Sagnir - 01.06.1992, Page 35

dagar kvenréttindahreyfinga og nýrra
viðhorfa til stöðu kvenna í þjóðfélag-
inu. Á þessum árum sátu á Alþingi
skeleggir málsvarar og stuðnings-
menn réttindabaráttu kvenna. Án
framgöngu þeirra hefði konum geng-
ið mun verr að ná fram rétti sínum
því að þær voru ekki í jafn góðri að-
stöðu og þeir, sem þingmenn, til að
koma réttarbótum til leiðar inn í ís-
lensk lög. Þessir menn sátu á þingi,
konur ekki og þess vegna var það
konum ómetanlegt að einhver talaði
máli þeirra í þingsölum. Séra Ólafur
Ólafsson ljáði málstað kvenna lið er
hann sagði við kynbræður sína á
þingi árið 1891: „Vjer höfum haldið
fyrir helmingi mannkynsins hjer á
landi hinum dýrmætustu rjettindum.
... vjer erum slagbrandur, sem mein-
ar konum fósturjarðarinnar að hafa
gagn af hæfilegleikum sínum. “60
Skúli Thoroddsen flutti á hverju
þingi í fjölda ára frumvörp um kjör-
gengi kvenna og var trúr stuðnings-
maður þeirra alla sína þingmannstíð.
Hannes Hafstein taldi lagalegt jafn-
rétti kynjanna sjálfsagt mál og svo
var um fleiri í röðum þingmanna, þó
að oft vildi það brenna við að menn
væru með kvenréttindum í öðru orð-
inu en á rnóti í hinu. Hitt ber einnig
að hafa í huga að Alþingi var ekki
einrátt um þessa hluti heldur þurfti
samþykki Danakonungs fyrir lögum
um kosningarétt kvenna. Sambands-
málið við Dani tafði fyrir lagasetn-
ingu um pólitísk réttindi kvenna. ís-
lenskar konur hefðu fengið kosninga-
rétt til jafns við karla þegar árið 1911
ef konungur hefði ekki aftekið að
samþykkja nýtt stjórnarskrárfrum-
varp.
íslenskar konur fengu jafnan rétt
og karlar til að kjósa árið 1920, eins
og áður kom fram. Og viti menn,
þrátt fyrir ótta sumra alþingismanna
um hversu alvarlegar afleiðingar
kosningaréttur kvenna gæti haft fyrir
landið olli það engum stórslysum
fyrir íslensku þjóðina. ísland steytti
ekki á skeri og sökk í saltan sjó.
Börnin voru ekki skilin eftir móður-
laus heima eins og gimbillinn við
stekkinn. Islensk æska hélt áfram að
staulast á legg í skjóli pilsfalda og
móðurumhyggju og heimilin leystust
ekki upp þó svo að húsmóðirin hefði
lagalegan rétt til þess að bregða sér af
bæ og kjósa. Á eftir sumri kom haust
og vor tók við af vetri eins það hafði
alltaf gert. Með öðrum orðum,
heimurinn umbyltist ekkert þó að
konur fengju kosningarétt, eins og
karlmönnum hætti til að álíta. Enda
er því miður þannig varið með for-
dóma, hvort sem það eru fordómar
karla í garð kvenna eða eitthvað ann-
að, að lítil rök búa að baki þeim. En
það var fleira sem breyttist ekki og
kann að koma sumum á óvart að
áhrif kvenna og þátttaka í stjórnmála-
heiminum óx lítið þó svo að þær
hefðu náð þessum lagalega áfanga.
Staða kvenna í samfélaginu breyttist
lítið við það að þær fengu rétt til
kosninga og kjörgengis, menntunar
og enrbætta. Það þurfti meira til og
þarf enn.
