Læknablaðið : fylgirit - 01.06.1996, Blaðsíða 48

44
LÆKNABLAÐIÐ 1996; 82/FYLGIRIT 31
Ályktun: Þessar niðurstöður benda til mikilvægis
góðrar líkamsáreynslu á þessum aldri og nægjanlegr-
ar líkamsþyngdar, sérstaklega vöðvamassa, til að
tryggja hámarksbeinmassa. Ráðleggingar til ungra
stúlkna ti! að tryggja þessa þætti geta því skipt veru-
legu máli í forvörn gegn beinbrotum síðar meir.
E-70. S-25-OH-vítamín D hagur
íslenskra stúlkna og beinmassi
Jón Örvar Kristinsson*, Örnólfur Valdimarsson*,
Leifur Franzson**, ísleifur Ólafsson**, Droplaug
Magnúsdóttir**, Laufey Steingrímsdóttir***, Gunn-
ar Sigurðsson*
Frá *lyflœkningadeild og **rannsóknadeild Sjúkra-
húss Reykjavíkur, ***Manneldisráði íslands
Inngangur: Rannsóknir á þéttni 25-hydroxývíta-
míni D (S-25-OH-D) í sermi unglinga hafa verið
mjög takmarkaðar. Viðmiðunarmörk rannsókna-
stofu Sjúkrahúss Reykjavíkur eru 25,0-100,0
nmól/L. I rannsóknum frá Norðurlöndunum hafa
sermisgildi lægri en 25 nmól/L (hypovitaminosis)
verið skráð í um 4-9% tilvika á vetrum og allt að 5%
á sumrin í ungum fullorðnum einstaklingum. Sýnt
hefur verið fram á tengsl milli S-25-OH-D og bein-
massa í miðaldra og eldri einstaklingum. Tilgangur
rannsóknarinnar er að kanna þéttni S-25-OH-D í
stúlknum á 16. og 18. aldursári, neyslu D vítamíns og
kalks í sama hópi og bera saman við beinmassa.
Efniviður og aðferðir: Um er að ræða þversniðs-
rannsókn á 131 heilbrigðri stúlku á 16. (n=71) og 18.
(n=60) aldursári. Þær höfðu þremur árum áður tek-
ið þátt í könnun á mataræði grunnskólanema og
voru þá valdar af handahófi úr grunnskólum
Reykjavíkur og nágrennis. Beinmassi (bone mineral
density) var mældur í framhandlegg, aðlægum lær-
legg og lendhrygg með DEXA aðferð. Kalsíum og
fosfat var mælt í sermi og einnig þéttni S-25-OH-D
(RIA). Auk þess var skerðibútabreytileiki í vítamíni
D viðtakageninu (VDR) greindur eftir fjölliðunar-
hvarf (PCR). ítarlegur spurningalisti varðandi mat-
aræði var lagður fyrir.
Niðurstöður: Þéttni S-25-OH-D reyndist vera
mjög breytileg eða frá 1,7-103,0 nmól/L. Meðalgild-
ið fyrir báða aldurshópana var 42,4 nmól/L, 41,4
fyrir yngri hópinn en 43,4 fyrir þann eldri. Tuttugu
og níu stúlkur eða 22% mældust lægri en 25,0
nmól/L, 15 í yngri en 14 í eldri aldurshópnum. Við
samanburð á meðalbeinmassa þessara stúlkna og
þeirra sem mældust hærri en 25,0 nmól/L, reyndist
ekki marktækur munur. Á sama hátt var ekki munur
á þeim sem voru hærri og lægri en (n=12) 15,0
nmól/L. I einþáttagreiningu reyndist ekki fylgni
milli S-25-OH-D og beinmassa nema í framhandlegg
yngri stúlknanna (r=0,31; p<0,01). Niðurstöður
skerðibútabreytileika vítamín D viðtakans verða
kynntar og einnig niðurstöður um neyslu D vítamíns
og kalks og samanburð við beinmassa.
Ályktun: Frumniðurstöður benda til þess að
þéttni S-25-OH-D sé ekki afgerandi þáttur varðandi
beinvöxt og kölkun beina hjá ungum stúlkum.
Vaknar því spurning um hvaða þættir hafi áhrif þess
í stað, til dæmis vaxtarhormón, sem eykur frásog
kalks frá görnum.
E-71. Faraldsfræðileg könnun á
meltingarfærakvillum hjá
íslendingum
Linda Björk Ólafsdóttir*, Hallgrímur Guðjónsson**,
Bjarni Þjóðleifsson**, Rúnar Vilhjálmsson***
Frá *Delta hf **lyflœkningadeild Landspítalans,
***námsbraut í hjúkrun
Faraldsfræðilegar kannanir á kvillum í meltingar-
færum hjá stóru úrtaki meðal almennings hafa ekki
verið gerðar á Islandi. Með þessari könnun fæst góð
yfirsýn yfir meltingarfærakvilla, sem hrjá íslend-
inga. Fyrri rannsóknir hafa bent til þess að melting-
arfærakvillar séu algengir meðal almennings.
Markmið rannsóknarinnar eru: Að kanna algengi
meltingarfærakvilla, með sérstöku tilliti til starf-
rænna sjúkdóma og sýrutengdra vandamála.
Aðferðir: Spurningalisti, staðlaður fyrir ísland,
var sendur út til 2000 einstaklinga á aldrinum 31-75
ára. Spurningalistjnn samanstendur af 74 spurning-
um ásamt einkennalista til útfyllingar. Úrtak var
fengið hjá Hagstofu íslands með heimild Tölvu-
nefndar.
Framkvæmd könnunarinnar byggði á hinni svo-
kölluðu heildaraðferð (Dillman, 1978).
Niðurstöður: Alls barst 1361 marktækt svar eða
um 68%. Frá körlum 48% og konum 52%. Um
43,6% höfðu eðlilegar hægðir, en 11,9% höfðu með-
al og mikil hægðavandamál. Ekki var munur milli
kynja og heldur ekki aldurs. Alls fundu 34,9% fyrir
miklum eða meðal einkennum verkja í kviði og
65,1% fyrir litlum eða engum verkjum. Fleiri konur
fundu fyrir verkjum en karlar. Ekki var mikill mun-
ur milli aldurshópa. Um 40,6% höfðu ekki einkenni
frá efri hluta meltingarvegarins (dyspepsia), en
38,8% höfðu léttvæg einkenni þaðan og 20,6%
miðlungs eða sterk. Af þeim sem fundu fyrir ein-
kennum frá efri hluta meltingarvegar voru 63,1%
konur á móti 55,5% körlum. Yngra fólkið fann frek-
ar fyrir einkennum frá efri hluta meltingarvegar en
eldra fólkið. Alls greindust 28,1% einstaklinga með
Irrítable Bowel Syndrome (IBS), en 50,8% fundu
ekki fyrir IBS-einkennum. Karlar voru 19,5%
greindra einstaklinga með IBS en konur 36,5%.
Yngri en 60 ára greindust 30,1% með IBS á móti
22,7% 60 ára og eldri.
Alls höfðu 11,7% einstaklinga fengið maga- eða
skeifugarnarsár.
Ályktanir: Kviðverkir og hægðaóregla eru algeng
meðal íslendinga.
Starfrænir kvillar í efri og neðri hluta meltingar-