði sjónin á
báðum megin og varð konan blind á hægra auga en
sjónskerpa féll niður í 6/12 á því vinstra. Við skoðun
vaknaði grunur um sjóntaugabólgu og var því afráðið aö
gefa einnig foscamet og stera (prednisolon, 40 mg). Við
þá meðferð skánaði sjónin og gat sjúklingur talið fingur
með hægra auga og sjónskerpa vinstra megin fór upp í 6/
6. Þrátt fyrir góða meðferðarsvörun í byrjun versnaði
sjónin mjög skyndilega á báðum augum rúmlega 3 vikum
eftir að meðferð hófst. Konan greindi þá handahreyftngu
með hægra auga en vinstra megin var sjón 6/18. Við
augnbotnaskoðun kom í ljós að myndast hafði
sjónhimnulos í báðum augum. Við segulómskoðun af
augum og sjóntaugum sáust hins vegar ekki merki um
sjóntaugabólgu. Konan var höfð á rúmlegu en sjóninni
hrakaði enn og gat hún aðeins greint handahreyfingar með
vinstra auga. Því var gerð vitrectomia þar sem glerhlaup
var fjarlægt en silikonolíu sprautað inn. Arangur þeirrar
meðferðar er góður, sjónhimnan er nú aðlæg og sjón hefur
skánað vinstra megin (1/60).
Umræða: Einkenni ffá augum eru algeng í HIV sýktum
einstaklingum. Talið er að sjónhimnubólga af völdum
CMV komi fyrir í 20% alnæmissjúklinga en af þeim fær
fimmtungur sjónhimnulos. Arangur aðgerða við
sjónhimnulosi í þessum sjúklingahópi hefur verið talinn
góður (Sidikaro, Y. et al., Ophthalmology 1991).
Sjónhimnubólga og -los í alnæmissjúklingum boðar hins
vegarslæmarhorfur,meðallifitímieftirgreiningueraðeins
6 mánuðir (Williams, R.G. et al., ARVO1992). Mikilvægt
er að fylgjast reglulega með augnhag sjúklinga með þekkt
HIV smit.