Nýtt Helgafell - 01.04.1957, Blaðsíða 25

ORÐASMÍÐ OG MÁLHREINSUN
19
geldur í rauninni lærdómsins, ekki síður
en hins, að þegar eru til önnur orð um hið
sama í málinu. Hér verð ég að minna á
það aftur, sem ég gat um áðan, að orða-
smiðum hættir til að auka glundroðann
í tungunni með því að búa til orð um
hugtök og hluti, sem áður hafa hlotið
ákveðin íslenzk heiti. En þótt okkur
verði starsýnt á þess konar misfellur í
nýyrðasöfnum orðabókarnefndar, ber að
fagna þeim í heild. Með þeim hefur Há-
skólinn viðurkennt eitt af torveldustu
vandamálum íslenzkrar tungu, og nýyrða-
söfnin hljóta að stuðla að lausn þess.
Því er oft haldið óþarflega mikið á loft,
hve fátt sé um útlend tökuorð í íslenzkri
tungu. En þess konar fullyrðingar stafa
að nokkru leyti af vanþekkingu, enda hef-
ur þetta atriði aldrei verið rannsakað til
neinnar hlítar. Þó er augljóst, að íslenzk
tunga hefur þegið miklum mun minna af
tökuorðum en ýmsar af nágrannatungum
okkar. En af hverju stafar þessi hreinleiki
tungunnar? Ein af helztu orsökunum er
sú, að um margar aldir ríkti fádæma hug-
myndafæð með íslenzku þjóðinni. Islend-
ingar áttu þess lítinn kost að fylgjast með
því, sem var að gerast í andlegum efnum
með öðrum þjóðum Evrópu. Hreinleikur
tungunnar var því dýru verði keyptur.
Enginn ábyrgur Islendingur getur viljað,
að sams konar einangrun endurtaki sig. Þó
hafa áhrif málhreinsunarstefnunnar beinzt
í sömu átt. Með miskunnarlausri gagn-
rýni á fagurfræðilegu gildi orða hefur
markvisst verið stefnt að fátæki tungunn-
ar og forheimskun þjóðarinnar! I því Ijósi
og engu öðru verðum við að meta störf
orðasmiða og málhreinsenda, annar mæli-
kvarði á hér ekki við.