Læknablaðið : fylgirit - 01.06.1996, Blaðsíða 74

66
LÆKNABLAÐIÐ 1996; 82/FYLGIRIT 31
V-35. Wilmsæxli á íslandi 1961-1995
Ingólfur Einarssoii*, Tómas Guðbjartsson**, Guð-
mundur VikarEinarsson**, ***, Jóhann Heiðar Jó-
hannsson****, Guðmundur Jónmundsson*, Guð-
mundur Bjarnason*
Frá *Barnaspítala Hringsins, **þvagfœraskurðdeild
Landspítalans, ***lœknadeild HÍ, ****Rannsókna-
stofu HI í meinafrœði
Wilmsæxli er illkynja sjúkdómur í nýrum og grein-
ist yfirleitt hjá ungum börnum. Lítið er vitað um
sjúkdóminn hér á landi. Tilgangur þessarar aftur-
skyggnu rannsóknar var að kanna faraldsfræði
Wilmsæxla á íslandi, sjúkdómseinkenni, meðferð og
lífshorfur sjúklinganna.
Alls greindust 17 einstaklingar, 15 börn og tveir
fullorðnir (25 og 29 ára) með sjúkdóminn á tímabil-
inu 1.1. 1961-31.12. 1995, samkvæmt Krabbameins-
skrá Krabbameinsfélags íslands. Meðalaldur barn-
anna var 33 mánuðir (fimm mánuðir- sex ára).
Kvenkyns einstaklingar voru fleiri en karlkyns, eða
10 á móti sjö. Upplýsingar um einkenni, niðurstöður
rannsókna og meðferð fengust úr sjúkraskrám. Öll
vefjasýnin voru yfirfarin og æxlin stiguð (NWTS
flokkun).
Nýgengi á rannsóknartímabilinu reyndist 0,2 (1,0
fyrir börn; undir 15 ára). Helstu einkenni voru fyrir-
ferð í kviðarholi (65%) og kviðverkir/óværð (53%).
Þvagfæramyndataka, gerð í 14 tilvikum, leiddi alltaf
í ljós sjúkdóm í nýra. Við greiningu var einn ein-
staklingur á stigi I (6%), sex á stigi II (35%) og sjö á
stigi III (41%). Tveir voru með meinvörp í lungum
(stig IV) og einn með æxli í báðum nýrum (stig V) og
er hann á lífi f dag. Nýrabrottnám var gert hjá öllum,
en tveir dóu í kjölfar aðgerðar (skurðdauði 12%). Af
hinum 15 fengu 13 geislameðferð og 12 lyfjameðferð
(10 fengu bæði geisla og lyf). Meingerð æxlanna var
hefðbundin en villivöxtur (anaplasia) sást í einu til-
viki. Fimm ára lifun þeirra átta sem greindust 1961-
1976 er 25% og 61% fyrir þá sem greindust 1977-
1995 (p=0,13). Fyrir hópinn í heild eru fimm ára
lífshorfur 42%.
Wilmsæxli eru sjaldgæf á íslandi. Nýgengi er svip-
að og í vestrænum löndum. A síðari hluta rannsókn-
artímabilsins er tilhneiging til bættra lífshorfa, senni-
lega vegna breyttrar meðferðar.
V-36. Stærð á kirtilæxlum í ristli
Hversu nákvæmt er mat við
ristilspeglun
Ásgeir Theodórs*,**,***, Rosalind U van Stolk*,
Joel E Richter*
Frá *meltingarsjúkdómadeild, Cleveland Clinic
Foundation (CCF), Oliio, USA, **lyflœkningadeild
St. Jósefsspítala, Hafnarfirði, ***lyflœkningadeild
Sjúkrahúss Reykjavíkur
Inngangur: Stærð er einn þeirra þátta, sem notað-
ir eru til að skilgreina þróaða meingerð (advanced
pathology) kirtilæxla (adenomatous polyps), sem
getur leitt til illkynja breytinga. Ekki er að fullu
vitað hversu nákvæmt mat á stærð sepa er við spegl-
un, en það hefur áhrif á niðurstöður rannsókna sem
byggja á stærð kirtilæxla. Vefjasýni er talið minnka
eitthvað við brottnám með snöru og í formalíni.
Aðferðir: Afturvirk athugun fór fram með því að
kanna upplýsingar úr kirtilæxlaskrá (CCF). Farið
var yfir lýsingar á ristilspeglunum og meinafræði frá
1. janúar 1978 til 31. desember 1988 (10 ár). ÖIl
kirtilæxli (112) sem höfðu hágráðu rangvöxt (high
grade dysplasia) voru tekin með í athugunina. Lýs-
ingar á ristilspeglunum og mat á stærð kirtilæxlis var
gerð af reyndum meltingarsérfræðingum. í lýsingum
frá meinafræðingi var stærð kirtilæxlis mæld stærð.
Stærð kirtilæxlis eins og lýst við speglun var síðan
borin saman við stærstu mælda stærð. Sama stærð
(±10%) var ákveðin og frávik frá vefjafræðilegri
mælingu metin og 10% frávik á stærð, stærri eða
minni eins og ákvarðað við speglun.
Niðurstöður: Af 112 kirtilæxlum, sem höfðu há-
gráðu rangvöxt, var til stærðarmat við speglun og
vefjafræðilega mæling í 95 tilvikum (85%). Mesta
frávik við speglun bæði of- og vanmat á stærð kirtil-
æxlis var 4 sm og 1 sm. Vefjafræðilega mælt meðal-
talsgildi fyrir kirtilæxli var 1,4 sm (0,2 - 5,4 sm), en
við speglun var meðaltalsgildi 1,6 sm (0,4 - 5 sm)
(±13%). Af 95 kirtilæxlum voru 24 æxli (25%) met-
in minni en þegar mæld, en 54 kirtilæxli (57%) voru
metin stærri við speglun en við vefjafræðilega mæl-
ingu. Sömu stærð höfðu 17 kirtilæxli (18%). Stærstur
hluti (75%) kirtilæxlanna var við speglun metinn
stærri eða samur að stærð borið saman við beina
vefjafræðilega mælingu.
Niðurstöður: 1. Það er góð fylgni á milli stærðar á
kirtilæxlun sem metin er við ristilspeglun og vefja-
fræðilega mældrar stærðar. 2. Stærð kirtilæxlis er
sennilega vægt vanmetin við speglun þrátt fyrir
reynslu þess sem framkvæmir rannsóknina. 3. Ólík-
legt er að metin stærð á kirtilæxli við ristilspeglun
skekki markvert niðurstöður rannsókna eða hafi af-
gerandi áhrif á mat á þróaðri meingerð í kirtilæxli.
V-37. Tíðni bráð- og valaðgerða og
dánartíðni vegna ætisárs (ulcus
pepticum) á íslandi
Hildur Thors*, Cecilie Svanes**, Bjarni Þjóðleifs-
son*
Frá *lyflœkningadeild Landspítalans, **lyflœkn-
ingadeild Haukeland Sykehus, Bergen, Noregi
Inngangur: Tilgangur rannsóknarinnar var að
skoða tíðni sársjúkdóms í efri hluta meltingarvegar
og dánartíðni vegna þessa sjúkdóms. Erlendar rann-
sóknir hafa á síðustu árum sýnt að tíðni holsára og
dánartíðni sársjúkdóms hefur fylgt svokölluðu kyn-
slóðamynstri. Þessi rannsókn hefur þá sérstöðu að