Sagnir - 01.10.1983, Blaðsíða 70

stofnunum þjóðarinnar. Og þessi stjórn-
málaöfl urðu ráðandi árið 1927 með
myndun ríkisstjórnar Framsóknarflokks-
ins, en hún naut hlutleysisstuðnings Alþýðu-
flokksins.
Staða bankans skánaði nokkuð 1923-4,
en versnaði svo aftur næstu ár á eftir með
lakara efnahagsástandi, einkum vegna
gengishækkunarinnar 1925, sem skaðaði
mjög hag útflutningsatvinnuveganna. Fjár-
flótti varð á ný úr bankanum og aftur varð
hann að fá aðstoð frá ríkinu. Eftir það rétti
hann ekki úr kútnum svo heitið gæti. Seinni
hluta árs 1929 og í ársbyrjun 1930 háði hann
sitt dauðastríð. Bankinn varð enn fyrir
nýjum áföllum. Landsbankinn og ríkis-
stjórnin gerðu til hans ýtrustu kröfur og vart
varð við fjárflótta úr bankanum eftir upp-
sögn Privatbankans á skuld íslandsbanka
við hann.
Bankastjórn og bankaráð íslandsbanka
ákváðu að loka bankanum í byrjun febrúar,
ef ekki fengist ríkisábyrgð á skuldbind-
ingum bankans og rekstrarlán. Meirihluti
Alþingis hafnaði beiðni þess efnis og var
bankanum því lokað þann 3. febrúar 1930.
í byrjun þess mánaðar var staðan því sú að
stjórnarfylkingin virtist einhuga um að
koma bankanum fyrir kattarnef og stuðn-
ingsmenn bankans höfðu verulega ástæðu
til að óttast að hann yrði fljótlega tekinn til
gjaldþrotaskipta.
Þinf'nefnd N.-D. i lslandsbankamáiinu.
íslandsbankamálið fór ekki framhjá Speglinum.
68
Viðbrögð á Alþingi
Viðbrögð á Alþingi, eftir að búið var að
hafna aðstoð við bankann, urðu að lögð
voru fram þrjú frumvörp um bankann. í
fyrsta lagi lögðu framsóknarmennirnir
Sveinn Ólafsson og Hannes Jónsson fram
frumvarp um gjaldþrotaskipti á bankanum.
í öðru lagi kom fram frumvarp frá Ólafi
Thors og Magnúsi Guðmundssyni um
endurreisn bankans, að því tilskildu að
samningar næðust við aðallánadrottna
hans. Gert var ráð fyrir að ríkissjóður legði
bankanum til hlutafé og tæki ábyrgð á inni-
stæðufé, en verð gömlu hlutabréfanna fært
niður samkvæmt mati. í þriðja lagi kom
fram frumvarp frá Alþýðuflokknum um
stofnun Útvegsbanka, sem yrði algerlega
ný stofnun og án tengsla við íslandsbanka
að öðru leyti en því, að hann tæki upp við-
skipti hans, a.m.k. að hluta. En þetta frum-
varp kom aldrei til umræðu og hefur senni-
lega fremur verið hugsað sem stefnuyfirlýs-
ing Alþýðuflokksins í málinu.
Frumvarp þeirra Ólafs og Magnúsar var
fellt strax við fyrstu umræðu í neðri deild,
þannig að frumvarp þeirra Sveins og Hann-
esar var það eina, sem hlaut verulega
umfjöllun. Neðri deild Alþingis skipaði
nefnd til að fjalla um það, en hún náði ekki
að mynda sameiginlega afstöðu til þess.
Hér á eftir verður skýrt frá niðurstöðum
meiri og minni hluta þessarar nefndar og
umræðum á Alþingi í tengslum við frum-
varpið, í því skyni að varpa ljósi á skoðanir
andstæðra hópa þingmanna.
Meirihluta nefndarinnar skipuðu þeir
Hannes Jónsson, Sveinn Ólafsson og Héð-
inn Valdimarsson. f áliti sínu greindu þeir
frá hnignunarsögu bankans, sögðu að bank-
inn hefði verið aðstoðaður hvað eftir
annað, en þrátt fyrir það haldið áfram að
tapa og traust hans erlendis því minnkað.
Þeir bentu á að þrír möguleikar virtust vera
fyrir hendi, þ.e. að endurreisa bankann
með ríkisábyrgð, taka hann til skiptameð-
ferðar eða þá að einstakir menn og stofn-
anir útveguðu bankanum fé, en þá leið
töldu þeir útilokaða. Síðan sagði: