Sagnir - 01.06.1992, Page 34

Konur fagna kosningarctti á Aiisturvelli árið 1915.
landsins málum.“57 Þessir núverandi
kjósendur sem talað var um voru
karlmenn eingöngu því að þeir einir
máttu til þessa kjósa til Alþingis.
Mætti draga þá ályktun að andstæð-
ingar réttinda kvenna hafi viljað við-
halda einhliða valdi fámenns hóps
embættismanna yfir þjóðmálum.
Kosningaréttur meðal karla var einn-
ig takmarkaður. Það var skilyrði fyr-
ir kosningarétti og kjörgengi að
menn væru orðnir 25 ára og væru
nógu efnaðir til að greiða vissa fjár-
hæð í opinber gjöld. Kosningarétt
höfðu einnig embættismenn og menn
með háskólapróf eða embættispróf
þó svo þeir gegndu ekki embætt-
um.5Í Fjöldi kjósenda var því tak-
markaður, til dæmis voru karlmenn
sem höfðu rétt ti! að vera á kjörskrá
árið 1911 aðeins 15,4% þjóðarinnar.59
Vinnumenn höfðu ekki, frekar en
konur, kosningarétt og kjörgengi til
Alþingis á þessum tíma, né heldur
þeir sem þegið höfðu sveitarstyrk og
skulduðu í sveitarsjóð. Vinnumenn
fengu þessi réttindi árið 1915 um leið
og konurnar og með sömu skilyrð-
um um fjörutíu ára aldur. Aftur á
móti fengu vinnukonur ekki kjör-
gengi til sveitarstjórna fyrr en árið
1926. Árið 1920 gekk í gildi ný
stjórnarskrá sem kvað á um jafnrétti
kynjanna um kosningarétt við tutt-
ugu og fimm ára aldur.
Lokaorð
Það hefur vafalaust ekki farið fram
hjá neinum sem þennan pistil hefur
lesið að þingmenn beittu þeim líf-
fræðilega eiginleika kvenna að ganga
með og fæða börn sem meginrökum
gegn kosningarétti kvenna og rétti
þeirra til menntunar og embætta. En
þennan eiginleika töldu þeir vera
konum mjög til trafala við öll störf
sem karlmenn höfðu til þessa gegnt.
Hin mótrökin gegn fyrrgreindum
réttindum voru þau að konur hugs-
uðu um böm og heimili og kosn-
ingaréttur og menntun myndi ein-
ungis draga huga þeirra frá þessum
mikilvægu þáttum. Þetta var fyrir þá
tíð að þær raddir fóru að heyrast fyrir
alvöru að karlmenn ættu einnig að
hugsa um börn sín og heimilishald. I
þá daga var ábyrgð kvenna í þeim
efnum einhliða, - og er því miður
enn að miklu leyti. En það voru ekki
eingöngu fyrrgreindir „kynferðislegir
ókostir" kvenna sem stóðu í sumum
alþingismönnum heldur fannst þeim
innst inni og viðurkenndu það í ræð-
um sínum að vitsmunir kvenna væru
minni en karla. Og eins og kom fram
í máli nokkurra þeirra þá kærðu þeir
sig ekki um að vinna með konum,
hvorki í pólitík né annars staðar.
Enda skiljanlegt að þeir vildu það
ekki því þá hefðu þeir orðið að um-
gangast þær sem jafningja sína, eða
hvað?
Umræðan um réttindi kvenna
spratt ekki upp úr íslenskum hlað-
varpa á sólríkum vordegi heldur var
hún hluti þróunar sem átti sér stað í
nágrannalöndunum. Þetta voru ár-
32 SAGNIR