Tilvísanir:
1 Alþmgistíðindi 1911 B. Rv. 1911, 1328-29.
2 Alþiiigistíðiiidi 1911 B, 1334-35.
3 Alþingistíðindi 1911 B, 1324-25.
4 Alþingistíðindi 1911 B, 934.
5 Alþingistíðindi 1911 B, 958.
6 Sigríður Dúna Kristmundsdóttir: „Outside, muted and different:
lcelandic women’s movements and their notions of authority and
cultural separetness." The Anthopology of Iceland. lowa 1989, 83.
7 Sigríður Dúna Kristmundsdóttir: „Kvennaframboð fyrr og nú.
Stuttur samanburður. “ Samfélagstíðindi. Tímarit þjóðfélagsfrœðinema
við Háskóla íslands. Rv. 1985, 21.
8 Alþingistíðindi 1911 B, 1319-21.
9 Alþingistíðindi 1911 B, 1329.
10 Alþingistíðindi 1911 B, 1330.
11 Alþingistíðindi 1911 B, 1329.
12 Alþingistíðindi 1911 B, 1321-22.
13 Alþingistíðindi 1911 B, 1322-23.
14 Alþingistíðindi 1911 B, 1329.
15 Alþingistíðindi 1911 B, 1331.
16 Alþingistíðindi 1911 B, 1336.
17 Alþingisti'ðindi 1911 B, 1326.
18 Alþingistiðindi 1911 B, 1323.
19 Alþingistíðindi 1911 B, 1339.
20 Alþingistíðindi 1911 B, 1323-24.
21 Alþingistíðindi 1911 B, 994-95.
22 Alþingistíðindi 1911 B, 1000-1001
23 Alþingistíðindi 1911 B, 970.
24 Alþingistiðindi 1911 B, 1012.
25 Alþingistiðindi 1911 B, 958.
26 Alþingistíðindi 1911 B, 1012.
27 Alþingistíðindi 1911 B, 941.
28 Alþingistíðindi 1911 B, 884.
29 Alþingistíðindi 1911 B, 934-35.
30 Alþingistíðindi 1911 B, 932.
31 Alþingistíðindi 1911 B, 935.
32 Alþingistíðindi 1911 B, 995.
33 Alþingistíðindi 1911 B, 958.
34 Alþingistíðindi 1911 B, 906.
35 Alþingistíðindi 1911 B, 970.
36 Alþingistíðindi 1911 B, 995.
37 Alþingistiðindi 1881 II. Rv. 1882, 401.
38 Alþingistíðindi 1891 B. Rv. 1891, 428.
39 Alþingistíðindi 1891 A, 559.
40 Alþingistíðindi 1911 B, 1320.
41 Alþingistíðindi 1911 B, 1322.
42 Alþingistíðindi 1911 B, 1326.
43 Alþingistíðindi 1913 C. Rv. 1913, 1579. - Þarna er átt við þegar
konur buðu fram sérlista og um svo stóran sigur í kosningunum
að þær komu 4 fulltrúum að í 15 manna bæjarstjórn.
44 Alþingistiðindi 1911 B, 927.
45 Alþingistíðindi 1911 B, 939.
46 Alþingistíðindi 1911 B, 1331.
47 Alþingistíðindi 1911 B, 1336.
48 Alþingistíðindi 1911 B, 942.
49 Alþingistíðindi 1911 B, 884-85.
50 Alþingistíðindi 1911 B, 927.
51 Alþingistíðindi 1911 B, 930-31.
52 Alþingistíðindi 1911 B, 981.
53 Alþingistíðindi 1911 B, 988.
54 Alþingistíðindi 1911 B, 970.
55 Alþingistíðindi 1913 C, 1593.
56 Alþingistíðindi 1913 C, 1581-82.
57 Alþingistíðindi 1913 A, 933.
58 Gunnar Karlsson: Landshöjðingjatíminn 1874-1904. Uppkast til
birtingar í Sögn íslands á árunum 1972-74. Rv. 1991, 173, 242-43.
59 Tölfræðihandbók 1984. Rv. 1984, 247.
60 Alþingistíðindi 1891 B, 425-26.
SAGNIR 33