Læknablaðið : fylgirit - 01.12.1992, Qupperneq 48

46
LÆKNABLAÐIÐ/FYLGIRIT 22
GARNAFLÆKJA (VOLVULUS) í RISTLI
£ g2 Á BORGARSPÍTALA OG LANDSPÍTALA.
Gerður Gröndal. Georg Steinþórsson,
Jónas Magnússon, Þorvaldur Jónsson.
Skurðdeild Borgarspítala og Landspítala.
Garnaflækja kemur oftast fyrir í digurgimi og
algengasta staðsetningin er í bugarristli, 85%, í
botnristli og risristli um 15%, en mun sjaldgæfara í
þverristli. Garnaflækja er talin valda 1-4% af öllum
garnastíflum f Bandaríkjunum og Bretlandi, en tíðni
virðist hærri f Austur-Evrópu, Asíu og á
Norðurlöndunum
Tilgangur þessarar rannsóknar var að finna tíðni
garnaflækju á 2 stærstu spítölum landsins. Fundnar
verða allar sjúkraskrár spítalanna, þar sem greiningin
garnastffla (ICD 560) á 20 ára tímabili, 1971 til 1990,
koma fyrir.
Fundið verður hlutfall sjúklinga með garnaflækju af
öllum garna-stíflum. Staðsetning garnaflækjunnar
verður ákveðin og tfðnitölur fundnar. Fundið verður
hlutfall aðgerða og einnig athugað hversu margar
garnaflækjur voru lagfærðar með röntgeninnhellingu.
Athugað verður hvernig staðið var að aðgerð og
árangurinn af henni.
Þegar þessar niðurstöður liggja fyrir, verða þær bornar
saman við niðurstöður annarsstaðar úr heiminum og
ályktanir dregnar.
GLUTENÓÞOL Á fSLANDI.
E 63 Hallgrlmur Guðjónssjon, JÓn Sigmund^son ,
Jóhannes Bjö^nsson, Alfreð ^rnason , Inga
Skaftadóttij, Nick Cariglig, Gestur Palsson3.
Lyflækninga- og barnadeild Land^pitalans,
Rannsóknastofa Ij.f. i meinafræöi, ónærjiserf óa-
fræðideild R.H., Lyflækningadeild FSA .
Gluten er efni sem finnst i ýmsum korntegundan.
Það getur valdið bólgu í mjógirni sem stuólar
að vanfrásogi næringarefna.
TILGANGUR: Kanna nýgengi og algengi gluten-
óþols (garnameins) á islandi á siðustu 30 árum.
Athuga algengustu einkenni sjúklinga, land-
fræóilega dreifingu og fylgni við ákveðna
vefjaflokka.
ADFERDIR: Afturvirk rannsókn frá 1962 til '91.
Leitað var aö sjúklingum i tölvuskráningu og
sjúklingabókhaldi á 4 stærstu sjúkrahúsum
landsins og Rannsóknarstofu H.í.i meinafræói.
Farió var yfir sjúkraskýrslur, haft samband
við alla sjúklinga og itarlegra upplýsinga
aflað um einkenni, sjúkdómsgang og svörun við
meðferð. öll vefjasýni voru endurskoðuö.
Inntökuskilyröi voru: 1) Einkenni um vanfrásog
frá mjógirni. 2) Vefjasýni frá mjógirni sem
sýndi verulega eóa algjöra rýrnun á þarmatotum.
3) Góð klinisk svörun við glutensnauðu fæði
og/eöa sterum. Inntökuskilyrói fyrir börn
voru strangari (ESPGN). HLA-vefjaflokkun var
gerð hjá flestum sjúklingum.
NIDURSTÖÐUR: 27 sjúklingar uppfylltu inntöku-
skilyrði. Kynhlutfallið var: konur/karlar
2,8:1. Þrir sjúklingur komu úr sömu fjölskyldu.
Árin 1962-'71 greindist enginn. Á árunum 1972-
'81 greindust 3, en langflestir greindust 1982-
'91, alls 24 eða 89%. Nýgengi sl 10 ár var
þvi að meðaltali 1:100,000 á ári. Algengi sjúk-
dómsins i lok árs '91 var 1:10,000. Miðgildi
aldurs við greiningu var 34 ár. Sjúklingar
voru á aldrinum 1,5-79 ára, þar af aðeins eitt
barn. Að meðaltali liðu 17 ár frá upphafi ein-
kenna til greiningar. Algengustu einkenni
voru: þyngdartap, þreyta, nióurgangur, kvið-
verkur, uppþemba, blóðleysi og vindgangur.
Einkenni i barnæsku höfðu 50%. Hlutfallslega
flestir ólust upp og greindust á Norðurlandi
eystra. Algengustu jákvæðu blóðrannsóknirnar
voru: blóðleysi, skortur á járni, fólinsýru,
vitamini B 12 og kalki. Hjá þeim sjúklingum
þar sem IgA antigliadin mótefni höföu verið
mæld voru þau jákvæð. HLA-DR3,DQw2 höfóu 84.0%
sjúklinga miðaó við 25.4% hjá kontrol hóp.
•í langflestum tilfellum nægði meðferó með gluten
snauóu fæói eingöngu.
ÁLYKTANIR: 1) Glutenóþol er fátitt á Islandi,
en algengi hefur þó vaxið verulega sl 10 ár.
2) Mjög fátitt er að sjúkdómurinn greinist
meóal islenskra barna. 3) Greiningin dregst
*oft lengi. 4) Klinisk einkenni sjúkdómsins
•geta verió margvisleg. 5) Dreifing sjúkdómsins
■eftir landshlutum viróist mismunandi. 6) Islend-
'ingar hafa hina s.k. norrænu arfgerð með
þessum sjúkdómi* en enginn sjúklinganna hafói
hina svokölluðu suðrænu arfgerð (DR5/DR7).