Læknablaðið : fylgirit - 01.12.1992, Qupperneq 27

LÆKNABLAÐIÐ/FYLGIRIT 22
27
£ g-| EINANGRUÐ HÆKKUN Á IgA GIGTARÞÆTTI
- SJÚKDÓMSEINKENNl OG GREININGAR.
Kristián Erlendsson. Bjöm Rúnar Lúðvíksson,
Þorbjöm Jónssson og Ásbjöm Sigfússon.
Rannsóknastofa í ónæmisfræði og Lyftækningadeild
Landspítalans.
Gigtarþættir (RF) em mótefni scm beinast gegn
halahiuta mótefna af IgG gerð. RFfmnast helst og í
mestu magni í sjúklingum með iktsýki (RA) en einnig í
ýmsum öðmm bandvefssjúkdómum, sýkingum,
krabbameini og í litlum hluta heilbrigðra einstaklinga.
Áður vom RF eingöngu mældir með kekkjunar-
prófum, scm ekki gera greinarmun á einstökum RF
gerðum. Nú er hins vegar hægt með ELISA tækni að
mæla hveija RF gerð fyrir sig.
Sumar rannsóknir hafa bent til að hækkun á IgA
RF tengdist bólgum utan liða (extra-articular
manifestations) í sjúldingum með RA en aðrir hafa
talið að IgG RF eða IgM RF tengdist frekar slíkum
einkennum. Hugsanlegt er að þessi munur stafi af því
að flestir sjúklingar með RA hafa hækkun á fleiri en
einni RF gerð. Til að varpa ljósi á þetta var ákveðið að
kanna sjúkdómsmyndir sjúklinga með einangraða
hækkun á IgA RF og bcra saman við sjúklinga sem
hefðu hækkun á IgM RF án hækkunar á IgA RF.
f afturskyggnri rannsókn vom athuguð
sjúkdómseinkenni og greiningar 28 einstaklinga sem
mælst höfðu með einangraða hækkun á IgA RF. Til
samanburðar vom valdir 14 einstaklingar með hækkun
á IgM RF og/eða IgG RF. Helmingur sjúklinga í
báðum hópum reyndist hafa iktsýki og um 30% aðra
gigtarsjúkdóma, s.s. rauða úlfa (SLE), blandaðan
bandvefssjúkdóm (MCTD), hryggikt (AS) eða Reiter's
sjúkdóm. Einkenni frá slímhúðum og kirtlum fundust
í 61% gigtarsjúklinga með hækkun á IgA RF
samanborið við 18% í samanburðarhópnum (P=0.02).
Niðurstöðumar geta bent til þess að hækkun á IgA
RF sé merki um ræsingu ónæmiskerfisins í
slímhimnum og kirtlum.
^ 32 HÆKKUN Á BÆÐI IgA OG IgM GIGTAR-
ÞÆTTI ER EINKENNANDI FYRIR IKTSÝKI.
I’orbjöm Jónsson og Helgi Valdimarsson.
Rannsóknastofa í ónæmisfræði, Landspítalanum.
Gigtarþættir (rheumatoid factors, RF) eru mótefni
sem beinast gegn halahluta mótefna af IgG gerð. Með
hefðbundnum kekkjunarprófum, s.s. Rose-Waaler eða
Latex, má greina hækkun á gigtarþáttum í 70-80%
sjúklinga með iktsýki (RA). Jafnframt hafa allt að
40% sjúklinga með aðra gigtarsjúkdóma, s.s. rauða
úlfa (SLE) og scleroderma einnig jákvæð kekkjunar-
próf. Þannig hafa niðurstöður úr kekkjunarprófum
takmarkað gildi við mismunagreiningu á gigtar-
sjúkdómum. Með ELISA tækni er hins vegar hægt að
greina RF hækkanir í mun fleiri RA sjúklingum og
einnig mæla sérstaklega mismunandi RF tegundir
(IgM, IgG og IgA RF).
Tilgangur þessarar rannsóknar var að kanna hvort
hækkun á ákveðnum RF tegundum gæfi sértækari
vísbendingu um RA heldur en RF hækkun mæld með
hefðbundnum kekkjunaraðferðum, sem ekki greina á
milli mismunandi RF tegunda. Rannsökuð voru sýni
frá 53 iktsýkissjúklingum, 32 sjúklingum með rauða
úlfa, 18 með scleroderma og 10 með ýmsa aðra
gigtarsjúkdóma.
Helstu niðurstöður rannsóknarinnar eru sýndar í
töflunni að neðan:
RF hækkun RA (n=53) Aðrir gigtarsjd. (n=60)
IgM RF 69.8% 8.3%
IgG RF 41.5% 25.0%
IgA RF 58.5% 13.3%
Ein RF tegund 28.3% 333%
2-3 RF tegundir 62.3% 6.7%
IgM + IgA RF 45.3% 1.7%
Pos. kekkjunarpróf 69.8% 21.7%
Hækkun á fleiri en einni RF tegund er því mun
áreiðanlegri vísbending um RA heldur en jákvætt
kekkjunarpróf og hækkun á bæði IgM og IgA RF
aðgreinir iktsýki frá öðrum gigtarsjúkdómum.