Sagnir - 01.06.1992, Page 87

um: Lærebog og Haandbog i Sygepleje,
tvö bindi. Ó, guð - danska! Hjá
mörgum fór kaupið víst í einkatíma í
dönsku, undan því varð ekki komist.
Kennslubækurnar voru ekki þýddar -
„Þær hafa gott af því, stúlkurnar, að
læra dönsku" sagði Kristín Thorodd-
sen, forstöðuinaður skólans og yfir-
hjúkrunarkona.12
Á eina frídegi vikunnar varð líka
að eiga kápu, sparikjól og spariskó,
kannski til að „spássera" niðri í bæ.
En kápur voru dýrar. Ein stúlkan
gekk öll námsárin í sömu kápudrusl-
unni, eins og hún orðar það, sem hún
hafði saumað sjálf.13 Þuríður Jóns-
dóttir tók hins vegar lán árið 1935
fyrir kápu sem kostaði 110 krónur.14
Límonaði og Leslie Howard
Og hvað var nú hægt að gera í frí-
tímanum ef námsbækurnar heilluðu
ekki og aurar voru til? Kannski fóru
þær Þuríður og Guðrún Soffía saman
í bæinn, með bylgjað hár eins og
sannar „Reykjavíkurstúlkur", að sjá
Leslie Howard í Rauðu akurliljunni
eða á kaffihús að drekka límónaði. 13
Það var líka hægt að ganga „rúntinn"
og spá í unga menn sem oftar en ekki
fannst ungar hjúkrunarmeyjar góður
kvenkostur. Það var í lagi að eiga
kærasta ef hann sást ekki!
Siðferðið átti að vera gott og allar
stúlkurnar urðu að hlýða ströngum
hegðunarreglum. Það varð að gæta
að tímanum í „spásseringunum", því
ekki mátti vera úti án leyfis nema dl
hálfellefu á veturna og ellefu á sumr-
in. Þær sem komu seinna voru skráð-
Leslie Howard í hlutverki sínu í Rattðu ak-
urliljunni frá árinu 1935. Einn af „sjarmör-
um“ hvíta tjaldsins sem heillaði ungmeyjar
fjórða áratugarins.
ar í sérstaka bók af næturverði og
einnig tíminn sem þær komu á
heimavistina. Sökudólgarnir þurftu
að læðast fram hjá herbergi Kristínar
Thoroddsen á leiðinni í rúmið og vei
þeirri sem var staðin að verki. Þá var
oft betra að lesa skáldsögur, kannski
„læknarómana", eða sitja og spjalla
með handavinnu. Einstaka sinnum
voru haldin böll í Kennaraskólanum
með kennaranemunum og fóru þau
prúðmannlega fram.16
Það fór í verra ef kærastinn fór að
sjást „utan á“ stúlkunum. Barnshaf-
andi stúlkum var umsvifalaust vikið
úr skólanum. Einn neminn minnist
stúlku úr sínum námshóp sem var
komin að lokaprófi árið 1934 þegar
upp kornst að hún var ófrísk. Henni
var meinað að ganga til prófsins.17
Þessi regla var einnig við lýði árin
1934-1937 þegar tvær stúlkur voru
látnar hætta vegna þungunar.18 En
breyting hafði orðið á þessu árið
1939. Þegar Guðbjörg Einarsdóttir
útskrifaðist voru í hennar hóp fyrstu
tvær stúlkurnar sem máttu útskrifast
eftir barnsburð.19
Skólinn búinn - hvað þá?
Utskriftardaginn stóðu ungu kon-
urnar með prófskírteinið, tilbúnar að
takast á við lífið. Á skírteininu kom
fram hvort viðkomandi væri hæf, vel
hæf eða ágætlega hæf til hjúkrunar-
starfa. Umsögnin var ekki eingöngu
miðuð við prófin. Tilgangur skólans
var líka að koma þessum stúlkum til
manns. Þess vegna var vitnisburður-
inn ekki síður miðaður við persónu-
leg kynni af stúlkunum; skynsemi
þeirra, reglusemi og samviskusemi,
ráðvendni til orða og verka, dugnað,
góða hegðun og prúðmennsku.
Stúlkurnar prúðu og stilltu fóru á
ball á útskriftardaginn, kannski Hótel
Island, og dönsuðu fram á nótt og
nutu lífsins og frelsisins. Þegar grámi
hversdagsins birtist á ný fóru margar
til Danmerkur í framhaldsnám eða
hófu þegar hjúkrunarstörf hér heima.
Þær sem giftust unnu yfirleitt ekkert
við hjúkrun fyrr en löngu seinna.
Það var nefnilega ekki til siðs í þá
daga að giftar konur ynnu úti.
Tilvísanir:
1 „Reglugerð fyrir ljósmreðra- og hjúkrunarkvennaskóla Is-
lands.“ Lög og reglur um skóla- og menningarmál á Islandi sem ígildi
eru í marzlok 1944. Helgi Elíasson bjó undir prentun. Rv. 1944,
195.
2 Svar Vilborgar Helgadóttur (var í Hjúkrunarkvennaskóla Is-
lands, hér á eftir vísað í sem H.Í., árin 1938-1941) við spurn-
ingaskrá nr. 67: Heimildir um hjúkrun. Söfnun heimilda um nám,
starf og kjör hjúkrunarkvenna á Islandi. Gert á vegum Hjúkrunar-
félags fslands og Þjóðháttadeildar Þjóðminjasafns íslands. Rv.
1987. Hér eftir vísað í sem spurningaskrá.
3 Tekið saman úr ýmsum svörum við spurningaskrá.
4 Svar Þuríðar Jónsdóttur (var í H.í. árin 1934-1937) við spurn-
ingaskrá.
5 Tekið saman úr ýmsum svörum við spurningaskrá.
6 Svar Guðrúnar Helgadóttur (var í H.í. árin 1935-1938) við
spurningaskrá.
7 Lýður Björnsson: Saga Hjúkrunarskóla íslands 1931-1986. Rv.
1990, 63.
8 Svar Ragnheiðar Friðriku Svanlaugsdóttur (var í H.í. árin 1932-
1934) við spurningaskrá.
9 Svar Rósu Guðmundsdóttur (var í H.í. 1931-1933) við spurn-
ingaskrá.
10 Svar Þuríðar Jónsdóttur við spurningaskrá.
11 Lýður Björnsson: Saga Hjúkrunarskóla, 63.
12 Viðtal við Puríði Jónsdóttur, tekið í maí 1992.
13 Svar Ástríðar Sigurmundsdóttur (var í H.í. 1935-1938) við
spurningaskrá.
14 Svar Þuríðar Jónsdóttur við spurningaskrá.
15 Viðtal við Piiríði Jónsdóttur, tekið í maí 1992. - Guðrún Soffía
Gísladóttir var í árgangi með Þuríði og vinkona hennar.
16 Tekið saman úr ýmsum svörum við spurningaskrá.
17 Svar Ragnheiðar Friðriku Svanlaugsdóttur við spurningaskrá.
18 Svar Þuríðar Jónsdóttur við spurningaskrá.
19 Svar Guðbjargar Einarsdóttur (var í H.f. árin 1936-1939) við
spurningaskrá.
SAGNIR 85