Læknablaðið : fylgirit - 01.06.1996, Qupperneq 36

32
LÆKNABLAÐIÐ 1996; 82/FYLGIRIT 31
skammturinn hækkaður í 40 mg/dag, ef kólesteról
hafði ekki lækkað niður í 5,2 mmól/1.
Af 41 einstaklingi sem uppfyllti inntökuskilmerkin
hér á landi var 31 með til loka rannsóknartímabils-
ins. Hjá þeim 37 sem fylgdu mataræðisráðleggingum
fyrstu átta vikurnar lækkaði kólesteról um 8,8% að
meðaltali. Kólesteról þeirra sem voru með hæst kól-
esteról í byrjun (>7,0 mmól/1, 14 einstaklingar),
lækkaði að meðaltali um 14,5% eftir breytt matar-
æði. Simvastatín lækkaði blóðfitur marktækt meira
en fluvastatín, LDL kólesteról lækkaði um 40% hjá
simvastatínhópnum, en 26% hjá fluvastatínhópnum
(p<0,0001). Hjá um 90% þeirra sem tóku simvasta-
tín lækkaði kólesterólið í eða undir 5,2 mmól/1, mið-
að við 50% í fluvastatínhópnum. Þurfti að hækka
skammtinn hjá fluvastatínhópnum í 57% tilfella
miðað við 17% hjá simvastatínhópnum. Ekki reynd-
ist vera munur á tíðni aukaverkana milli lyfjanna.
Niðurstöður rannsóknarinnar benda til þess að
ráðleggingar um kólesterólsnautt fæði séu mikilvæg-
ar hjá hjartasjúklingum og komi til viðbótar áhrifum
lyfja. Sýnt var fram á að simvastatín er mun virkara
en fluvastatín til lækkunar á blóðfitum.
E-43. Þrjár stökkbreytingar í LDL
viðtakageni skýra meginhluta
arfbundinnar kólesterólhækkunar
Vilmundur Guðnason*,**, Gunnar Sigurðs-
son***, **** Steve E Humphries*
Frá *Cardiovascular Genetics, Dpt of Medicine, Uni-
versity College London Medical School, London,
**Rannsóknarstofu Hjartaverndar í sameindaerfða-
frœði, ***Iyflœknisdeild Sjúkrahúss Reykjavíkur,
****göngudeild Landspítalans fyrir háar blóðfitur
Arfbundin kólesterólhækkun (familial hyperchol-
esterolaemia) er ríkjandi, eingena sjúkdómur sem
orsakast af stökkbreytingum í geni sem skráir fyrir
viðtaka sem bindur lágþéttni fituprótín í blóði (low
density lipoprotein, LDL). Galli í viðtakanum veld-
ur þvf að LDL kólesterólríkar sameindir eru ekki
hreinsaðar úr blóði og safnast því þar fyrir. Sjúk-
dómurinn einkennist þess vegna klínískt af tvö- til
þrefalt hækkuðu kólesteróli íblóði samfara kólester-
ólútfellingum í sinar, snemmkomnum kransæða-
sjúkdómi og ótímabærum dauðsföllum vegna krans-
æðastíflu. Tíðni sjúkdómsins í flestum löndum er um
1:500 og er ætlað að hún sé svipuð á íslandi.
Við höfum rannsakað íslenskar ættir með þennan
sjúkdóm. Með því að beita nútíma erfðatækniað-
ferðum (southern blotting, ensímhvattri fjölföldun,
single strand conformation polymorphism og beinni
raðgreiningu) höfum við fundið þrjár stökkbreyting-
ar í LDL viðtakageninu, sem eru ástæða arfbund-
innar kólesterólhækkunar í meirihluta íslensku ætt-
anna.
Við höfum þróað sérstök DNA próf til að leita að
og greina þessar stökkbreytingar, sem gerir okkur
kleift að skima eftir þeim í íslensku ættunum. Ein
þessara stökkbreytinga finnst í nærri 60% af þeim
íslensku ættum sem við höfum rannsakað. Engin
þessara stökkbreytinga hefur fundist í Noregi, Dan-
mörku eða á Bretlandseyjum þrátt fyrir víðtæka
skimun þar og eru því líklegast séríslenskar stökk-
breytingar.
Við áætlum að skima fyrir þessum stökkbreyting-
um meðal íslendinga. f fyrsta lagi til þess að ákvarða
nákvæma tíðni sjúkdómsins á fslandi. í öðru lagi þá
er mögulegt að meðhöndla hið háa kólesteról með
lyfjum og lækka því kólesteról í blóði og þar með
seinka kransæðasjúkdómi og jafnvel koma í veg fyrir
kransæðastíflu. Þetta er hluti af því markmiði okkar
að beita erfðafræðilegum aðferðum til að greina í
tæka tíð þá einstaklinga sem eru í aukinni áhættu á
að fá kransæðasjúkdóm og kransæðastíflu.
E-44. Áhrif isoleucine-405-valine
breytileikans í
kólesterólesterflutningsprótíni
(CETP) á plasmastyrk HDL-
kólesteróls og APOA-I í íslendingum
Katrín María Þormar*, Vilmundur Guðnason*,**
Frá *The Centre for Genetics of Cardiovascular Di-
sorders, University College London Medical School,
**Rannsóknarstofu Hjartaverndar í sameindaerfða-
frœði
CETP er 74 kD sykurprótín sem miðlar flutningi
kólesterólestera frá HDL til lípóprótína sem innihalda
apoB, í skiptum fyrir þríglýseríð. Samfara aukinni
virkni CETP fer HDL-kólesteról og apoA-I lækkandi.
CETP-skortur veldur mjög hækkuðum plasmastyrk
HDL-kólesteróls og apoA-I og virðist vinna gegn æða-
kölkun. CETP er talið geta átt þátt í stýringu á styrk
HDL-kólesteróls og apoA-I f plasma.
Nýlega hefur fundist breytileiki í CETP-geninu sem
veldur amínósýrubreytingu í tákni 405 þannig að þar
er ýmist um isoleucine eða valine að ræða vegna skipta
á C-basa fyrir T-basa. Tilgangur þessarar rannsóknar
var að kanna áhrif I405V breytileikans í CETP á
plasmastyrk HDL-kólesteróls og apoA-I og samspil
við reykingar.
Efniviðurinn samanstóð af 318 íslendingum á aldr-
inum 15-78 ára, 152 körlum og 166 konum. Arfgerð
þeirra var greind með bindingu sætissértækra þreifa á
fjölfölduðum bút af CETP-geninu.
Tíðni T-allelsins í þýðinu er 69%. Marktækt sam-
band fannst milli CETP-arfgerðar og HDL-kólester-
óls og apoA-I hjá körlum sem ekki reykja. Þannig er
C-allelið tengt hærra HDL-kólesteróli og apoA-I. Hjá
reykingamönnum sést ekki slíkt samband sem bendir
til þess að reykingar komi í veg fyrir áhrif arfgerðar-
innar á plasmastyrk HDL-kólesteróls og apoA-1.
HDL-kólesteról og apoA-I eru neikvæðir áhættu-
þættir kransæðasjúkdóma. Karlar sem eru arfhreinir