Sagnir - 01.06.1992, Page 17

leika þurfti þýska nasista. Islendingar
voru lítt hrifnir af því að vera bendl-
aðir við þann hóp manna og vildu
síst af öllu að umheimurinn fengi
„nasistamynd“ afþeim.
Fleiri söguhetjur eru í Iceland, þar á
meðal lítill kubbur, vinur kvennagulls-
ins og líka hermaður. Hann er leikinn
af Jack Oakie en heitir í myndinni
„Slip Riggs“ og gefur henni gaman-
saman blæ enda fjörugur náungi. Sá
litli aðstoðar Murfin á ýmsa lund en
speglar viðhorf til íslendinga sem þeir
áttu ákaflega erfitt með að sætta sig
við. Það sem gerði útslagið var setning
eins og „fáðu Eskimóunum aftur
skautana sína“. Slip Riggs kallar lands-
menn oftar en einu sinni Eskimóa, en
það var eitthvert versta skammaryrði
sem þjóðin gat hugsað sér. Hún reyndi
hvað eftir annað að þvo af sér „Esk-
imóastimpilinn" en ekki alltaf með
miklum árangri.
Afbötun undirforingja
íslendingar brugðust ókvæða við
Iceland. Morgunblaðið sagði hana af-
káralega og efnið ætti ekkert skylt
við Island nema nafnið. „Verður
myndin varla til annars en að gefa
þeim, sem hana sjá og ókunnir eru
hér á landi, allranga hugmynd um
land og þjóð,“ var ritað. Og bætt
við:12 „Það verður ekki betur séð en
að mynd þessi sé gerð fyrst og fremst
af mikilli vanþekkingu og fullkomnu
kæruleysi fyrir því að afla sér réttra
upplýsinga um stað þann sem hún á
að gerast á.“ Fátt taldi blaðið skaða
álit þjóðarinnar meira út á við en
„bjánalegar kvikmyndir því flestir
þeirra sem kvikmyndina sjá erlendis,
og þekkja ekki til lands og þjóðar,
munu fá þær hugmyndir um landið
sem gefnar eru í kvikmyndinni." Is-
lendingar fengu óvæntan stuðning
þegar bandarískur undirforingi í setu-
liðinu ruddist fram á ritvöllinn og
skrifaði um kvikmyndina, vildi með
því móti afsaka hegðun landa sinna.
Hann hafði að vísu ekki séð hana
fremur en Morgunblaðsmenn en les-
ið Modern Screen og ofboðið.
Fyrst ræddi undirforinginn um
Sverdrup Svensson og sagði:13 „ég
hef ennþá engan Islending svo ræfils-
legan og álappalegan séð, sem kvik-
myndin vill vera Iáta.“ Síðan sneri
hann sér að stúlkunum, taldi lýsing-
una á þeim hina mestu vitleysu. Þær
eltu ekki hermennina á röndum og
hefðu ekki allar klær úti til þess að
næla í þá eins og myndin vildi vera
láta, heldur væru það hermennirnir
sem eltust við stelpurnar. Og foring-
inn talaði einnig um búninga stúlkn-
anna: „Islenskar stúlkur eru ekki
frekar gamaldags í klæðaburði eða
framkomu en amerískar stúlkur.
Kjólarnir sem stúlkurnar eru í, í
kvikmyndinni Iceland, eiga að vera
þjóðbúningur fslendinga en eru það
ekki. En þúsundir manna í Ameríku
myndi langa til að eiga íslenska þjóð-
búninginn." Bandaríski undirforing-
inn sárskammaðist sín fyrir landa
sína, hvernig þeir reyndu að skopast
að Islendingum. „Við Ameríkumenn
gortum af því hve Ameríka sé mik-
il,“ ritaði hann, „og svo sýna ein-
hverjir kvikmyndaframleiðendur hve
smáir við í raun og veru erum, með
því að gera sjálfa sig hlægilega með
tilraun sinni til að gera Islendinga
hlægilega.“ Að lokum baðst hermað-
urinn forláts á öllum rangfærslunum
og klykkti út með því að ríkisstjórn
Islands hefði ástæðu til þess að biðja
bandarísk stjórnvöld um að afsaka
framferðið og banna myndina.
Vissulega voru Islendingar þakklátir
setuliðsforingjanum en þeim nægði
ekki greinarkorn í dagblaði sem náði
augum fárra utan íslands.
Niðurrif og skemmdarverk
Islensk stjórnvöld létu málið ekki
kyrrt liggja. Utanríkisráðuneytið
sendi Thor Thors, sendiherra Islands
í Bandaríkjunum, umsvifalaust skeyti
þegar fregnir af myndinni bárust til
landsins og fól honum að gera við-
eigandi ráðstafanir vegna Iceland því
lýsingin á landi og þjóð væri engan
veginn viðunandi. Sendiherrann átti
að sjá til þess að sýning myndarinnar
yrði hindruð eða að minnsta kosti
yrði kvikmyndinni breytt þannig að
ekki yrði til ófrægðar Islendingum og
Islandi. Reyndar þurfti ekki að ýta
við Thor Thors því honum hafði
blöskrað svo rækilega þegar hann