Sagnir - 01.10.1983, Blaðsíða 83

Frá athöfn við stjórnarráðshúsið 1. desember 1918. Margir íslendingar töldu að þjóðin hefði leyst örygg-
ismál stn í eitt skipti fyrir öll með hlutleysisyfirlýsingunnni 1918.
samskipti, brást ekki, að upp kom ótti um
það á meginlandinu, að ísland væri á leið
inn í Bretaveldi. Allt frá 15. öld höfðu meg-
inlandsbúar áhyggjur af þessu. Það er eins
og þeir hafi aldrei getað trúað því, að
íslendingar gætu staðið á eigin fótum og
haldið sínu fyrir „engilsöxum".
Fróðlegt er líka að velta fyrir sér, hvaða
áhrif samskiptin við Breta höfðu á sjálf-
stæðisbaráttu íslendinga. Við vorum að
endurnýja sambandið við þá á 19. öld og
það hafði tvímælalaust áhrif á sjálfstæði-
sbaráttuna. Þetta skildi Jón Sigurðsson,
sem reyndi að styrkja tengslin við Breta,
einkum í viðskiptum. Þetta var liður í því að
losa um böndin við Danmörku og styrkja
hinn efnahagslega grunn.
Uppörvandi viðbrögð
— Nú hefurðu skrifað doktorsritgerð á
ensku um ísland í seinni heimsstyrjöld og
unnið að útgáfu á íslensku verki um þetta
efni, fyrsta bindið komið út og annað vænt-
anlegt. Hvað heldurðu að þetta verði stórt í
sniðum hjá þér?
— Ég gæti trúað að stjórnmála- og efna-
hagssagan verði a.m.k. 3 bindi og hernaðar-
sagan 1 bindi. Þegar ég vinn þetta til útgáfu
bæti ég óhemjumiklu við það sem er í dokt-
orsritgerðinni. Fyrsta bindið, Ófriður í
aðsigi, um 350 bls., byggir t.d. á 30 blað-
síðna kafla í doktorsritgerðinni, þannig að
miklu er bætt við.
— Hvernig fundust þér viðbrögðin við 1'
bindinu?
— Mjög góð, uppörvandi á allan hátt.
Sérstaklega þykir mér ánægjulegt, hversu
vel bókinni hefur verið tekið af breiðum
hópi lesenda. Það er mér mikil hvatning, að
fleiri en útvalinn hópur fræðimanna hefur
áhuga á því, sem ég er að skrifa. Það er
skylda okkar, sem fáumst við þessa iðju, að
gera hvað við getum til að halda við áhuga
sem flestra á sagnfræðinni. Niður með
fræðimannamállýskur og menntahroka!
— Ertu ekkert orðinn leiður á seinni
heimsstyrjöldinni?
— Nei, ég læt mér ekki leiðast. Tímabil
sögunnar eru misjafnlega forvitnileg.
Stundum er eins og árin líði án þess að
miklir viðburðir gerist, en svo tekur at-
burðarásin við sér og æðir fram. Áður en
við er litið, er allt breytt, sem áður stóð
óbreytt um langan tíma. Stríðsárin voru
81