Læknablaðið : fylgirit - 01.12.1992, Qupperneq 38

36
LÆKNABLAÐIÐ/FYLGIRIT 22
GAGNAUGASLAGÆÐABÓLGA (ARTERITIS
E 46 TEMPORALIS) Á ÍSLANDI 1984-1990
Ólafur Baldursson *) Kristján Steinsson *) Jóhannes
Bjömsson 2) J.T. Lie 3)
1) Lyflækningadeild Landspítalans. 2) Rannsóknarstofu
Háskólans í meinafræði. 3) Mayo Clinic, Rochester,
Minnesota.
Gerð var aftursæ, faraldsfræðileg og meinafræðileg
rannsókn á gagnaugaslagæðabólgu (gsb.) á íslandi.
Tilgangur rannsóknarinnar var að kanna nýgengi gsb.,
einkenni, afbrigði f skoðun og rannsóknum og smásjár-
gerð vefjasýna. R;uinsóknin náði yfir 7 ára tfmabil frá
1984-1990. Við öflun gagna var stuðst við tvenns konar
skrár: 1. Skrá RH f meinafræði yfir innsend sýni úr
gagnaugaslagæð. 2. Skrár sjúkrahúsa og annarra
heiíbrigðisstofnana yfir sjúkdómsgreiningar við útskrift.
Sjúkraskrár voru athugaðar samkvæmt fyrirframákveðinni
aðferðalýsingu. Til staðfestingar á sjúkdómsgreiningu
voru höfð til hliðsjónar ný flokkunarskilmerkl ACR frá
1990. Á rannsóknartfmabilinu uppfylltu 129 einstaklingar
þessi skilmerki, 90 konur og 39 karlar. Alls voru tekin
sýni úr 744 einstaklingum og reyndist 121 hafa jákvætt
sýni en 623 neikvætt. Á sjúkrahúsi greindust 113 en utan
sjúkrahúsa 16. Nýgengi fyrir 50 ára og eldri var 41,7/100
þús. fyrir konur og 20,2/100 þús. fyrir karla. Meðaltöf frá
upphafi einkenna til greiningar var 3,5 mánuðir.
Niðurstöður sem tengjast flokkunarskilmerkjum gsb. voru:
Meðalaldur við greiningu 71,3 ár. Höfuðverkur 78,6%.
Óeðlileg gagnaugaslagæð við skoðun 53,2%. Meðal-
sökkgildi 86,9 mm/klst. Vefjasýni frá gagnaugaslagæð
jákvætt í 121 tilfelli (93,8%). í 76 tilfellum var tekið sýni
úr annarri gagnaugaslagæð en í 53 tilfellum úr báðum.
Meðallengd sýna var 11,5 mm. Risafrumur voru í
vefjasýni 67% sjúklinga og rof í lamina elastica intema í
92%. Kannaðar voru sjúkdómsgreiningar 143 einstaklinga
með neikvæð vefjasýni. Helstu greiningar voru
polymyalgia rheumatica hjá 35%, sýkingar hjá 16,1% og
krabbamein hjá 10,5%. Meðallengd sýnis í þessum hópi
var 14,0 mm.
Vitað er að gsb. er algengari á norðlægum slóðum en í
suðurálfu. Rannsóknir hafa sýnt mesta tíðni á ákveðnum
svæðum í Danmörku, Svíþjóð og f Minnesota í
Bandaríkjunum en heildartíðni sjúkdómsins meðal þessara
þjóða er óþekkt. Rannsókn okkar nær til alls Iandsins.
Beitt var nýjum flokkunarskilmerkjum. Yfir 90% tilfella
höfðu jákvætt æðasýni. Niðurstþður benda til þess að
nýgengi gsb. sé óvenju mikið á Islandi. Einnig kom í ljós
að gagnsemishlutfall vefjasýna var Iágt.
E 47 ÁIIRIF TNFa OG TFN/3 Á VÖXT
YFIRHÚÐARFRUMA í RÆKTUN.
H. Lewis, B.S. Baker, L. Fry og Helgi Valdimarsson.
Sóri einkennist af bólgu og óeðlilega hröðum vexti
yfirhúðafruma. Vitað er að sóraútbrot myndast þar
sem T eitilfrumur þyrpast upp í yfirhúð sjúklinganna
og eru boðefni (cytokines) þessara frurna talin örva
vöxt keratinfruma yfirhúðar. Talið er að
keratinfrumur sórasjúklinga séu annað hvort óeðlilega
næmar fyrir vaxtarhvetjandi eða ónæmar fyrir
vaxtarhamlandi boðefnum.
Pegar hefur verið sýnt fram á að keratinfrumur sumra
sórasjúklinga svara óeðlilega litið vaxtahamlandi virkni
gamma interferons. Svipuð athugun hefur nú verið
gerð á TNFa og TNF/3. Bæði þessi efni hafa mjög
öflug bælandi áhrif á vöxt keratinfruma i rækt, en
ekki hefur ennþá komið fram afgerandi munur á
keratinfrumum sórasjúklinga og heilbrigðra að þessu
leyti.